Poradnik - ngo.pl

Tak, co do zasady jest opodatkowana. Pamiętajmy, że wszystko, co otrzymujemy od „osób trzecich” (czyli np. osoba niepełnosprawna, chora od organizacji), podlega opodatkowaniu. Co do zasady więc tak udzielonej pomocy, w zależności od jej charakteru, może dotyczyć: podatek od spadków i darowizn oraz podatek dochodowy.

1. Darowizna - podatek od spadków i darowizn

Jeśli nasz beneficjent (osoba wspierana, której organizacja coś darowuje) otrzymał od nas darowiznę (np. organizacja kupuje wózek inwalidzki i przekazuje go osobie niepełnosprawnej lub przekazuje pieniądze na finansowanie leczenia), to powinien odprowadzić podatek od spadków i darowizn. I nie ma tu znaczenia, czy była to darowizna pieniężna czy niepieniężna. Zasada jest taka: jeśli w ciągu pięciu lat jedna organizacja przekazała danej osobie darowiznę lub darowizny, których wartość przekracza 5 733zł to ten ktoś powinien zapłacić podatek. Zwolnione z podatku są więc darowizny, których wartość nie przekroczy w ciągu pięciu lat 5 733 zł.

2. Nieodpłatne świadczenie - podatek dochodowy

Nie każda organizacja wspiera swoich podopiecznych darowiznami, jej pomoc może mieć też postać np. usługi lub innego świadczenia, które nie są darowizną (np. wysłała podopiecznego na zabieg, za który zapłaciła szpitalowi). Ustawodawca przewidział, że są takie nieodpłatne świadczenia, od których nie płaci się podatku dochodowego.

Ostatecznie o tym, jak zakwalifikować podatkowo wsparcie, decyduje umowa zawarta między organizacją a osobą je otrzymującą (lepiej, żeby była to umowa pisemna, a nie ustna). Jeśli przekazujemy wsparcie w innej formie niż darowizna (np. udostępniamy jakąś usługę), fiskus może uznać, że nasz podopieczny otrzymał nieodpłatne świadczenie i powinien zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych (jako podatek od tzw. przychodu z innych źródeł). Wtedy taką osobę obowiązuje stawka przewidziana przez ustawę PIT, zależna od wysokości naszych dochodów – odpowiednio 18 lub 32%.

Jeśli organizacja wspiera swoich podopiecznych poprzez tzw. nieodpłatne świadczenia (usługi lub inne świadczenia, które nie są darowizną), czyli np. wysłała podopiecznego na zabieg, za który zapłaciła szpitalowi, to co do zasady jej podopieczny powinien zapłacić podatek dochodowy od tej pomocy. Prawo przewiduje jednak, że są takie nieodpłatne świadczenia, od których nie płaci się podatku dochodowego. Zwolnione są m. in. świadczenia udzielane w ramach pomocy społecznej. Zgodnie z odpowiedzią Ministerstwa Finansów na interpelację poselską (interpelacja nr 8004 z 2009 r.), mogą ją świadczyć również organizacje.

Według przepisów, pomoc społeczna to instytucja polityki społecznej państwa, mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać za pomocą własnych uprawnień, zasobów i możliwości. Może mieć ona charakter świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego. Zatem to od organizacji zależy, czy beneficjent tej pomocy musi, czy nie musi odprowadzać podatku od jej wartości. Organizacja świadcząca taką pomoc musi spełnić określone warunki:

1. Po pierwsze, prowadzić statutową działalność w zakresie pomocy społecznej. Oznacza to w praktyce, że statut takiej organizacji musi zawierać zapisy przewidujące możliwość wspierania osób potrzebujących.
2. Po drugie, w ramach organizacji powinny istnieć wewnętrznie wypracowane zasady i kryteria przewidujące, komu przysługują świadczenia (warunek też potwierdza się we wspomnianej interpelacji – jeśli organizacja chce, aby beneficjenci mieli zwolnienie podatkowe, to musi mieć takie kryteria).

Informacjce o tym, czy organizacja spełnia te dwa warunki, powinny być łatwo dostępne jej podopiecznym, by wiedzieli, czy mogą skorzystać ze zwolnienia (np. w formie wyjaśnień na stronie internetowej).

