Poradnik - ngo.pl

Różne banki mają różne oprocentowanie rachunków a vista, które kształtuje się w przedziale od 0% do ok. 1%. Ogólnie, na poziom stóp procentowych (zarówno dla depozytów jak i kredytów) znaczący wpływ mają ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej podstawowe stopy procentowe NBP. Gdy Rada obniża stopy procentowe, można się liczyć z obniżeniem oprocentowania naszych pieniędzy w banku, jak i również (co jest korzystne dla tych, którzy pożyczają pieniądze z banku) obniżeniem oprocentowania kredytów (choć w przypadku kredytów jest też kilka innych czynników, które determinują ich poziom oprocentowania). Warto więc śledzić decyzje Rady.

Założenie lokaty bankowej jest najprostszym i jednym z najbezpieczniejszych sposobów inwestowania naszych pieniędzy. Zwykle nie wiąże się to z dodatkowymi kosztami. Założenie lokaty polega na zawarciu umowy z bankiem, że na wyznaczony czas powierzamy bankowi określoną kwotę. W zamian za to otrzymujemy od banku wyższe niż przy koncie a vista oprocentowanie.

Umawiamy się z bankiem, że po upływie umowy bank wpłaci na nasze konto określony w umowie procent od kwoty ulokowanej.

Przykład: lokujemy 5.000 zł na 1 miesiąc przy stałej stopie procentowej 4%, to po miesiącu otrzymujemy kwotę wyliczoną następująco:

Wzór:

dochód finansowy w skali miesięcznej = kwota ulokowana x oprocentowanie : 100% : 12 miesięcy x liczba miesięcy

Przykład: 5.000 zł x 4% : 100% : 12 x 1 = 16,67 zł

A jaki jest nasz dochód w skali dziennej?

Wzór:

dochód finansowy w skali dziennej = (kwota ulokowana x oprocentowanie : 100%) : 365 dni x liczba dni)

Przykład: 5.000 zł x 4% : 100% : 365 x 1 = 0,55 zł

Cechy oprocentowania stałego:

• daje nam pewny dochód, znany już w dniu zawarcia umowy z bankiem;
• korzystniejsze w perspektywie przewidywanego spadku stóp procentowych (spodziewanej decyzji Rady Polityki Pieniężnej o obniżeniu stóp procentowych). Np. od marca 2006r. do czerwca 2008r. stopy procentowe rosły, a następnie stopy procentowe były obniżane (w czerwcu 2009 były najniższe w tym okresie), tak więc bezpieczniejsze było oprocentowanie stałe;
• niekorzystne w przypadku spodziewanych podwyżek stóp procentowych oraz idących za tym podwyżek oprocentowania depozytów.

Przewiduje płatność odsetek przy zmiennej stopie procentowej, to znaczy takiej, która w trakcie trwania lokaty może ulec zmianie zarówno na naszą korzyść, jak też i na naszą niekorzyść.

Załóżmy, że 1 marca 2009 r. lokujemy kwotę 1.000 zł na lokatę roczną o zmiennym oprocentowaniu. Oprocentowanie takiej lokaty 1 marca wynosiło 4% rocznie. Do czasu, kiedy bank nie zmieni tzw. Tabeli Depozytów, czyli wysokości oprocentowania, nasza lokata oprocentowana będzie na poziomie 4% rocznie. Jeśli więc do 1 marca 2010 nie zmieni się Tabela Depozytów, to po roku otrzymamy:

1.000 zł + (odsetki 4% x 1.000 zł = 40 zł) czyli razem 1.040 zł.

Jednakże Tabela Depozytów może ulec zmianie np. po zmianie stóp procentowych ogłoszonych przez Radę Polityki Pieniężnej. Zmiana może przebiegać w dwóch kierunkach: bank może podwyższyć lub obniżyć oprocentowanie lokat.

Obniżenie oprocentowania depozytów rocznych

Załóżmy, że 1 września 2009 roku bank wprowadza nową Tabelę Depozytów, w której oprocentowanie depozytów rocznych o zmiennym oprocentowaniu zostało obniżone do 3% rocznie. Jeśli zatem przez pół roku (od marca 2009 do września 2009) nasz depozyt oprocentowany był przy stawce 4% rocznie, a przez kolejne pół roku (od września 2009 do marca 2010) będzie oprocentowany przy stawce 3% rocznie, całkowite oprocentowanie wyniesie:

4% x ^1^/2+3% x ^1^/2 = 3,5%.

Po upływie roku otrzymamy 1.000 zł + (odsetki 3,5% x 1.000 zł = 35 zł), a więc łącznie 1.035 zł.

