Poradnik - ngo.pl

Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl. Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Prośba o wpłatę darowizny na Twój portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Prośba o wpłatę darowizny na Twój portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.

Inwestowanie środków finansowych przez organizacje

Reklama

Najważniejsze informacje o inwestowaniu środków finansowych przez organizację pozarządową.

1

Czy organizacje w świetle prawa mogą inwestować środki finansowe?

Odpowiedzialność finansową za majątek organizacji zwykle ponoszą członkowie zarządu. Często w obawie o to, żeby nic nie stracić ze zgromadzonych środków, decydują się oni trzymać pieniądze po prostu na koncie bankowym a vista, czyli umożliwiającym wszelkie podstawowe operacje finansowe: wpłatę, wypłatę, przelewy bankowe, itp. w każdym momencie). Mają wtedy pewność, że w każdej chwili mogą z nich skorzystać i że kwota wpłacona nie zmniejszy się. Ale w ten sposób przechowywane środki „tracą” na realnej wartości i może się okazać, że za pół roku, rok realna ich wartość jest niższa.

Zgodnie z obowiązującym prawem – ustawą o organizacjach pożytku publicznego i ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 17 pkt 1e) – dochody organizacji przeznaczone na inwestycje finansowe nie podlegają podatkowaniu, jeśli dotyczą:

  • zakupu bonów i obligacji Skarbu Państwa (wyemitowanych po 1 stycznia 1989 r.) i jednostek samorządu terytorialnego (wyemitowanych po 1 stycznia 1997 r.);
  • zakupu innych papierów wartościowych za pośrednictwem firm specjalizujących się w zarządzaniu cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie (np. firm Asset Management) pod warunkiem zdeponowania tych papierów wartościowych lub instrumentów finansowych na odrębnym rachunku prowadzonym przez uprawniony podmiot lub
  • zakupu jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.

Tak więc z punktu widzenia obowiązującego prawa, organizacje, bez dodatkowych kosztów fiskalnych, mogą dokonywać indywidualnych inwestycji finansowych w bezpieczne instrumenty finansowe – dłużne papiery skarbowe i komunalne i w bardziej ryzykowne papiery czyli jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

Reklama
2

Czy organizacje mogą inwestować środki finansowe otrzymane w ramach projektów?

O sposobie wykorzystania środków finansowych w ramach projektów decyduje umowa o dofinansowanie wraz z dokumentami programowymi (np. w programie POKL EFS), na które powołuje się umowa.

Jeśli umowa zastrzega, że przekazywane środki finansowe nie mogą być wykorzystane w „żadnym innym celu” niż realizacja projektu, zwykle oznacza to, że organizacja nie ma prawa dokonywać jakichkolwiek lokat bankowych w ramach tych środków.

Należy zwrócić uwagę również na zapisy umowy mówiące o tym, że wszelkie przychody powstałe w trakcie realizacji projektu, należy odliczyć od przekazywanych transz dotacji. Najczęściej przychody finansowe uzyskane z tytułu np. lokat bankowych czy z tytułu oprocentowania konta bankowego, na którym są przechowywane środki danego projektu są również zaliczane do tej kategorii przychodów projektów i wówczas należy je odliczyć od kolejnej transzy dotacji.

W sytuacjach wątpliwych należy upewnić się w instytucji finansującej, jaka jest prawidłowa interpretacja zapisów umowy i wymogów w tym zakresie.

3

Na czym polega inwestowanie środków finansowych organizacji?

Mówiąc potocznie, sprzedajemy „czas” pieniędzy naszej organizacji instytucjom finansowym, przede wszystkim bankom. To, ile „zarobimy” na naszych inwestycjach zależy od aktualnych stóp procentowych na rynku. Nawet niewielkie pieniądze inwestowane w dłuższym czasie mogą przynieść znaczący dla nas dochód.

4

Czy warto przechowywać pieniądze tylko na zwykłym koncie (a vista)?

Podstawowe konto bankowe jest oprocentowane na bardzo niskim poziomie (np. 0,1% przy poziomie inflacji np. w maju 2009 r. ok. 3,6%), a zdarza się, że banki w ogóle nie udzielają żadnego oprocentowania na rachunkach podstawowych.

