Poradnik - ngo.pl

Kilka dni temu odbyło się Walne Zebranie naszego stowarzyszenia. Jak co roku wysłuchaliśmy sprawozdania z działalności zarządu oraz głosowaliśmy nad zatwierdzeniem sprawozdania finansowego i udzieleniem absolutorium dla zarządu. Większość obecnych na zebraniu była niezadowolona z pracy zarządu i nie udzielono zarządowi absolutorium. Co to oznacza dla naszego stowarzyszenia? W statucie mamy zapis tylko o tym, że do kompetencji Walnego należy udzielenie lub odmowa udzielenia absolutorium.

Przepisy prawa nie podają definicji pojęcia „absolutorium”, pomimo tego, że słowo to pojawia się w kilku aktach prawnych. Zgodnie ze słownikiem PWN absolutorium to „akt organu przedstawicielskiego uznający na podstawie sprawozdania prawidłowość działalności finansowej organu wykonawczego”. Tak samo rozumiane jest to pojęcie w literaturze prawnej – można powiedzieć, że udzielenie absolutorium oznacza aprobatę dla działalności danego organu, czyli stwierdzenie prawidłowości jego działań.

Prawo o stowarzyszeniach nic nie mówi o udzielaniu absolutorium dla władz, w tym dla zarządu. Nie ma w ogóle takiego wymogu, aby walne zgromadzenie udzielało lub nie udzielało absolutorium. Wobec czego nie znajdziemy w tej ustawie żadnych wskazówek, jakie działania powinny zostać podjęte po tym, jak zarząd nie otrzymał absolutorium. Zapis o absolutorium może się jednak pojawić w statucie organizacji – wtedy organizacja ma obowiązek stosowania tych zapisów, tak jak i ma obowiązek stosować się do wszystkich innych zapisów swojego statutu. Najlepiej jest zatem, jeśli to statut dookreśla konsekwencje nieudzielenia absolutorium.

Udzielanie absolutorium dla władz pojawia się w kilku ustawach – np. w Prawie spółdzielczym, Ustawie o własności lokali, Ustawie o samorządzie gminnym, Ustawie o samorządzie powiatowym, czy w Kodeksie Spółek Handlowych. Jednak uregulowania te są różne, nie można ich wprost zastosować do stowarzyszeń.

Konsekwencje braku absolutorium najdokładniej opisane są w Ustawie o samorządzie gminnym i w Ustawie o samorządzie powiatowym. Z ustaw tych wynika, że w określonych sytuacjach nieudzielenie absolutorium wójtowi jest równoznaczne z inicjatywą przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta, natomiast nieudzielenie absolutorium zarządowi powiatu – z odwołaniem zarządu powiatu.

Z kolei Prawo spółdzielcze jest bardziej „miękkie” – zobowiązuje do głosowania nad udzieleniem absolutorium dla zarządu, ale dalsze konsekwencje pozostawia już w gestii walnego zgromadzenia członków spółdzielni. Walne może odwołać członków zarządu, którym nie udzielono absolutorium, ale nie musi tego robić – czyli członkowie ci mogą pozostać na swoich stanowiskach.

Jeśli chodzi o Kodeks Spółek Handlowych, to te regulacje mają trochę inny charakter, gdyż jak wynika z orzecznictwa, udzielenie absolutorium zarządowi spółki może oznaczać akceptację dla zarządu przejawiającą się też tym, że w konsekwencji spółka nie może potem żądać odszkodowania od zarządu.

Ponieważ Prawo o stowarzyszeniach nic nie mówi na temat absolutorium, to też oznacza, że głosowanie nad udzieleniem absolutorium nie jest obligatoryjne w każdym stowarzyszeniu. Konieczność taka pojawia się więc tylko wtedy, gdy statut danego stowarzyszenia posiada zapisy o głosowaniu nad udzieleniem absolutorium. Jeśli statut wskazuje również konsekwencje nieudzielenia absolutorium, to stowarzyszenie ma jasne wytyczne do dalszego postępowania. W statutach można więc znaleźć np. takie zapisy, że nieudzielenie absolutorium stanowi podstawę do odwołania zarządu.

