Menu Na skróty
Ograniczony budżet organizacji pozarządowych i potrzeba zmniejszenia kosztów zatrudnienia powoduje, że wiele z nich poszukuje pracowników, którym nie musi płacić wynagrodzenia z własnej kieszeni. Jednym z takich sposobów jest stworzenie stanowiska stażowego dla osoby bezrobotnej, formalnie zarejestrowanej jako taka w urzędzie pracy (UP). Odpowiadamy na pytania, jak to zrobić.
Kto może zostać stażystą w organizacji?
Stażystą (stażystką) może zostać każda osoba zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna. Więcej informacji o tym, komu może zostać przyznany status bezrobotnego:
Informacje o tym, jak się zarejestrować jako osoba bezrobotna, można znaleźć tutaj:
Czy można przyjąć na staż osobę z niepełnosprawnością?
Tak, dotyczy to zarówno osób z niepełnosprawnością zarejestrowanych w urzędzie pracy jako bezrobotne, jak i jako poszukujące pracy.
Osoba z niepełnosprawnością może być zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna, jeżeli posiada ustaloną niepełnosprawność, jednak nie jest uprawniona m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty socjalnej lub zasiłku stałego.
Osoba z niepełnosprawnością może być zarejestrowana w urzędzie pracy jako poszukująca pracy, jeżeli oprócz ustalonej niepełnosprawności jest uprawniona m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty socjalnej, zasiłku stałego.
Dla organizacji status osoby z niepełnosprawnością ma znaczenie o tyle, że w przypadku przyjęcia takiej osoby na staż, inne jest źródło jego finansowania. Dla osób niepełnosprawnych, posiadających status „poszukujących pracy” i niezatrudnionych, przewidziane są usługi urzędu pracy i instrumenty finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Ma to znaczenie przy uruchamianiu puli środków w urzędzie (niekiedy urząd może mieć „zwyczajne” środki, a nie mieć środków z PFRON-u, czasami odwrotnie). Na organizację takich staży ogłaszany jest odrębny konkurs.
Ilu stażystów może przyjąć organizacja?
Przepisy stanowią, że jeżeli organizacja jest pracodawcą (tzn. zatrudnia przynajmniej jednego pracownika na etat), to może w niej odbywać staż maksymalnie tyle osób bezrobotnych, ile jest liczba osób zatrudnionych. Liczbę osób zatrudnionych obliczamy według pełnych etatów.
Uwaga! U organizatora stażu, który nie zatrudnia pracowników, staż może odbywać tylko jeden bezrobotny (niezależnie od liczby współpracowników czy wolontariuszy).
Ile zarabia stażysta?
Urząd pracy wypłaca osobie bezrobotnej stypendium, opłaca jej składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz rozlicza się z urzędem skarbowym (żaden z tych obowiązków nie ciąży na organizacji).
Stażyście przysługuje stypendium w wysokości 120% kwoty zasiłku. Wysokość zasiłku dla bezrobotnych ustalana jest raz w roku (1 czerwca) w oparciu o wskaźnik inflacji. Obecnie wynosi on 823,60 złotych brutto.
W pewnych sytuacjach stażysta może również starać się o zrefundowanie części kosztów dojazdów na staż oraz kosztów opieki nad dzieckiem lub osobą zależną.
Czy organizacja ponosi jakiekolwiek koszty organizacji stażu?
Koszty po stronie organizacji to koszty obowiązkowego szkolenia BHP. Jeżeli praca, którą wykonuje stażysta, wymaga wyposażenia w odzież lub obuwie robocze (zasady to regulujące są identyczne, jak w przypadku pracowników), organizacja ma obowiązek je zapewnić.
Stażysta musi przejść wstępne badania lekarskie, ale na badanie kieruje urząd, a koszty ponosi Fundusz Pracy.
Czy organizacja podpisuje ze stażystą umowę?
Nie. Umowę organizacja podpisuje jedynie z urzędem pracy.
Ile może trwać staż?
Minimalny czas trwania stażu to 3 miesiące, maksymalny – 6 miesięcy. Czas ten może zostać wydłużony do 12 miesięcy, jeżeli stażysta jest bezrobotnym w wieku do trzydziestego roku życia.