Na koncie takim powinniśmy więc przechowywać środki służące do regulowania bieżących płatności, wszelkie „nadwyżki środków” powinniśmy umieszczać na wyżej oprocentowanych kontach np. lokat bankowych.

5

Co to jest „realny dochód finansowy”? Jak obliczyć rentowność inwestycji finansowej? Kiedy zaczniemy zarabiać na naszej inwestycji?

Zarówno przy oprocentowaniu poniżej poziomu inflacji, a szczególnie przy braku w ogóle oprocentowania, nasze pieniądze trzymane w banku na koncie a vista tracą realnie na wartości.

Dlaczego? Bo realna stopa procentowa naszego konta a vista wynosi:

Wzór:

Stopa procentowa realna = Stopa procentowa nominalna – Stopa inflacji

Przykład:

0,1 % – 3,6 % = - 3,5 %

(nominalna stopa procentowa jest podawana przez bank).

Dopiero przy poziomie oprocentowania 3,6 % „doganiamy” inflację, a powyżej tego oprocentowania uzyskujemy realny dochód finansowy brutto.

Jak obliczyć nasz realny dochód finansowy?

Najpierw obliczamy dochód finansowy brutto w następujący sposób:

dochód finansowy brutto = wartość inwestycji x stopa procentowa nominalna

(w tym przypadku naszą inwestycję stanowią środki trzymane na koncie a vista, od których jest liczone oprocentowanie).

Załóżmy, że trzymamy na naszym koncie kwotę 5.000 zł przy oprocentowaniu rocznym konta a vista 1%, to po roku nasz dochód finansowy brutto wynosi:

5.000 zł x 1% = 50 zł

Ale trzeba jeszcze wziąć pod uwagę inne koszty związane z obsługą rachunku – np. prowizję za jego prowadzenie. W niektórych bankach nie jest pobierana prowizja za prowadzenie rachunku, inne uzależniają płatność prowizji od kwoty, jaka się znajduje na koncie, jeszcze inne mają miesięczną stałą opłatę za prowadzenie rachunku. Załóżmy, że płacimy prowizję miesięczną w wysokości 5 zł (za konto internetowe). Tak więc nasz roczny dochód finansowy netto będzie wynosił:

Wzór:

dochód finansowy netto = dochód finansowy brutto – opłaty dodatkowe/podatek

50 zł – (5 zł x 12 miesięcy) = 50 zł – 60 zł = -10 zł

Nie tylko nie zarabiamy, ale jeszcze musimy dopłacić za obsługę rachunku przy kwocie posiadanych środków 5000 zł, oprocentowaniu 1% i miesięcznych opłatach za prowadzenie rachunku.

Wyższy dochód realny osiągniemy przy wyższej kwocie naszych środków finansowych, bądź wyższym oprocentowaniu, czy też mniejszych opłatach.

6

Jak sprawdzić, czy oprocentowanie, które otrzymujemy w banku i opłaty, jakie musimy ponieść gwarantują nam dochód przewyższający poziom inflacji?

Co zrobić, żeby nasze pieniądze nie traciły na wartości i jeszcze zarabiały?Powinniśmy znaleźć taką ofertę banku, żeby rentowność naszej inwestycji była wyższa niż poziom inflacji.

Wzór

Rentowność = (wartość końcowa inwestycji – wartość początkowa inwestycji): wartość początkowa inwestycji

Jeszcze podajmy wzór: na obliczenie wartości końcowej inwestycji:

wartość końcowa inwestycji = wartość początkowa inwestycji + uzyskane odsetki bankowe – opłaty czy prowizje)

W naszym przykładzie wartość końcowa inwestycji wynosi:

5.000 zł + 50 – 60 zł = 4990 zł.

Wartość początkowa inwestycji to 5.000 zł.

Tak więc rentowność wynosi:

(4990 zł – 5.000 zł) : 5.000 zł x 100% = (-10 zł : 1.000 zł) x 100% = -1%

Jest to więc wartość ujemna, która nawet bez porównywania z poziomem inflacji zakłada stratę.

7

Kiedy zaczniemy zarabiać na naszej inwestycji?

