Poradnik - ngo.pl

Wyjaśnienia NIW-CRSO przesłane do redakcji portalu ngo.pl, w odpowiedzi na problem opisany w wiadomości „Kłopoty z drugim terminem na składanie sprawozdań OPP”

Kwestia dotycząca drugiego terminu zamieszczania sprawozdań w bazie sprawozdań organizacji pożytku publicznego nie dla wszystkich jest jasna. Poniżej wyjaśniamy, jak należy rozumieć ten termin i dlaczego właśnie w taki sposób.

Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 450, z późn. zm.) organizacje pożytku publicznego mają obowiązek corocznego zamieszczania zatwierdzonego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania merytorycznego z działalności w bazie sprawozdań organizacji pożytku publicznego na stronie Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (NIW-CRSO) www.niw.gov.pl. Ustawa przewiduje dwa terminy składania sprawozdań, w zależności od tego, czy rok obrotowy organizacji pokrywa się z rokiem kalendarzowym, czy nie. Jeżeli rok obrotowy organizacji pokrywa się z rokiem kalendarzowym, wówczas termin złożenia sprawozdania upływa 15 lipca roku następującego po roku, za który są składane sprawozdania (art. 23 ust. 6 ustawy). Jeżeli natomiast rok obrotowy organizacji nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym, wówczas termin zamieszczenia sprawozdania upływa 30 listopada roku następującego po roku obrotowym, za który jest składane sprawozdanie (art. 23 ust. 6b ustawy). Zdecydowanej większości organizacji dotyczy pierwszy termin zamieszczenia sprawozdań, tj. do 15 lipca roku następującego. W tym roku takie organizacje zamieszczały sprawozdania za 2017 rok do 16 lipca, gdyż 15 lipca przypadał w niedzielę.

W drugim terminie sprawozdania zamieszczają organizacje, których rok obrotowy jest inny niż kalendarzowy. Ze statystyk z ubiegłych lat wynika, że jest to ok. 1% wszystkich organizacji. Art. 23 ust. 6b ustawy stanowi, że mają one na to czas do dnia 30 listopada roku następującego po roku obrotowym, za który są składane sprawozdania. W tym miejscu może pojawić się pytanie, o 30 listopada którego roku mówimy – czy chodzi o 30 listopada roku kalendarzowego następującego po roku, w którym zakończył się rok obrotowy danej organizacji, czy też o 30 listopada roku obrotowego następującego po roku obrotowym danej organizacji?

Kwestię drugiego terminu trzeba rozpatrywać w świetle dwóch nowelizacji ustawy. Początkowo z treści art. 23 ust. 6b ustawy wynikało, że organizacje zamieszczają sprawozdania „w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego”. Należy podkreślić, że intencją ustawodawcy było wprowadzenie jednego terminu dla organizacji, których rok obrotowy jest inny niż kalendarzowy, co miało uporządkować, usprawnić i uprościć tworzenie wykazu organizacji uprawnionych do otrzymania 1 % podatku dochodowego od osób fizycznych, dlatego też w nowelizacji z dnia 5 sierpnia 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1339) art. 23 ust. 6b ustawy otrzymał brzmienie: (…) w terminie do dnia 30 listopada roku następującego po roku, za który jest składane sprawozdanie finansowe i sprawozdanie merytoryczne”.

Ponieważ przepis ten budził wątpliwości interpretacyjne, w kolejnej nowelizacji z dnia 10 lutego 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 573) został doprecyzowany –  „w terminie do dnia 30 listopada roku następującego po roku obrotowym, za który jest składane sprawozdanie finansowe i sprawozdanie merytoryczne”. Wynika z niego, że po zakończeniu roku obrotowego organizacja zamieszcza sprawozdania do 30 listopada następnego roku obrotowego, czyli jeśli np. jej rok obrotowy skończył się 31 stycznia 2018 roku, termin upływa 30 listopada 2018 roku, ponieważ 1 lutego 2018 r. rozpoczął się już dla tej organizacji kolejny rok obrotowy. Tym samym zatem, jeśli koniec roku obrotowego przypada np. 30 września 2018 roku, to 30 listopada 2018 roku  – jako że przypadnie już w kolejnym roku obrotowym – będzie dniem, w którym upłynie termin do złożenia sprawozdania za rok obrotowy 01.10.2017–30.09.2018. W tej sytuacji niektóre organizacje mają więcej czasu na zamieszczenie sprawozdań niż te, które składają w pierwszym terminie, a niektóre nieco mniej. Nie jest to restrykcyjna interpretacja tego przepisu, lecz taka, która jest zgodna z intencją ustawodawcy. Obowiązywała ona jeszcze zanim powstał NIW-CRSO.

Organizacje pożytku publicznego posiadają specjalny status, z którego wynika transparentność ich działań. Zamieszczenie sprawozdań w bazie sprawozdań organizacji pożytku publicznego ponad rok po zakończeniu roku obrotowego z pewnością utrudniłoby dostęp do aktualnych informacji na ich temat. Wprowadzanie różnych terminów dla organizacji, których rok obrotowy jest inny niż kalendarzowy mogłoby spowodować trudności dla organizacji (zbyt wiele terminów, łatwość ich pomylenia), a także niedogodności związane z tworzeniem wykazu organizacji uprawnionych do otrzymania 1 % podatku dochodowego od osób fizycznych. W takim wykazie, tworzonym na dzień 30 listopada roku, za który podatnik może przekazać 1%, uwzględniane są organizacje, które terminowo wywiązały się z obowiązku sprawozdawczego (do 15 i do 30 listopada) oraz – od niedawna – te, które zamieściły sprawozdania, ale po terminie, i wykazały, że nastąpiło to bez ich winy albo z przyczyn od nich niezależnych (art. 27a ust. 3a ustawy). Organizacje, które chcą skorzystać z tego ostatniego uprawnienia, podają różne powody, jednakże w większości trudno je nazywać błahymi, zwłaszcza kiedy przyjmie się perspektywę organizacji. Warto zauważyć, że część z nich, zwłaszcza tych mniejszych i korzystających jedynie z pracy społecznej swoich członków, boryka się często z brakiem własnego sprzętu komputerowego lub środków finansowych umożliwiających zatrudnienie wykwalifikowanego księgowego, co powoduje, że w jednostkowych przypadkach nie są w stanie terminowo zamieścić sprawozdania z przyczyn niezawinionych.

Martyna Leciak Kierownik Biuro Organizacji Pożytku PublicznegoNarodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.