Mój projekt jest cenny – chcę go chronić! Indywidualne doświadczenia organizacji oraz nakłady (środki, praca, koncepcje) inwestowane w jej działania, dają wyjątkowe rezultaty. Czy można zabezpieczyć się przed ich wykorzystaniem, zamieszczając we wnioskach odpowiedni znak lub tekst? Przeczytaj wyjaśnienia Kancelarii Filipek & Kamiński w ramach cyklu ngo.pl i Centrum Pro Bono!
PYTANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ
Jak większość NGO składamy wnioski o dofinansowanie do różnych instytucji, samorządów itp. Jak jest z prawem autorskim w przypadku takich wniosków? Projekty opisane we wnioskach rozpatruje grupa ludzi. Czy obowiązuje ich tajemnica? Czy na składanych wnioskach możemy zamieścić klauzulę, która zabezpieczy nasz pomysł przed kopiowaniem?
ODPOWIEDŹ KANCELARII FILIPEK & KAMIŃSKI
Czy wniosek o dofinansowanie jest utworem?
Odpowiadając na pytanie organizacji pozarządowej w pierwszej kolejności należy rozważyć, czy wniosek o dofinansowanie (dalej: wniose_k) jest utworem w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: _PA).
Art. 1 ust. 1 PA stanowi, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Zgodnie z tą definicją określone dzieło, aby mogło być przedmiotem prawa autorskiego musi posiadać następujące cechy:
- stanowić rezultat pracy człowieka (twórcy),
- stanowić przejaw działalności twórczej,
- mieć indywidualny charakter,
- zostać ustalony (przybranie przez utwór jakiejkolwiek postaci – najczęściej utrwalenie, czyli zapisanie utworu na materialnym nośniku).
Dla rozważenia pytania i udzielenia odpowiedzi, przyjmijmy a priori, że wszystkie przesłanki uznania za utwór są spełnione, tj. wniosek stanowi utrwalony przejaw ludzkiej działalności twórczej, a nie technicznej (zdeterminowanej wymaganiami) oraz ma indywidualny charakter (odróżnia się dostatecznie od innych wytworów podobnego rodzaju i przeznaczenia).
Utwór spełniający wymogi definicyjne podlega ochronie prawnej poprzez:
- ochronę niezbywalnych praw autorskich osobistych twórcy (tylko osoby fizycznej), chroniących nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem (art. 16 PA), oraz
- ochronę praw autorskich majątkowych (zbywalnych, o charakterze komercyjnym wskazanych w art. 17 PA), na które składają się uprawnienia do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji (art. 50 PA), oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Prawa majątkowe mogą być w drodze umowy (odpłatnej lub pod tytułem darmym) przeniesione przez twórcę (osobę fizyczną) na każdy inny podmiot prawa – np. na stowarzyszenie, którego twórca jest członkiem, aby mogło ono legalnie korzystać z tego utworu dla realizacji swoich celów.
Wniosek – utwór chroniony nie klauzulą, ale ustawą
Ochrona prawna - polegająca na możliwości wysuwania w procesie sądowym przeciw naruszycielom roszczeń o ochronę praw autorskich osobistych (art. 78 PA) i majątkowych (art. 79 PA) - wynika z mocy samej ustawy, jako aktu normatywnego prawa powszechnie obowiązującego, i nie zależy od spełnienia jakichkolwiek formalności.Czyli ochrona nie zależy od umieszczenia na utworze proponowanego w pytaniu organizacji zapisu – klauzuli.
Każda osoba, a w szczególności urzędnicy administracji publicznej, ma obowiązek przestrzegania obowiązującego w Polsce prawa, w tym również regulacji prawa autorskiego. Nie można zapominać o obowiązującej wszystkich adresatów norm prawnych zasadzie tzw. fikcji powszechnej znajomości prawa, która zakłada, że każda osoba zna treść powszechnie obowiązujących regulacji i w razie sporu nie może bronić się zarzutem nieznajomości przepisów (w myśl łacińskiej paremii: Ignorantia legis non exculpat - Nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem).