Jeśli statut nie wskazuje żadnych konsekwencji braku absolutorium, wtedy tym bardziej wskazane jest, żeby członkowie stowarzyszenia głosujący za nieudzieleniem absolutorium mieli świadomość tego, co robią i jakie mają intencje. Decyzja zależy bowiem tylko i wyłącznie od nich. Skoro nieudzielenie absolutorium oznacza brak akceptacji działania zarządu (jako całości lub poszczególnych członków tego organu), to członkowie stowarzyszenia powinni zadać sobie pytanie – co dalej? Na czym nam zależy? Czy brak absolutorium oznacza tylko „ostrzeżenie” – wtedy warto wskazać zarządowi, co konkretnie powoduje brak akceptacji pracy zarządu i jakie zmiany są oczekiwane. Może więc być tak, że pomimo braku absolutorium zarząd nadal pozostanie na swoim stanowisku. Jednak może być też tak, że w opinii walnego zarząd powinien zostać zmieniony. Wtedy członkowie powinni postawić wniosek o odwołanie zarządu i wybór nowego – ale wszystko to powinno być przeprowadzone zgodnie z procedurą zawartą w statucie. Zgodnie z Prawem o stowarzyszeniach to walne zebranie członków jest najwyższą władzą stowarzyszenia, co też oznacza, że ma największe kompetencje i do niego należą najważniejsze decyzje.

W opisanej sytuacji zarząd stowarzyszenia nie otrzymał absolutorium, ale też nie podjęto żadnych dalszych decyzji. Wobec czego, na razie, nie ma żadnych konsekwencji. Brak absolutorium wyraża brak akceptacji dla zarządu, brak zaufania do niego. Jednak dalsze kroki są uzależnione tylko i wyłącznie od członków stowarzyszenia. Jeśli członkowie stowarzyszenia nie podejmą żadnych dalszych kroków, to w stowarzyszeniu nic się nie zmieni (nie będzie też konsekwencji). Ale może być np. tak, że komisja rewizyjna zwoła walne zebranie, aby zastanowić się nad przyszłością stowarzyszenia (jeśli komisja ma takie uprawnienia), czy mają się odbyć nowe wybory, czy nie. Zebranie może zwołać też sam zarząd. A czasem bywa tak, że członkowie zarządu, którzy nie otrzymali absolutorium sami stwierdzają, że skoro ich praca nie uzyskała aprobaty, to podają się do dymisji, składają rezygnację – co też oznacza dla stowarzyszenia konieczność wyboru nowych władz.

• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym  (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 994)

Art. 28a
1. Uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium, podjęta po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji, jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta. Przed podjęciem uchwały w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium rada gminy zapoznaje się z wnioskiem i opinią, o których mowa w art. 18a ust. 3.
(…)

• Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 995)

Art. 30
1. Uchwała rady powiatu w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu, chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd powiatu został odwołany z innej przyczyny.
(…)

• Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1560)

Art. 38
§ 1. Do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia należy:

1) uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej;
2) rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych oraz podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu w tych sprawach i udzielanie absolutorium członkom zarządu;

(…)

Art. 49
(…)
§ 4. Walne zgromadzenie może odwołać tych członków zarządu, którym nie udzieliło absolutorium (art. 38 § 1 pkt 2), niezależnie od tego, który organ stosownie do postanowień statutu wybiera członków zarządu. W tym wypadku nie stosuje się przepisu art. 41 § 1.

Szukasz informacji i porad dotyczących NGO? Masz problem z prowadzeniem NGO? Potrzebna ci jest pomoc prawna dla NGO? Zadaj pytanie: poradnik.ngo.pl/zapytaj.