Poradnik - ngo.pl

Za wyborem sposobu księgowania stoi decyzja organizacji, jakiego typu jednostką – w świetle ustawy o rachunkowości – ma się ona stać. I tak, najmniejsze organizacje, czyli te których przychody nie przekraczają 100 tys. złotych rocznie, mogą stosować uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów. Nie będą one miały ponadto obowiązku składania sprawozdania finansowego. Największe podmioty – te o przychodach powyżej 17 milionów złotych, muszą stosować pełną księgowość i pełne sprawozdanie.

Osoby kierujące organizacją (zazwyczaj zarządy) powinny świadomie wybrać to, jakiego rodzaju jednostką będzie ich organizacja. Od tego zależy, jakiego wzoru sprawozdania finansowego będą musiały używać. Warto pamiętać, że brak decyzji oznacza WYBÓR pełnej księgowości.

Od początku roku 2016 organizacje pozarządowe mogą wybierać spośród następujących opcji:

Każda organizacja może prowadzić pełną księgowość – w tym przypadku nie ma żadnych ograniczeń. Do tej pory pełną księgowość prowadziły wszystkie organizacje pozarządowe, z wyjątkiem tych, które zdecydowały się na zostanie w 2015 roku jednostką mikro.

Organizacja, która zdecyduje się na tę opcję, nie musi podejmować żadnej formalnej decyzji, np. w postaci uchwały zarządu. Także te organizacje, które nie zdecydują się na którąś z trzech poniżej opisanych opcji automatycznie pozostają jednostkami prowadzącymi księgowość z zastosowaniem bardzo szerokiego zakresu przepisów ustawy o rachunkowości.

Oznacza to m.in. sporządzanie sprawozdania finansowego, podsumowującego rok według najbardziej rozbudowanego i szczegółowego wzoru z załącznika 1 do ustawy o rachunkowości. Ten wzór sprawozdania jest znany wielu księgowym, gdyż jest to „najstarszy” z obecnie stosowanych wzorów sprawozdania, którym posługiwały się podmioty komercyjne. W sprawozdaniach za rok 2013 był stosowany przez organizacje prowadzące działalność gospodarczą. W sprawozdaniach za rok 2014 wzór ten używany był wszystkie organizacje oprócz tych, które podjęły decyzję o staniu się jednostką mikro.

Nowym rozwiązaniem, które można zastosować od 2016 roku, jest „jednostka mała”. Jednostką małą może stać się każda organizacja, która za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

• 17 mln zł – w przypadku wartości ogółu majątku, obliczanego na koniec roku obrotowego i podawanego w bilansie, tzw. sumy aktywów bilansu,
• 34 mln zł – w przypadku wartości przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Co należy zrobić, by stać się jednostką małą?
Organizacja musi podjąć formalną decyzję, że staje się jednostką małą w trybie określonym w statucie, np. uchwałą zarządu. Ułatwieniem, z którego korzystają jednostki małe, jest nowy i znacząco uproszczony wzór sprawozdania finansowego. Znajduje się on w załączniku nr 5. ustawy.

Jednostką mikro może stać się każda organizacja, która nie prowadzi działalności gospodarczej lub za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

• 1,5 mln zł – w przypadku wartości ogółu majątku, obliczanego na koniec roku obrotowego i podawanego w bilansie, tzw. sumy aktywów bilansu,
• 3 mln zł– w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Co należy zrobić, by stać się jednostką mikro?
Organizacja musi podjąć formalną decyzję, że staje się jednostką mikro w trybie określonym w statucie, np. uchwałą zarządu. Taką możliwość organizacje mają już od początku 2015 roku przy sprawozdaniach za rok 2014.

Ułatwieniem dla jednostek mikro jest to, że rozliczają się na wzorze sprawozdania wprowadzonym załącznikiem 4 do Ustawy o rachunkowości.

To największa zmiana, którą przyniosła nowelizacja ustawy o rachunkowości z lipca 2015 r.

Organizacja, która spełnia określone warunki i decyduje się na tę opcję, może korzystać z wielu uproszczeń. Nie musi prowadzić pełnej księgowości, tylko uproszoną ewidencję przychodów i kosztów, jest zwolniona z obowiązku przygotowywania rocznego sprawozdania finansowego i nie musi posiadać polityki rachunkowości.

Uproszczona ewidencja to ściśle określone rozporządzeniem zestawienie przychodów i kosztów w układzie pozwalającym na zebranie wszystkich danych do wypełnienia deklaracji CIT-8 oraz ewentualnych ewidencji indywidualnych zatrudnionych osób i środków trwałych. W ewidencji tej nie ma miejsca na księgowy opis prowadzonych przez organizację projektów (księgowe wyodrębnienie projektów jest w wielu sytuacjach obowiązkowe).

Do wewnętrznej decyzji organizacji pozostaje czy i w jaki sposób będzie prowadzić ewidencję kasy, zaliczek, rozrachunków, funduszu statutowego (po to by nie utracić kontroli finansowej nad stanem gotówki w organizacji).

Jakie organizacje mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów? Możliwość ta dotyczy organizacji, które:

1) prowadzą działania w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1 ustawy o pożytku,
2) nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
3) nie mają statusu organizacji pożytku publicznego,
4) osiągają przychody wyłącznie z:

a) działalności nieodpłatnej pożytku publicznego z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, spadków, dotacji, subwencji, przychodów pochodzących z ofiarności publicznej,
b) działalności odpłatnej pożytku publicznego z tytułu sprzedaży towarów i usług,
c) tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,
d) tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach,

5) w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa w pkt d. w wysokości nieprzekraczającej 100 tys. zł.

Organizacja musi podjąć formalną decyzję, że rezygnuje z prowadzenia pełnej księgowości na rzecz książki przychodów i kosztów w trybie określonym w statucie, np. uchwałą zarządu. O decyzji musi poinformować w pierwszym miesiącu roku swój urząd skarbowy.

Jeśli chciała tę zmianę wprowadzić w 2016 roku, to najpóźniej do 31 stycznia 2016 r. musiała poinformować o zmianie właściwy jej Urząd Skarbowy.

autorka: Ewa Kolankiewicz, poradnik.ngo.pl
konsultacja: Krzysztof Śliwiński, doradca serwisu poradnik.ngo.pl