Są trzy czynniki, które mają na to wpływ:

  • Oprocentowanie;
  • Prowizja za prowadzenie rachunku;
  • Kwota naszej inwestycji.

Załóżmy, że poziom inflacji wynosi 3%. Zróbmy kolejne wyliczenia:

Jak widzimy, przy kwocie inwestycji 1.000 zł i prowizji 60 zł dopiero powyżej oprocentowania 6% – nierealnego do osiągnięcia w jakimkolwiek banku dla konta a vista – zaczynamy zarabiać, a dochód realny, czyli wyższy niż poziom inflacji (założony przez nas poziom wynosi 3%), daje nam dopiero oprocentowanie 10%.

Jak widzimy przy inwestycji 2.000 zł i prowizji 60 zł, zaczynamy zarabiać przy oprocentowaniu 4%, a oprocentowanie 7% daje nam rentowność (4%), która przewyższa poziom inflacji (3%). Przy kwocie 4.000 zł i tej samej prowizji już oprocentowanie 5% daje nam rentowność (3,5%) powyżej poziomu inflacji (3%).

Jak widzimy, nawet przy inwestycji 1.000 zł i niższej prowizji 20 zł, już na poziomie oprocentowania 6% uzyskujemy rentowność wyższą (6%) niż poziom inflacji (3%). A przy prowizji równej 0 już oprocentowanie 4% przy kwocie 1.000 zł daje nam rentowność wyższą (4%) niż poziom inflacji (3%).

Tak więc zarabiamy wtedy, gdy:

  • mamy w banku wyższą kwotę;
  • uzyskaliśmy wyższe oprocentowanie;
  • uzyskaliśmy niższą prowizję.
8

Jak organizacja może inwestować w akcje?

Organizacja może dokonać zakupu akcji wyłącznie za pośrednictwem instytucji finansowych, specjalizujących się w zarządzaniu cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie (np. firm Asset Management) pod warunkiem zdeponowania tych papierów wartościowych lub instrumentów finansowych na odrębnym rachunku prowadzonym przez uprawniony podmiot. Tylko przy takiej ścieżce inwestycji w akcje organizacja może skorzystać z możliwości nieopodatkowania dochodu inwestycji finansowych z tego tytułu.

9

Co to są fundusze inwestycyjne?

W przypadku TFI klient kupuje „udziały” w wystandaryzowanym portfelu inwestycji, z określoną strategią inwestycyjną prowadzoną przez dany TFI.

W funduszu inwestycyjnym można zainwestować kwotę 100 zł lub 100.000 zł i w równy sposób partycypować w zyskach funduszu (oczywiście w równy sposób procentowy). Fundusz inwestycyjny zbiera pieniądze od wielu uczestników, przydziela każdemu z nich jednostki uczestnictwa (każda jednostka przedstawia równą wartość – osoba, która wpłaca więcej, otrzyma większą liczbę jednostek) i całą zebraną pulę środków inwestuje według określonej strategii:

  • fundusz obligacji – składa się z obligacji;
  • fundusz rynku pieniężnego – składa się z papierów dłużnych, których zapadalność jest krótsza niż 1 rok czyli z bonów skarbowych, obligacji rocznych i krótkoterminowych papierów komercyjnych;
  • fundusz zrównoważony – składa się w 50% z papierów dłużnych i w 50% z akcji;
  • fundusz akcji – składa się tylko z akcji.

Cechy funduszu inwestycyjnego:

  • wystarczą już małe kwoty, aby inwestować w jednostki uczestnictwa;
  • nad zarządzaniem środkami czuwają specjaliści (doradcy inwestycyjni), którzy kupują wiele aktywów (akcji, obligacji oraz innych papierów wartościowych) co powoduje, że portfel funduszu inwestycyjnego jest zdywersyfikowany (zróżnicowany), a więc ostatecznie można powiedzieć, że ryzyko wyboru nieodpowiedniej inwestycji jest zminimalizowane;
  • oferuje do sprzedaży jednostki uczestnictwa w standardowych portfelach inwestycyjnych: w fundusz obligacji, rynku pieniężnego, zrównoważony lub akcji;
  • prowizje za usługi są stosunkowo wysokie.