Środki z 1% (1,5% od 2023r.), darowizn itp. czasem trafiają do osób indywidualnych wspieranych przez fundacje/stowarzyszenia. Jest to dozwolona forma wydatkowania tych środków, o ile w swoich celach statutowych organizacja przewiduje taką działalność. Udzielane wsparcie może mieć różną postać, od finansowej po rzeczową. Może też być opodatkowane, bez względu na to, z jakich źródeł organizacja uzyskała środki na ten cel. Zasada ta dotyczy także wpłat z 1% (od 2023 r. - 1,5%).

Pieniądze, które otrzymuje organizacja w ramach wpłat jednoprocentowych, to pieniądze publiczne. Mają one jednak inny charakter z chwilą trafienia do podopiecznych. Wtedy bowiem tych ostatnich może objąć obowiązek podatkowy, podobnie jak w przypadku innych rodzajów pomocy.

Obowiązek podatkowy powstaje po stronie obdarowanego (podopiecznego, beneficjenta). Teoretycznie organizacji nic do tego, jak podatnik będzie tłumaczył się przed urzędem. W praktyce organizacja powinna jednak o to zadbać, choćby dlatego, że podopieczni mogą mieć pretensje, że nikt ich nie poinformował, jaki to jest rodzaj wsparcia (darowizna czy nieodpłatne świadczenie), i co się z tym wiąże.

Zarówno organizacje, jak i wspierani przez nich podopieczni, powinni zdawać sobie sprawę, z czym podatkowo wiąże się nie tylko udzielenie, ale też przyjęcie takiej pomocy.

Informując swoich podopiecznych o zasadach korzystania z pomocy, jaką im przekazujemy z organizacji, pamiętajmy, że zwolnienia podatkowe są wyjątkiem, nie regułą. Zatem każdy, kto otrzymuje dary rzeczowe, pieniądze na leczenie lub dostęp do nieodpłatnych świadczeń, musi być przygotowany na to, że to, co dostał, może być opodatkowane.

W zależności od rodzaju umowy, jaką organizacja zawiera ze swoim podopiecznym, będzie to albo podatek od spadków i darowizn (umowa darowizny pieniężnej lub niepieniężnej) albo podatek dochodowy od osób fizycznych (inna niż umowa darowizny umowa określająca warunki udzielenia świadczenia). Jedynie w przypadku otrzymania nieodpłatnego świadczenia od organizacji w ramach pomocy społecznej, to świadczenie może być nieopodatkowane.

Stypendium to pieniężna, bezzwrotna pomoc okresowa przyznawana uczniom i studentom, którzy osiągają dobre wyniki w nauce (stypendium naukowe) lub znajdują się w trudnej sytuacji materialnej (stypendium socjalne). Stypendium naukowe jest wypłacane przez pewien czas (najczęściej rok szkolny, akademicki) albo może mieć formę jednorazowej nagrody pieniężnej. Oba rodzaje świadczeń, to jest stypendia naukowe i socjalne, podatkowo traktowane są tak samo i stanowią dla osób je otrzymujących przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PDOF), a ściślej jest to przychód „z innych źródeł”, o którym mowa w art. 20 ust. 1 tej ustawy. Jednak nie zawsze będzie to przychód opodatkowany podatkiem dochodowym. Stypendia fundowane przez podmioty inne niż szkoły i uczelnie (czyli np. przez fundacje, stowarzyszenia) w pewnym zakresie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Warunki zwolnienia podatkowego
Stypendia do kwoty 3 800 zł przyznawane osobom fizycznym przez organizacje pozarządowe prowadzące działalność w sferze pożytku publicznego podlegają zwolnieniu z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy o PDOF. Aby jednak takie zwolnienie mogło mieć zastosowanie, konieczne jest spełnienie szeregu wymagań.