Wzrost oprocentowania depozytów rocznych

Załóżmy, że 1 września 2009 r. bank wprowadza nową Tabelę Depozytów, w której oprocentowanie depozytów rocznych o zmiennym oprocentowaniu zostało podniesione do poziomu 5% rocznie. Nasze kalkulacje będą analogiczne: przez pół roku depozyt zarabiał przy stawce rocznej 4% oraz przez drugie pół roku przy stawce rocznej 5%. Za cały okres depozytu oprocentowanie wyniesie:

4% x ^1^/2+5% x ^1^/2 = 2% + 2,5% = 4,5%.

Po upływie roku otrzymamy więc 1.000 zł + (odsetki 4,5% x 1.000 zł = 45 zł), a więc łącznie 1.045 zł.

Na przedstawionym przykładzie możemy zauważyć, że oprocentowanie zmienne jest korzystne, jeśli przewidujemy, że w trakcie trwania naszej lokaty stopy procentowe depozytów zostaną podniesione. Jeśli w terminie naszej lokaty spodziewamy się obniżek stóp procentowych depozytów, wówczas zakładanie lokaty o zmiennym oprocentowaniu może się okazać wyborem niekorzystnym.

Oprocentowanie zmienne: zależy od warunków panujących na rynku i jest korzystne przy spodziewanym wzroście stóp procentowych.

Lokaty mogą być krótkoterminowe (do roku) i długoterminowe (powyżej jednego roku).

Każdy bank posiada w swojej ofercie różne lokaty krótkoterminowe: tzw. overnighty (na jedną noc lub weekend), tygodniowe, dwutygodniowe, miesięczne, 3-mmiesięczne, 6-miesięczne i roczne. Jeśli ta oferta nie wystarcza nam, możemy rozmawiać z bankiem o założeniu lokaty na termin, który nam najlepiej odpowiada, np. 20 dni. Jednak należy mieć na uwadze fakt, że stworzenie tylko dla nas lokaty 20-dniowej może się wiązać z niższym oprocentowaniem takiej lokaty, gdyż będzie to produkt wykraczający poza standardową ofertę banku.

Oczywiście ważnym kryterium jest stopa procentowa. Ale jeśli lokata trzymiesięczna, półroczna i roczna mają takie samo oprocentowanie 4% to czy to znaczy, że tyle samo możemy na nich zarobić? Jaka jest efektywna stopa procentowa tych lokat czyli wskaźnik uwzględniający częstość naliczania odsetek?

Przypuśćmy, że chcemy zainwestować 1.000 zł na rok. Idziemy do banku i bank oferuje nam trzy różne depozyty:

• depozyt roczny – stopa procentowa (nominalna) = 4%;
• depozyt sześciomiesięczny – stopa procentowa (nominalna) w stosunku rocznym = 4%; w ciągu roku utworzylibyśmy dwie lokaty półroczne;
• depozyt trzymiesięczny – stopa procentowa (nominalna) w stosunku rocznym = 4%; w ciągu roku utworzylibyśmy cztery lokaty trzymiesięczne.

W pierwszym momencie wydaje się, że nie ma istotnych różnic pomiędzy tymi depozytami, ponieważ w każdym przypadku nominalna stopa oprocentowania 1.000 zł jest taka sama i wynosi 4% rocznie. Okazuje się jednak, że w każdym z przedstawionych przypadków w różnym czasie płacone są odsetki: w okresach rocznych, sześciomiesięcznych oraz kwartalnych. I właśnie różnice w okresach płatności odsetek mają wpływ na konkurencyjność lokat.

Policzmy, ile pieniędzy otrzymamy z każdej lokaty w ciągu 1 roku, a otrzymamy odpowiedź, która lokata jest najbardziej korzystna.

· depozyt roczny- po roku otrzymamy 1.000 zł + (odsetki 4% x 1.000 zł = 40 zł) =1.040 zł;

· depozyt półroczny – po pierwszym półroczu otrzymamy połowę nominalnej stawki rocznej oprocentowania czyli ˝ x 4% = 2%. Po drugim półroczu otrzymamy również połowę nominalnej stawki rocznej oprocentowania czyli 2%, ale liczonego już nie od wartości początkowej 1.000 zł, a od kwoty uwzględniającej kapitalizację odsetek. Co to znaczy, że odsetki są kapitalizowane? To znaczy, że są doliczane do naszej inwestycji, zwiększają nasz kapitał inwestycyjny, od którego będą liczone kolejne odsetki. W tym przypadku kapitał inwestycyjny po pierwszych 6 miesiącach będzie wynosił: 1.000 zł + odsetki za pierwsze półrocze 20 zł czyli razem 1.020 zł.

