Poradnik - ngo.pl

^Postanowienie Sądu Najwyższego z 6 września 2012 r., sygnatura I CSK 76/12^

Stowarzyszenie Spółdzielni Mieszkaniowych w Warszawie złożyło wniosek o wpis do rejestru stowarzyszeń. Postanowieniem z 10 stycznia 2011 r. Sąd Rejonowy oddalił ten wniosek, ponieważ w grupie założycieli stowarzyszenia znajdowało się 17 osób prawnych (oraz 24 osoby fizyczne). Sąd Rejonowy wskazał, że założycielem stowarzyszenia może być wyłącznie osoba fizyczna i dlatego uchwalenie statutu i wybór komitetu założycielskiego przez osoby prawne narusza przepisy ustawy. Sąd Okręgowy podtrzymał to stanowisko, oddalając postanowieniem z 30 września 2011 r. apelację wnioskodawcy. Zdaniem Sądu Okręgowego podstawę interpretacyjną przepisów ustawy Prawo o stowarzyszeniach, w tym artykułu 9, stanowi również preambuła tej ustawy zawierająca gwarancje zrzeszania się przypisane obywatelom, a więc osobom fizycznym. Istotny fakt stanowi również odwołanie w preambule do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, która w art. 20 ust. 1 stanowi, że każdy człowiek (czyli osoba fizyczna) ma prawo do spokojnego zgromadzania się i stowarzyszania. Wykładnia przepisów ustawy Prawo o stowarzyszeniach wskazująca, że założycielami stowarzyszenia mogą być tylko osoby fizyczne, pozwala przyjąć, że przepisy te nie stwarzają zagrożenia naruszenia prawa obywateli do zrzeszania się przewidzianego w art. 12 konstytucji.

Sąd Najwyższy wskazał, że zgodnie z art. 9 Prawa o stowarzyszeniach osoby pragnące założyć stowarzyszenie, w liczbie co najmniej piętnastu, uchwalają statut stowarzyszenia i wybierają komitet założycielski. Pomimo że w przepisach regulujących tworzenie stowarzyszeń nie używa się określenia „osoby fizyczne”, to jednak inne postanowienia ustawy wskazują jednoznacznie, że prawo założenia stowarzyszenia przysługuje wyłącznie osobom fizycznym. Adresatami norm zawartych w art. 1 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1–3 Prawa o stowarzyszeniach są obywatele polscy, mający pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawieni praw publicznych. Te kryteria mogą odnosić się wyłącznie do osób fizycznych.

Podobnie należy ocenić treść art. 4 ust. 1, który przewiduje możliwość zrzeszania się w stowarzyszeniach cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast według art. 10 ust. 3 osobom prawnym przysługuje jedynie członkostwo wspierające w stowarzyszeniu, a zatem nie mogą pełnić one roli członków założycieli, a jedynie przystąpić do już istniejącej organizacji jako jej członek wspierający. Z kolei art. 12 Prawa o stowarzyszeniach, który określa dokumenty wymagane do rejestracji stowarzyszenia, wymienia m.in. listę założycieli zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli. Są to niewątpliwie atrybuty przysługujące wyłącznie osobom fizycznym.