Poradnik - ngo.pl

PYTANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ

Jestem członkiem zarządu stowarzyszenia. Nie prowadzimy działalności gospodarczej. W grudniu chcemy zorganizować aukcję na rzecz prowadzonej przez nas grupy teatralnej dla dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo. Pomysł mamy taki, żeby zebrać różne przedmioty od osób znanych lokalnie (np. mamy już obraz artystki, która mieszka w naszym mieście), firm, innych którzy chcieliby wesprzeć akcję, a potem je sprzedać w ramach licytacji. Wszystko odbyłoby się w czasie corocznej przedświątecznej imprezy organizowanej przez ośrodek szkolno-wychowawczy, z którym współpracujemy. Jak to zrobić? Słyszałam od znajomych z innego stowarzyszenia, że w ramach działalności odpłatnej? Czy to prawda, bo przecież będziemy mieli zysk? Czy to będzie już działalność gospodarcza?

DORADCZYNI SERWISU PORADNIK.NGO.PL ODPOWIADA

Istotą działania stowarzyszenia jest realizacja celów, dla których zostało ono zawiązane. Cele stowarzyszenia razem ze sposobami ich realizacji są opisane w statucie. Dlatego działalność nakierowane na te cele nazywa się działalnością statutową. Jeśli dodatkowo jest to „działalność społecznie użyteczna” i mieści się w „sferach zdań publicznych” określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, to zgodnie z ustawową definicją jest to działalność pożytku publicznego. Może być ona prowadzona jako nieodpłatna lub odpłatna działalność pożytku publicznego. Działalność nieodpłatna to taka, za którą organizacja nie pobiera żadnych opłat (w ustawie nazywa się to wynagrodzeniem). Pieniądze na ich prowadzenie ma z innych źródeł np. z dotacji, ze zbiórki publicznej, darowizn.

Działalność odpłatna w najbardziej znanej formie to właśnie pobieranie opłat od uczestników czy odbiorców działań. Co do zasady jest to możliwe, o ile nie będzie to przynosiło organizacji zysku – czyli jeśli koszty tych działań  będą równe albo większe od przychodów z tych działań.

Jednak ustawa o pożytku przewiduje jeszcze dwie inne możliwości zakwalifikowania sprzedaży jako odpłatnej działalności pożytku publicznego. Są to:

• sprzedaż wytworzonych towarów lub świadczenie usług w zakresie:

a) rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (…), lub

b) integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (…) oraz ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (…)

• sprzedaż przedmiotów darowizny.

Zatem organizacja, która chciałaby sprzedawać podarowane jej przedmioty może to zrobić w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego. I to pomimo tego, że sprzedaż taka przynosi zysk, ponieważ z otrzymywaniem darów wiążą się niewielkie koszty (lub nie ma ich wcale).

Niezależnie od formy prowadzonej działalności odpłatnej pożytku publicznego trzeba pamiętać, że zakres tej działalności musi być określony w statucie albo innym akcie wewnętrznym. W opisywanym przypadku to np. działalność na rzecz osób niepełnosprawnych w formie prowadzenia zajęć edukacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży. Poza tym ma być również wyodrębniona rachunkowo tak, by widoczne były przychody, koszty i wynik tej działalności. A cały przychód ma być wykorzystany wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego. Ważnym ograniczeniem jest także wynagrodzenie osób zatrudnionych do wykonywania tej działalności. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby zatrudnionej przy działalności odpłatnej pożytku publicznego nie może przekraczać 3-krotniości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez GUS za rok poprzedni (w 2022 r. wynosiło ono 6653,67 zł).

Odpowiedź na pytanie

Stowarzyszenie może sprzedać otrzymane przez siebie przedmioty darowizny (np. obraz)  w ramach działalności odpłatnej pożytku publicznego. Nawet przy założeniu, że będzie to sprzedaż z zyskiem nie będzie to działalność gospodarcza.

Przed zorganizowaniem aukcji stowarzyszenie po pierwsze musi sprawdzić w statucie, czy są tam zapisy uprawniające ją do prowadzenia działalności pożytku publicznego. W opisywanym przypadku może to być np. działalność na rzecz osób niepełnosprawnych w formie prowadzenia zajęć edukacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży. Druga rzecz to podjęcie decyzji o organizacji aukcji w ramach działalności odpłatnej.  Może to być np. uchwała, w której zostanie określony cel aukcji z podaniem dokładnej informacji, w jakim zakresie działalności statutowej się on mieści. Będzie to też podstawa do wyodrębnienia rachunkowego – trzeciego kroku związanego z prowadzeniem działalności odpłatnej pożytku publicznego. W uchwale warto także podać inne informacje związane z organizacją akcji np.  czas,  miejscu przeprowadzenia akcji czy przewidywaną liczbę osób jakie będą w nią zaangażowane.

Podstawa prawna:

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Art. 3.

1. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.

Art. 6.

Działalność pożytku publicznego nie jest, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1, działalnością gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, i może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna.

Art. 7.

Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, za które nie pobierają one wynagrodzenia.

Art. 8.

1.  Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest:

1) działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, za które pobierają one wynagrodzenie;

2) sprzedaż wytworzonych towarów lub świadczenie usług w zakresie:

a) rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173 i 240), lub

b) integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2241) oraz ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2085 oraz z 2022 r. poz. 1812 i 2140);

3) sprzedaż przedmiotów darowizny.

2.  Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego.

Art. 9.

1.  Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, jeżeli:

1) wynagrodzenie, o którym mowa w art. 8 ust. 1, jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, lub

2) przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatniego roku obrotowego, a w przypadku zatrudnienia trwającego krócej niż rok obrotowy - za okres tego zatrudnienia, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni.

1a.  Organ administracji publicznej, który w trakcie kontroli stwierdzi okoliczność, o której mowa w ust. 1, wzywa organizację pozarządową oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4 do złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju w terminie 30 dni od dnia wezwania.

1b.  Jeżeli w terminie, o którym mowa w ust. 1a, organizacja pozarządowa oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4 nie wykaże organowi administracji publicznej, że złożyła wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju, organ administracji publicznej informuje sąd rejestrowy właściwy dla tej organizacji o prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej. Przepis art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1683 i 2436) stosuje się odpowiednio.

2.  Przez wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy lub usług, niezależnie od sposobu nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy cywilnoprawnej z osobą fizyczną.

3.  Nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności.

Art. 10.

1.  Prowadzenie przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4:

1) nieodpłatnej działalności pożytku publicznego,

2) odpłatnej działalności pożytku publicznego lub

3) działalności gospodarczej

• wymaga rachunkowego wyodrębnienia tych form działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności, z zastrzeżeniem przepisów o rachunkowości.

2.  Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku organizacyjnego wyodrębnienia działalności pożytku publicznego.

3.  Zakres prowadzonej działalności nieodpłatnej lub odpłatnej pożytku publicznego organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 określają w statucie lub w innym akcie wewnętrznym.