Ostatecznie według kalkulacji bankowych nasz kapitał przy depozycie półrocznym będzie rósł w następujący sposób:

1.000 zł + odsetki za pierwsze półrocze (2% x 1.000 zł = 20 zł) + odsetki za drugie półrocze (2% x 1.020 zł=20,40 zł) = 1.040,40 zł.

Okazuje się, że z tych samych pieniędzy otrzymaliśmy 40,40 zł a więc efektywna stopa procentowa depozytu półrocznego z kapitalizacją odsetek wynosi:

(40,40 zł : 1.000 zł) x 100% = 0,0404 x 100% = 4,04% (więcej niż w przypadku depozytu rocznego, przy którym otrzymaliśmy stopę procentową 4%)

• depozyt kwartalny – analogicznie do przykładu powyżej, w każdym kwartale otrzymamy oprocentowanie w wysokości Ľ x 4% = 1%. Nasz majątek na koniec lokaty wyniesie:

1.000 zł + odsetki:

za pierwszy kwartał: 1% x 1.000 zł = 10 zł

za drugi kwartał: 1% x (1.000 zł + 10 zł) = 10,10 zł

za trzeci kwartał: 1% x (1.000 zł + 10 zł +10,10 zł) = 10,20 zł

za czwarty kwartał: 1% x (1.000 zł + 10 zł + 10,10 zł + 10,20 zł) = 10,30 zł

Razem odsetki za cztery kwartały wyniosły: 10 zł + 10,10 zł + 10,20 zł + 10,30 zł = 40,60 zł.

Po roku z tej inwestycji otrzymamy więc 1.040,60 zł.

W tym przypadku efektywna stopa procentowa wyniosła:

40,60 zł: 1.000 zł x 100% = 0,0406 x 100% = 4,06% więc więcej niż w przypadku depozytu rocznego oraz półrocznego.

Reasumując:

Ostatecznie można powiedzieć, że najwięcej zarobiliśmy, deponując środki na depozycie o kwartalnej kapitalizacji odsetek. Fakt częstości naliczania odsetek różnicuje te depozyty i decyduje o tym, który z nich jest najkorzystniejszy. W przypadku depozytu półrocznego i kwartalnego, również nasze odsetki zaczęły „pracować”, były reinwestowane w kolejnych okresach, powodując tym samym wyższą efektywną stopę procentową tych lokat.

Powyższe wyliczenia i płynące z nich wnioski są uzasadnione przy niezmiennych stopach procentowych przez cały rok czy przy wzroście stóp procentowych w ciągu roku.

Jeśli jednak w ciągu roku następuje obniżenie stóp procentowych to może się okazać, że depozyt roczny zawarty przy oprocentowaniu 4% daje wyższy dochód niż zawierane co kwartał depozyty kwartalne, gdyż w drugiej połowie roku nastąpiło obniżenie stóp procentowych i depozyt w trzecim i czwartym kwartale był już zawierany przy oprocentowaniu np. 3.5%. W tym przypadku ostateczne oprocentowanie w skali roku wyniesie:

4% x Ľ + 4% x Ľ + 3,5% x Ľ + 3,5% x Ľ = 1% + 1% + 0,875% + 0,875% = 3,75%.

W większości banków im wyższą kwotę chcemy ulokować, tym wyższe oprocentowanie otrzymujemy. Możliwość negocjacji zaczyna się zwykle powyżej 100.000 zł. Ale warto zadać pytanie w banku, od jakiej kwoty można z nimi negocjować.

Może się zdarzyć, że bank ustali minimalną kwotę, którą można ulokować na warunkach opisanych w ich ofercie np. 1.000 zł.

Umowa o otwarcie lokaty bankowej powinna określić:

• jaką kwotę zobowiązujemy się ulokować;
• na jakie oprocentowanie (w skali roku);
• na jaki termin.

Warto jest również wiedzieć, jaka jest efektywna stopa procentowa, a więc w jakich terminach są kapitalizowane odsetki. Dobrze jest też doprecyzować, którego dnia po zakończeniu lokaty pieniądze znajdą się na naszym koncie (np. lokata jest zawarta na 1 miesiąc od 1-31 marca, pieniądze pojawią się na naszym koncie 1 kwietnia – co w przypadku, gdy termin zakończenia lokaty wypada na weekend, kiedy wówczas pojawią się pieniądze na naszym koncie?);

Bardzo istotne są też warunki zerwania umowy z naszej strony, czyli jakie są konsekwencje wcześniejszego wypłacenia ulokowanych pieniędzy – do jakiego poziomu obniża się oprocentowanie lokaty – czy jest całkowicie likwidowane, czy są jakieś dodatkowe opłaty, itd.