1. Przede wszystkim świadczenie to musi zostać przyznane osobie będącej uczniem lub studentem.
2. Ponadto wypłacający musi spełniać wymogi określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, czyli być organizacją pozarządową, niedziałającą w celu osiągnięcia zysku. Przykładem takich organizacji są różnego rodzaju stowarzyszenia, fundacje, amatorskie kluby sportowe.
3. Dodatkowy warunek stanowi przyznanie stypendium na podstawie regulaminu zatwierdzonego przez organy statutowe płatnika (np. zarząd). Regulamin winien być udostępniony do publicznej wiadomości, np. w internecie, środkach masowego przekazu lub wystawiony dla zainteresowanych w postaci drukowanej w pomieszczeniach ogólnie dostępnych.

Stypendia, które nie spełniają powyższych wymogów, a nie zostały uznane za darowiznę, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W trakcie roku organizacja pozarządowa jako płatnik odprowadza zaliczki na ten podatek z tytułu wpłacanych stypendiów.

Maksymalna kwota stypendium podlegająca to limit rocznym w wysokości 3 800 zł dla jednej osoby. Taka konstrukcja zwolnienia pozwala na dokonywanie wypłat w elastyczny sposób, organizacja może samodzielnie ustalać wysokość jednostkowych wypłat (np. w miarę posiadanych na ten cel środków) i nie musi sprawdzać przy każdej wypłacie, czy został przekroczony limit zwolnienia. Pilnować jednak trzeba ewentualnego przekroczenia limitu rocznego od sumy kwot wypłaconych jednej osobie.

Obecnie zniesiony jest warunek polegający na uzależnieniu zastosowania przez organizację pozarządową zwolnienia z podatku dochodowego od złożenia przez stypendystę przed pierwszą wypłatą oświadczenia (według ustalonego wzoru), że nie uzyskuje on równocześnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu (z wyjątkiem m.in. renty rodzinnej).

Obowiązki NGO – PIT dla stypendysty 
Wypłata stypendium nakłada określone obowiązki rozliczeniowe na wypłacającą je organizację pozarządową. Wynikają one z art. 35 ust. 10 ustawy o PDOF, na podstawie którego organizacje są obowiązane  sporządzić informację o wysokości wypłaconego stypendium. Obecnie informacja o całości wypłaconego stypendium odbywa się przez sporządzenie deklaracji PIT-11, w jednej deklaracji sprawozdawana jest kwota zwolniona z podatku i kwota nie korzystająca ze zwolnienia podatkowego. 
Kwota stypendium zwolnionego z podatku, na podstawie z art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy o PIT wykazywana jest,  w części G formularza PIT-11.

Dodatkowe informacje

Dodatkowy obowiązek ciąży na organizacjach w stosunku do kwoty stypendium ponad limit zwolnienia, tj. powyżej kwoty 3 800 zł dla jednej osoby. Od kwot przekraczających wysokość zwolnienia organizacja zobowiązana jest pobrać zaliczkę (art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOF). Wysokość wszystkich miesięcznych zaliczek w ciągu roku ustala się w sposób określony w przepisach ustawy podatkowej, lecz bez uwzględnienia 20% kosztów uzyskania przychodu tj. kosztów naliczonych od kwoty brutto zaliczki. 
Należy również pamiętać, iż utrata w trakcie miesiąca przez osobę otrzymującą stypendium statusu ucznia lub studenta powoduje konieczność proporcjonalnego rozliczenia uzyskanego dochodu (przychodu). Do momentu utraty ww. statusu traktuje się ją jak ucznia lub studenta, natomiast po utracie statusu – jak osobę niebędącą uczniem lub studentem. 
Tak jak kwota zwolniona z podatku, kwota stypendium opodatkowana jest wykazywana w deklaracji PIT-11 i będzie wpisana w części E, w linii o innych źródłach przychodów. 

Wypełniony PIT-11 wypłacający stypendium przekazuje stypendyście oraz urzędowi skarbowemu właściwemu dla miejsca zamieszkania ucznia, studenta. Trzeba to zrobić w terminie:  do stycznia roku następującego po roku podatkowym, do urzędu skarbowego i do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, dla stypendysty.  
Deklaracja PIT-11, do urzędu skarbowego, musi być wysłana w wersji elektronicznej z użyciem płatnego podpisu elektrycznego.