Pracownik urzędu gminy czy starostwa jest z mocy prawa zobowiązany do nienaruszania praw autorskich podmiotów trzecich, co potęguje jeszcze fakt, że organy, w imieniu których działają, są zobowiązane przy realizacji swoich kompetencji do działania na podstawie i w granicach prawa – bez względu na to czy na wniosku została zamieszczona jakakolwiek klauzula o prawach autorskich, czy też nie.
Klauzula ostrzega
Klauzula nie jest więc potrzebna, żeby objąć ochroną jakiś utwór – w tym przypadku wniosek składany przez organizację do konkursu (jeśli uznajemy go za utwór). Zamieszczenie klauzuli może być jednak pomocne, ponieważ potencjalny naruszyciel nie będzie mógł się bronić tłumacząc, że naruszył prawa autorskie w sposób niezawiniony. Widniejąca na wniosku klauzula o zastrzeżeniu praw autorskich z góry informuje, iż naruszyciel ma do czynienia z utworem chronionym.
Prawo autorskie nie chroni wniosku przed udostępnieniem
Należy mieć jednak na względzie fakt, że organy administracji publicznej w niektórych sytuacjach mogą być obligowane prawem do udostępniania dokumentów objętych ochroną prawnoautorską na podstawie innych regulacji prawnych powszechnie obowiązujących, np. ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej czy ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020.
Zobacz też
Wniosek konkursowy NGO. Czy musimy go udostępniać?
Centrum Pro Bono
!Program Centrum Pro Bono jest realizowany przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych od 2007 roku. Inicjatywa Centrum Pro Bono zaspokaja rosnącą potrzebę pomocy prawnej pro bono na rzecz organizacji III sektora. Głównym obszarem działalności Centrum Pro Bono jest pośredniczenie pomiędzy organizacjami pozarządowymi poszukującymi wsparcia prawnego, a prawnikami, chętnymi do świadczenia pomocy prawnej pro bono. Dodatkowo, ścisła współpraca z kancelariami prawnymi i najlepszymi ekspertami w swoich dziedzinach pozwala nam podejmować wyzwania w postaci różnych projektów edukacyjnych i szkoleniowych skierowanych do organizacji non-profit. Obecnie z Centrum Pro Bono współpracuje 30 kancelarii z całej Polski.
Więcej informacji: http://www.centrumprobono.pl/
Kancelaria Prawna Filipek & Kamiński Sp. k.
!Filipek & KamińskiKancelaria Filipek & Kamiński Sp.k. to zespół kompetentnych i doświadczonych prawników. Sukcesywnie poszerzamy swoje możliwości, wzbogacając ofertę oraz rozbudowując nasz team, który liczy ponad 50 osób. Kancelaria powstała dzięki pasji i determinacji jej założycieli i od ponad 10 lat z powodzeniem zajmuje czołowe miejsce na rynku usług prawniczych. Kancelaria Prawna Filipek & Kamiński Sp. k. koncentruje swe działania na warszawskim i lubelskim rynku. Jednocześnie współpracuje z licznymi prawnikami w całej Polsce oraz kancelariami prawnymi w Niemczech, Ukrainie czy Chinach, gwarantując klientom najwyższą jakość usług niezależnie od miejsca życia czy prowadzonej działalności.
Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie oraz rozległą wiedzę ekspercką w tematyce: rozwiązywania sporów, prawa podatkowego, prawa nieruchomości, prawa pracy, prawa procesu inwestycyjnego, prawa zamówień publicznych, prawa oświatowego, prawa szkolnictwa wyższego, prawa autorskiego, prawo ochrony środowiska, prawa medycznego.
Kancelaria jest laureatem licznych plebiscytów, od 2010 r. rokrocznie zajmujemy pierwsze miejsce w regionie obejmującym województwo lubelskie i podkarpackie według Rankingu Kancelarii Prawniczych przeprowadzanego przez „Rzeczpospolitą”. Pierwsze miejsce w Rankingu miesięcznika Polish Market także potwierdza, że jest liderem usług prawniczych. W roku 2013 otrzymał również wyróżnienie od Redakcja Magazynu Przedsiębiorców „Europejska Firma”.