Fundusz inwestycyjny najczęściej podpisuje umowę z firmą Asset Management lub zatrudnia doradców inwestycyjnych. Dzieje się tak dlatego, że firmy Asset Management przyjmują do zarządzania duże kwoty (kilka milionów złotych).

10

Na czym polega Asset Management?

Rozsądny inwestor, który posiada duże środki finansowe (np. ok. 0,5-1 mln zł), powinien iść bezpośrednio do firmy Asset Management. Bezpośrednia współpraca z firmą zarządzającą aktywami pozwala stworzyć indywidualną strategię inwestycyjną, która bierze pod uwagę dopuszczalne przez klienta ryzyko, oczekiwany zysk oraz płynność inwestycji, a więc możliwość dostępu do środków pieniężnych bez utraty zysków.

Klient ustala własną strategię inwestycyjną z Asset Managerem, dostosowaną do swoich potrzeb. Barierą jest minimalna kwota, którą można inwestować: zwykle firmy Asset Management zaczynają rozmowy od 0,5 – 1 mln zł.

Cechy firmy Asset Management:

  • zapewnia profesjonalną obsługę i zarządzanie środkami przez specjalistów;
  • oferuje niższą niż TFI prowizję za zarządzanie;
  • buduje z klientem indywidualną strategię zarządzania, co może dać lepsze wyniki inwestycyjne;
  • zarządza portfelem min. 0,5 – 1 mln zł.
11

Jak inwestować: samodzielnie, za pośrednictwem asset managera, czy może funduszu inwestycyjnego

Jeśli myślimy o samodzielnym zainwestowaniu małej kwoty pieniędzy, w większości przypadków, w sytuacji, kiedy inwestujemy w instrumenty typu obligacje lub bony skarbowe, powinniśmy się skłaniać w kierunku zakupu jednostek uczestnictwa funduszu rynku pieniężnego lub funduszu obligacji. Ostatecznie można też próbować indywidualnego zakupu bonów czy obligacji skarbowych. Jeśli przy małej kwocie myślimy o inwestycji bardziej ryzykownej, wówczas najlepszą opcją będzie wybór funduszu inwestycyjnego (stabilnego wzrostu, zrównoważonego lub akcyjnego), ponieważ próba zarządzania indywidualnego może przynieść duże straty.

Jeśli dysponujemy kwotą bliską 1 mln zł najlepiej będzie wybrać współpracę z firmą Asset Management. Będzie to opcja tańsza od funduszu i przede wszystkim można ustalić strategię dostosowaną do naszych potrzeb. Opłaty w firmie Asset Management zależą od wielkości aktywów oddanych w zarządzanie, lecz można powiedzieć, że za zarządzanie portfelem bezpiecznym możemy zapłacić od 0,25% do 1%, wartości powierzonych środków, natomiast za zarządzanie portfelami akcyjnymi opłaty powinny być w zakresie 1%-3%.

Przedstawione zakresy opłat w Asset Management wydają się być bardziej konkurencyjne niż opłaty w funduszach inwestycyjnych, gdzie za fundusz obligacji należy zapłacić od 1% do 2% wartości powierzonych środków oraz za portfel akcyjny należy zapłacić nawet 5%. Ostatecznie należy ocenić, jaką kwotę pieniędzy posiadamy do zainwestowania, na jaki okres i jaką strategię inwestycyjną preferujemy (w tym aspekcie naszym doradcą może być firma Asset Management, która swoim klientom zwyczajowo doradza, w co najlepiej zainwestować), jakie minimalne kwoty przyjmuje znana nam firma Asset Management i ostatnim krokiem jest negocjowanie opłat z wybraną firmą. Przy wyborze firmy Asset Management nie należy sugerować się wyłącznie opłatami: ważne są dotychczasowe wyniki zarządzającego oraz przedstawiona nam strategia współpracy.

12

Jak budować strategię zarządzania środkami finansowymi?

