Poradnik - ngo.pl

Kwestie dotyczące wizerunku najczęściej pojawiają się w kontekście jego publikacji na stronach internetowych organizacji lub na jej fanpage’u w mediach społecznościowych, w szczególności na Facebooku.

W niektórych przypadkach wizerunek uwidoczniony na zdjęciu lub nagraniu pozwala na identyfikację osoby, określenie bezpośrednio lub pośrednio (w połączeniu z innymi informacjami) jej tożsamości. Tym samym, wizerunek może stanowić daną osobową, a jego rozpowszechnianie czy inne wykorzystywanie będzie wymagało zastosowania zasad przewidzianych dla ochrony danych osobowych.

Niezależnie od przepisów dotyczących ochrony danych osobowych, gwarancje ochrony wizerunku zostały określone również w innych regulacjach prawnych. W szczególności należy zwrócić uwagę na zapis art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którym, co do zasady rozpowszechnianie wizerunku (czyli publikowanie w miejscach ogólnodostępnych, udostępnienie nieokreślonej liczbie osób np. na stronie internetowej organizacji lub portalu społecznościowym) wymaga zgody osoby na nim przedstawionej (zobacz też: Prawo autorskie - podstawowe pojęcia). Jednocześnie istnieją trzy przypadki, w których uzyskanie takiej zgody nie jest konieczne.

Dotyczy to następujących sytuacji:

• Osoba, której wizerunek rozpowszechniono, otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.

Przykład
Organizacja zawarła z jednym ze swoich beneficjentów umowę, na podstawie której beneficjent zobowiązał się do uczestniczenia w sesji fotograficznej, z której zdjęcia zostaną opublikowana na ulotkach informujących o działaniach statutowych organizacji, i strony uzgodniły, że z tego tytułu beneficjent otrzyma wynagrodzenie.

• Osoba, której wizerunek rozpowszechniono jest osobą powszechnie znaną, pod warunkiem, że wizerunek został wykonany w związku z pełnioną przez tę osobę funkcją publiczną, w szczególności funkcją zawodową, społeczną czy polityczną.

Przykład
Prezydent m. st. Warszawy na zaproszenie organizacji, uczestniczył w wydarzeniu, podczas którego występował w charakterze zawodowym (a nie jako osoba prywatna); zdjęcia z wydarzenia, na których był uwidoczniony wizerunek prezydenta, opublikowano na stronie internetowej organizacji.

• Osoba, której wizerunek rozpowszechniono, stanowi jedynie szczegół przedstawionej całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza.

Przykład
Publiczność podczas koncertu, uczestnicy manifestacji. W praktyce problematyczna może okazać się ocena, czy dana osoba stanowi jedynie szczegół całości, czy nie. Wszystko zależy od konkretnego zdjęcia i sposobu przedstawienia na nim danej osoby. Rozpowszechnianie wizerunku nie wymagałoby zezwolenia, jeśli stanowiłby on „jedynie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawionej całości, tzn. w razie usunięcia wizerunku nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia” (wyrok SA w Krakowie z dn. 19 grudnia 2001 r., I ACa 957/01). Dlatego nie można jednoznacznie stwierdzić, że skoro na zdjęciu mamy kilka lub kilkanaście osób, to zgoda na rozpowszechnianie wizerunku tych osób nie jest konieczna. Może się bowiem okazać, że jedna lub kilka osób są widoczne lepiej niż pozostałe i stanowią istotny element wykonanej fotografii.

UWAGA! Treść zgody na rozpowszechnieni wizerunku musi być precyzyjna. Powinna zawierać informacje, na czyją rzecz jest wyrażona, na jaki czas obowiązuje oraz dokładną informację na temat tego, w jaki sposób wizerunek będzie wykorzystywany, np. będzie publikowany na stronie internetowej organizacji, na fanpage’u na Facebooku czy na ulotkach zachęcających do wpłacenia darowizny na rzecz organizacji. Jeżeli wizerunek ma być opatrzony konkretnym komentarzem, zgoda również powinna to uwzględniać. Oświadczenie sprowadzające się do stwierdzenia, że dana osoba wyraża zgodę na rozpowszechnianie jej wizerunku, jest niewystarczające. Zgoda nie musi być wyrażona w formie pisemnej, może zostać udzielona ustnie, jednak taka forma ze względów dowodowych jest mniej praktyczna.

Zgoda na przetwarzanie danych

Zgoda na rozpowszechnienie wizerunku nie jest tym samym co zgoda na przetwarzanie danych osobowych. Rozpowszechnianie wizerunku może stanowić przetwarzanie danych osobowych, co wiąże się z koniecznością ustalenia podstawy prawnej tego przetwarzania. Przetwarzanie danych osobowych w postaci wizerunku może następować na podstawie zgody (art. 6 ust. 1 lit. a RODO). Coraz częściej wskazuje się również, że przetwarzanie danych osobowych może następować także na podstawie prawnie uzasadnionego interesu administratora (art. 6 ust. 1 lit. f RODO). Prawnie uzasadniony interes administratora wydaje się być właściwą podstawą przetwarzania w sytuacji, gdy organizacja może skorzystać z jednego z wyłączeń od obowiązku uzyskiwania zgody na rozpowszechnienie wizerunku, o których mowa w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Niezależnie od tego, którą z tych podstaw wybierze organizacja, niezbędnie należy spełnić obowiązek informacyjny wobec osoby, której wizerunek jest rozpowszechniany. 

zobacz:

• Ochrona danych osobowych w NGO. RODO w organizacji pozarządowej w 10 krokach
• RODO. Organizacja zbiera dane osobowe i realizuje obowiązek informacyjny

Nie trzeba uzyskiwać zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku (zgodnie z art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) w sytuacji, gdy fotografia, na której został uwidoczniony wizerunek, będzie służyła jedynie celom dokumentacyjnym lub sprawozdawczym, np. udokumentowaniu przeprowadzenia szkolenia finansowanego ze środków samorządu terytorialnego. Nie jest to bowiem rozpowszechnianie wizerunku, ale jego wykorzystanie do innych celów. Ponieważ jednak taki wizerunek może stanowić daną osobową, jego wykorzystanie w takim celu będzie wymagało zastosowania zasad przewidzianych dla ochrony danych osobowych w tym m.in. konieczności spełnienia obowiązku informacyjnego.

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Osobie, której dobro osobiste w postaci wizerunku zostało naruszone, przysługują roszczenia określone w Kodeksie cywilnym. Charakter tych roszczeń jest zarówno niemajątkowy, jak i majątkowy.