Organizacja pozarządowa działa elastycznie, zmienia się, dostosowuje do wyzwań. W odpowiedzi na nowe potrzeby odbiorców swoich działań lub też pisząc projekt skrojony pod konkretny konkurs, zmuszona jest do reorganizacji pracy. A to dotyka również jej pracowników. Czy w takiej sytuacji należy zmieniać warunki umów z pracownikami? Na jakich zasadach to robić? Przeczytaj wyjaśnienia kancelarii Wardyński i Wspólnicy w ramach cyklu ngo.pl i Centrum Pro Bono!
PYTANIE ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ
Jestem prezeską fundacji. Mamy zatrudnioną osobę na stanowisku eksperta, ale teraz wychodzi na to, że w sumie powinien to być doradca. Czy możemy w związku z tym zmienić warunki umowy o pracę na czas nieokreślony i przesunąć tego pracownika na niższe stanowisko? Czy w ogóle możliwa jest zmiana –_ np. zmniejszenie etatu, wynagrodzenia, albo zmiana z czasu nieokreślonego na czas określony – powiązana z realizacją konkretnego projektu?_
ODPOWIEDŹ KANCELARII WARDYŃSKI I WSPÓLNICY
Porozumienie lub wypowiedzenie zmieniające
Zmiany dotyczące warunków pracy bądź płacy, w tym przesunięcie na niższe stanowisko, zmniejszenie etatu, wynagrodzenia, mogą być wprowadzone:
- na mocy porozumienia stron (aneksem do umowy o pracę), lub
- jednostronną decyzją pracodawcy, tj. wypowiedzeniem zmieniającym.
W pierwszej kolejności pracodawca powinien rozważyć zawarcie z pracownikiem aneksu do umowy o pracę, w którym strony uzgodnią zakres zmian warunków umowy o pracę, w tym nowe stanowisko, wynagrodzenie oraz datę, w której zmiany wejdą w życie.
Jeśli pracownik nie wyrazi zgody na zawarcie porozumienia, a zmiana dotyczy istotnych postanowień umowy o pracę, tak jak w omawianym pytaniu, pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi warunki pracy lub płacy.
Kiedy wypowiedzenie zmieniające
Do istotnych warunków umowy o pracę, których zmiana powinna być dokonana w trybie wypowiedzenia zmieniającego, w pierwszej kolejności należy zaliczyć te, które określone są w art. 29 Kodeksu pracy tj.:
- rodzaj pracy,
- miejsce wykonywania pracy,
- wymiar czasu pracy,
- wynagrodzenie.
Dodatkowo, o tym czy zmiany warunków pracy są istotne, decydują bezpośrednio strony stosunku pracy (pracodawca i pracownik). Jeżeli bowiem strony zgodnie traktują zmianę jako element istotny, to może ona wymagać wypowiedzenia warunków pracy.
Zmiany, które nie są uznawane za istotne mogą być wprowadzone jednostronnym poleceniem pracodawcy, w ramach jego uprawnień kierowniczych.
Jak wypowiedzieć warunki umowy
Na podstawie art. 42 § 1 Kodeksu pracy w odniesieniu do wypowiedzenia zmieniającego stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę.
Oznacza to, że wypowiedzenia warunków pracy i płacy oraz przedstawienia pracownikowi nowych warunków należy dokonać na piśmie.
Ponadto w wypowiedzeniu zmieniającym powinny znaleźć się następujące elementy:
- konkretna i uzasadniona przyczyna wypowiedzenia zmieniającego (w przypadku umowy zawartej na czas nieokreślony),
- informacja o tym, że do połowy okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo odrzucić zaproponowane warunki oraz pouczenie o możliwości i terminie wniesienia odwołania do sądu pracy.
Jeśli przed upływem połowy okresu wypowiedzenia pracownik nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, domniemywa się, że przyjął je. Odmowa przyjęcia proponowanych warunków skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy z upływem przysługującego okresu wypowiedzenia. Jeżeli w treści wypowiedzenia nie znalazło się powyższe pouczenie, to może złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków do końca okresu wypowiedzenia.
Uwaga na odprawę
W pytaniu nie zaznaczono, jaka jest przyczyna przeniesienia pracownika na niższe stanowisko. Jeżeli jednak jest to przyczyna niedotycząca pracownika (np. reorganizacja), należy zastanowić się, czy pracownikowi, którego umowa o pracę została rozwiązana w związku z odmową przyjęcia zaproponowanych przez pracodawcę nowych warunków, należy się odprawa (z ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).
Co do zasady, odprawa będzie należna, jeśli pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników, a przyczyna niedotycząca pracownika stanowiła jedyną przyczynę rozwiązania umowy o pracę.
Odprawa jednak może nie należeć się pracownikowi, jeśli nie przyjął on nowych warunków pracy lub płacy, choć biorąc pod uwagę interes pracownika i zakładu pracy, oraz rodzaj i charakter zaproponowanej pracy, obiektywnie oceniając, zaproponowane warunki nie były na tyle niekorzystne, żeby uzasadniały odmowę ich przyjęcia przez pracownika. W takiej sytuacji odmowa ich przyjęcia może stanowić współprzyczynę rozwiązania umowy o pracę, co pozbawia pracownika prawa do odprawy pieniężnej.
Zmiana umowy zawartej na czas nieokreślony na umowę zawartą na czas określony
Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego zmiana umowy zawartej na czas nieokreślony na umowę zawartą na czas określony jest dopuszczalna tylko w drodze porozumienie stron i nie może zostać dokonana w drodze wypowiedzenia zmieniającego.
Centrum Pro Bono
!Program Centrum Pro Bono jest realizowany przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych od 2007 roku. Inicjatywa Centrum Pro Bono zaspokaja rosnącą potrzebę pomocy prawnej pro bono na rzecz organizacji III sektora. Głównym obszarem działalności Centrum Pro Bono jest pośredniczenie pomiędzy organizacjami pozarządowymi poszukującymi wsparcia prawnego, a prawnikami, chętnymi do świadczenia pomocy prawnej pro bono. Dodatkowo, ścisła współpraca z kancelariami prawnymi i najlepszymi ekspertami w swoich dziedzinach pozwala nam podejmować wyzwania w postaci różnych projektów edukacyjnych i szkoleniowych skierowanych do organizacji non-profit. Obecnie z Centrum Pro Bono współpracuje 30 kancelarii z całej Polski.
Więcej informacji: http://www.centrumprobono.pl/
Kancelaria Wardyński i Wspólnicy
!Kancelaria Wardyński i Wspólnicy jest jedną z największych niezależnych polskich firm prawniczych. Skupiamy się na potrzebach naszych klientów, pomagając im znaleźć skuteczne i praktyczne rozwiązanie najtrudniejszych problemów prawnych.
Firma doradza w wielu dziedzinach, ale jest szczególnie ceniona przez klientów i konkurencję za swoje usługi w dziedzinie prawa pracy, sporów, transakcji, własności intelektualnej i nieruchomości.
Obecnie w firmie jest ponad 100 prawników świadczących obsługę prawną w języku polskim, angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim, rosyjskim, czeskim i koreańskim. Nasze biura znajdują się w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu.
Dzielimy się wiedzą i doświadczeniem za pośrednictwem portalu dla prawników i przedsiębiorców (www.codozasady.pl), firmowego Rocznika oraz licznych publikacji i opracowań.
Aktywnie działamy i rozwijamy działalność pro bono.