Bez względu na to, czy budujemy strategię zarządzania pieniędzmi małej organizacji czy dużej firmy, musimy brać pod uwagę kilka ważnych elementów:

  • poziom ryzyka, które jesteśmy w stanie podjąć i ponieść;
  • horyzont inwestycyjny – czyli czas, który jesteśmy w stanie „sprzedać”;
  • kapitał inwestycyjny – czyli kwota, którą chcemy inwestować;
  • zakładany poziom rentowności naszej inwestycji;
  • dywersyfikację portfela inwestycji.

Poziom ryzyka

Jeśli chcemy mieć absolutną pewność, że nie stracimy zainwestowanej kwoty i że uzyskamy pewien dochód finansowy, powinniśmy wybierać takie instrumenty finansowe, które gwarantują całkowite bezpieczeństwo. Są to np. lokaty bankowe, obligacje i bony skarbowe.

Jeśli natomiast jesteśmy gotowi do poniesienia ewentualnej straty, możemy sięgać po takie instrumenty finansowe, które nie gwarantują całkowitego bezpieczeństwa inwestycji, ale za to które mogą przynieść znacznie większy dochód. O ile większy? Oprocentowanie bezpiecznych instrumentów finansowych w skali roku jest obecnie na poziomie 3,0% – 5 %. Na akcjach – bardzo ryzykownych inwestycjach finansowych – można było zarobić nawet do 50%. Różnica jest więc kolosalna, ale i ryzyko nieporównywalne. Przy chybionych inwestycjach w akcje można stracić cały kapitał.

W przypadku zarządzania kapitałem organizacji pozarządowych wydaje się, że poziom ryzyka, które jesteśmy w stanie podjąć, jest bardzo niski. Generalnie większość organizacji inwestuje w bezpieczne papiery wartościowe. Duże organizacje, które dysponują większym kapitałem mogą sobie pozwolić na podjęcie większego ryzyka, gdyż ewentualna strata może się zmieścić w przychodach finansowych z pozostałych inwestycji, nie grozi im więc naruszenie kapitału, którym obracają. A to jest bardzo ważne, by kolejne inwestycje nie naruszały kapitału inwestycyjnego.

Ważna jest też dobra kalkulacja podejmowania ryzyka, tzn. od jakiego poziomu dochodu finansowego warto podejmować ryzyko.

Horyzont inwestycyjny

Bezpośrednio z poziomem ryzyka wiąże się wybór horyzontu inwestycyjnego czyli określenie czasu, w jakim chcemy inwestować. Dlaczego?

Załóżmy, że mamy kapitał w wysokości 100.000 zł, który chcielibyśmy zainwestować na 1 rok. Czy warto podejmować duże ryzyko i inwestować w akcje? Absolutnie nie! Możemy nie trafić w dobry czas na rynku akcji, większość cen będzie spadać i stracimy nawet część naszego kapitału. Ale już perspektywa 2-3 lat może nam otworzyć szansę zarobienia na akcjach. Rynek akcji charakteryzuje się wahaniem – są spadki i wzrosty cen. Tak więc w perspektywie 2-3 lat w sumie mamy szansę zarobić na tych inwestycjach.

Wyznaczenie horyzontu inwestycyjnego to określenie czasu naszych pieniędzy, który możemy „sprzedać”. Zwykle im więcej czasu sprzedajemy, tym większy jest nasz dochód finansowy. Ale też trzeba pamiętać, że „odkupienie” czasu naszych „pieniędzy” przed terminem czyli np. zerwanie lokaty bankowej może nas drogo kosztować. Dlatego przy niepewnym horyzoncie inwestycyjnym należy wybierać takie papiery wartościowe, które można łatwo sprzedać (np. bony skarbowe).

Kapitał inwestycyjny

Kapitał inwestycyjny to kwota, którą możemy „pożyczyć” innym na pewien czas, gdyż nie będziemy jej wykorzystywać do bieżących wydatków. Ideałem jest posiadać tak wysoki kapitał (kapitał żelazny – ang. endowment), aby tylko z dochodów z inwestycji móc utrzymać działalność swojej organizacji. Ale póki co pewnie mało organizacji może sobie pozwolić na ten luksus. Musimy więc mozolnie zarabiać drobniejsze kwoty.

