Poradnik - ngo.pl

^Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 29 lipca 2010 r., sygn. II SA/Sz 199/10^

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Sz. rozpoznawał skargę na postanowienie Państwowej Inspekcji Pracy złożoną przez klub sportowy S. w likwidacji. Skarga dotyczyła kary grzywny nałożonej na klub za niewykonanie zaleceń pokontrolnych. Sąd stwierdził nieważność nałożonej grzywny.

Wyrok opierał się na czysto formalnym rozumowaniu, z którego wynikają jednak istotne wnioski, co do funkcjonowania stowarzyszeń (amatorskie kluby sportowe działają na mocy ustawy Prawo o stowarzyszeniach) znajdujących się w likwidacji.

Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w klubie sportowym S. znajdującym się w likwidacji nakazała klubowi wypłacenie pracownikom należnych odpraw. Gdy w postępowaniu pokontrolnym okazało się, że to zalecenie nie zostało wykonane, nałożono na klub karę grzywny. Likwidatorzy klubu odwołali się od tej decyzji do Okręgowego Inspektora Pracy (OiP), który odrzucił ich apelację.

Popełnił jednak przy tym błąd formalny – nie sprawdził, kto i na jakich zasadach ma prawo reprezentować klub w okresie likwidacji. Uchwała walnego zebrania członków o rozwiązaniu stowarzyszenia powołała równocześnie trzech likwidatorów, nie wyznaczając żadnemu z nich szczególnego uprawnienia do reprezentacji. Odwołanie podpisali tylko dwaj z nich, a Okręgowy Inspektor Pracy nie wezwał odwołujących się do uzupełnienia braków formalnych. Co więcej, OIP skierował swą odmowę po prostu do „Klubu Sportowego S.”, nie zauważając, że pierwotną decyzję wydano wobec klubu „S. w likwidacji”. Innymi słowy – całkowicie zignorował nową sytuację prawną klubu po samorozwiązaniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że postępowanie Okręgowego Inspektora Pracy stanowiło rażące naruszenie prawa, ponieważ skarga niespełniająca wymogów formalnych (brak jednego podpisu) w ogóle nie powinna być rozpatrywana, a odpowiedź odmowną skierowano do nieistniejącego bytu prawnego. W związku z powyższym decyzja odrzucająca odwołanie likwidatorów klubu S. nie ma mocy prawnej i nie może podlegać wykonaniu.

To stanowisko podzielił Naczelny Sąd Administracyjny odrzucając postanowieniem z 28 stycznia 2011 r. skargę kasacyjną Okręgowego Inspektora Pracy (sygn. I OSK 1814/10).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zauważył, że zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, „w razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej". Zdaniem WSA, uchwała o rozwiązaniu stowarzyszenia powinna określać datę rozwiązania stowarzyszenia, która równocześnie stanowi początek procesu likwidacji. Tego dnia zaczyna działać likwidator (likwidatorzy), wskazany w uchwale lub określony w statucie, a w braku takich ustaleń likwidatorami stowarzyszenia stają się członkowie ostatniego zarządu. W momencie podjęcia przez walne zebranie uchwały o rozwiązaniu stowarzyszenia (klubu sportowego) w sytuacji prawnej organizacji zachodzą istotne zmiany. Z artykułów 36 i 37 Prawa o stowarzyszeniach wynika bowiem, że likwidator swoje obowiązki wykonuje od momentu wskazanego w uchwale, a nie od momentu dokonania wpisu w KRS, a zatem uzasadnione jest również uzupełnienie nazwy likwidowanego podmiotu poprzez dodanie „w likwidacji”.

Do obowiązków likwidatora – zgodnie z art. 37 ustawy – należy przeprowadzenie likwidacji w możliwie najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia przed nieuzasadnionym uszczupleniem. W szczególności likwidator powinien: zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora (podając: nazwisko, imię i miejsca zamieszkania, jeżeli nie zachodzą warunki określone w art. 36 ust. 2); dokonać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji (podając do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania likwidacyjnego). Po zakończeniu likwidacji zgłasza sądowi wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego. Nie można uznać, że dopóki nazwisko likwidatora i pozostałe zmiany wprowadzone uchwałą walnego zgromadzenia członków stowarzyszenia nie zostanie wpisane w KRS, to likwidator nie jest upoważniony do działania, a działa zarząd stowarzyszenia.

NSA dodał, że należy odróżnić sytuację stowarzyszenia przed jego rozwiązaniem, stan w trakcie likwidacji oraz wykreślenie z KRS-u kończące ten proces. Z całości rozwiązań przyjętych w ustawie Prawo o stowarzyszeniach, zwłaszcza w rozdziale 5 (Likwidacja stowarzyszenia), NSA wywiódł wniosek o specyficznym stanie likwidowanego stowarzyszenia, które w tym okresie zachowuje wprawdzie osobowość prawną, ale działalności statutowej już nie prowadzi. Istotne zmiany dotyczą również zasad reprezentacji. Organy uprawnione do reprezentacji i sposób reprezentacji stowarzyszenia wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego tracą swą aktualność w momencie wszczęcia postępowania likwidacyjnego. Wówczas ustaje bowiem dotychczasowy sposób reprezentacji. Od tej chwili działać może wyłącznie likwidator. Tylko on ma prawo podejmowania decyzji, które z kolei muszą ograniczać się do spraw dotyczących majątku organizacji.