Korzystając z naszego wyliczenia i wykresu, opisującego finansowanie świetlicy moglibyśmy stwierdzić, że możemy dokonać inwestycji finansowej na okres od stycznia do września w wysokości 9.000 zł. Ale wówczas w kwietniu stan naszego konta wyniósłby 0 zł. Dlatego też należy wyznaczyć bezpieczny poziom kwoty inwestowanej tak, byśmy w przypadku nieprzewidzianych wydatków nie byli zmuszeni do zaciągania drogich pożyczek. I dlatego też w naszym przykładzie założyliśmy, że w każdym miesiącu oprócz kwoty przeznaczonej na miesięczne wydatki zostawimy na koncie rezerwowe 1.000 zł. Wówczas kapitał do inwestycji w okresie od stycznia do września może wynieść 8.000 zł.

Zakładany poziom rentowności inwestycji

Kiedy możemy zakładać poziom rentowności inwestycji? Gdy tworzymy budżet roczny, po stronie przychodów możemy umieścić pozycję „przychody finansowe” i założyć określoną wysokość przychodów. Jak? Na przykład zakładając w strategii zarządzania finansami inwestowanie bezpieczne tylko w bony skarbowe i lokaty bankowe, o stałym oprocentowaniu na poziomie ok. 3-4%.

Dywersyfikacja portfela inwestycji czyli różne papiery w naszym portfelu

Jeżeli dysponujemy dużym kapitałem inwestycyjnym, ustalając naszą strategię inwestycyjną, pamiętajmy o zbudowaniu naszego portfela inwestycji z różnych papierów wartościowych: obligacji i bonów skarbowych o różnym terminie wykupu, akcji różnych spółek, itd. Wówczas nawet strata na jednym rodzaju papierów nie pociągnie za sobą straty na całym portfelu czyli straty całego zainwestowanego kapitału.

13

Mamy trochę wolnych pieniędzy – jak je zainwestować?

Jeśli mamy 10.000 zł wolnych środków w ciągu roku…

Założenia strategii finansowej:

  • poziom ryzyka: inwestycje całkowicie bezpieczne
  • horyzont czasowy – 1 rok
  • kapitał inwestycyjny: 10.000 zł
  • benchmark – rentowność dłużnych papierów skarbowych

Inwestycją proponowaną w przedstawionej sytuacji będzie lokata bankowa

Jeśli mamy 50.000 zł wolnych środków w ciągu roku…

Założenia strategii finansowej:

  • poziom ryzyka: inwestycje bezpieczne, dopuszczalne minimalne ryzyko
  • horyzont czasowy – 1 rok
  • kapitał inwestycyjny: 50.000 zł
  • benchmark – rentowność dłużnych papierów skarbowych

Inwestycją proponowaną w przedstawionej sytuacji będzie lokata bankowa, zakup funduszu inwestycyjnego rynku pieniężnego oraz zakup papierów skarbowych – bonów skarbowych.

Jeśli mamy 100.000 zł wolnych środków w ciągu 2 lat…

Założenia strategii finansowej:

  • poziom ryzyka: inwestycje całkowicie bezpieczne
  • horyzont czasowy – 2 lata
  • kapitał inwestycyjny: 100.000 zł
  • benchmark – rentowność dłużnych papierów skarbowych

Inwestycją proponowaną w przedstawionej sytuacji będzie zakup papierów skarbowych – np. bonów skarbowych, lokata bankowa, w tym przypadku koniecznie negocjowana lub zakup funduszu inwestycyjnego rynku pieniężnego, przy czym można próbować negocjować z funduszem poziom opłat.

Jeśli mamy 1mln zł wolnych środków w ciągu 3 lat…

Założenia strategii finansowej:

  • poziom ryzyka: dopuszczalne ryzyko
  • horyzont czasowy – 3 lata
  • kapitał inwestycyjny: 1.000.000 zł
  • benchmark – WIG + rentowność dłużnych papierów skarbowych

Proponujemy współpracę z firmą Asset Management, która doradzi, jaka strategia będzie najlepsza; w drugiej kolejności można myśleć o funduszach inwestycyjnych z większym poziomem ryzyka.

Potrzebujesz pomocy w innej formie? Masz konkretne pytanie?

Komentarze

Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w portalu www.ngo.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych wymaga zgody Redakcji portalu.