W jednym miejscu (jednej organizacji) stażysta może odbywać staż tylko raz.
Czy potrzebne jest stałe miejsce pracy stażysty?
Organizacje zwracają uwagę na to, że urzędy nie wyrażają zgody na staże w organizacjach, które pracują wyłącznie zdalnie i nie mają swojego stałego biura. Jest to związane z tym, że stażysta musi być obecny w pracy w konkretnym czasie (w konkretnych godzinach), a urząd pracy musi mieć możliwość kontroli. Jeżeli organizacja chciałaby, żeby stażysta pracował zdalnie w pewnym zakresie godzin, powinna zapytać przed podpisaniem umowy swój urząd pracy, czy będzie to możliwe.
Jakie są ograniczenia czasu pracy stażysty?
Czas pracy stażysty nie moje przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a bezrobotnego będącego osoba niepełnosprawną z niepełnosprawnością zaliczoną do znacznego lub umiarkowanego stopnia — 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Bezrobotny nie może odbywać stażu w niedziele i święta, w porze nocnej, w systemie pracy zmianowej ani w godzinach nadliczbowych.
Urząd może wyrazić zgodę na realizację stażu w niedzielę i święta, w porze nocnej lub w systemie pracy zmianowej, o ile charakter pracy w danym zawodzie wymaga takiego rozkładu czasu pracy. Należy to uzgodnić przed rozpoczęciem stażu.
Czy stażysta ma prawo do urlopu?
Osoba przyjęta na staż ma prawo do 2 dni wolnych za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu (prawo do dni wolnych nabywa po każdych kolejnych 30 dniach). W przypadku sześciomiesięcznego stażu stażyście przysługuje 12 dni wolnych, w przypadku dwunastomiesięcznego – 24 dni.
Za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu.
Ekwiwalenty za niewykorzystany urlop? – takie jak w przypadku urlopu pracowników – nie przysługują.
Czy potrzebny jest opiekun stażu?
Tak. Dla każdego stażysty organizacja musi wyznaczyć opiekuna. Opiekun stażu może zajmować się jednocześnie maksymalnie trzema osobami. Jeżeli przyjmujemy więcej stażystów, musimy wyznaczyć więcej opiekunów.
Jak złożyć wniosek o przyznanie stażysty?
Organizacje radzą, żeby przed złożeniem wniosku skontaktować się z urzędem pracy. Organizacja stażu jest bowiem zawsze zależna od tego, jakimi środkami dysponuje urząd. Czasem na nową pulę środków trzeba poczekać. Jeżeli urząd nie ma pieniędzy na organizację stażu, wniosek organizacji zostanie rozpatrzony negatywnie i praca pójdzie na marne.
Urzędy pracy na swoich stronach internetowych publikują informacje o naborze wniosków o organizację stażu, zwykle z adnotacją, że nabór będzie się odbywał do wyczerpania środków.
We wniosku musimy wskazać dane organizacji, miejsce prowadzenia działalności, dane opiekuna stażu, przewidywany czas trwania stażu, liczbę miejsc dla stażystów, zakres zadań, ich pożądane kwalifikacje zawodowe.
Informacje o tym, jak opisać zakres zadań, znajdują się tutaj:
Załącznikiem do wniosku jest plan zawodowy osoby przyjmowanej na staż. Powinien on określać:
1) nazwę zawodu lub specjalności, której program dotyczy;
2) zakres zadań wykonywanych przez bezrobotnego;
3) rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych;
4) sposób potwierdzenia nabytych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych;
5) opiekuna osoby objętej programem stażu.
We wniosku można też wskazać konkretną osobę, którą chcemy przyjąć na staż. Jeżeli jej nie wskażemy, urząd będzie przydzielał nam swoich kandydatów.
Druki wniosków udostępniają urzędy pracy, zwykle można je pobrać z ich strony internetowej.
Wzór wniosku z Powiatowego Urzędu Pracy we Wrocławiu:
Tutaj znaleźć można przykład wypełnionego wniosku:
Czy urzędy pracy organizują także staże z projektów EFS?
Tak. Urzędy pracy, oprócz standardowych staży, organizują także czasem staże w ramach projektów Europejskiego Funduszu Społecznego. Wówczas trzeba złożyć wniosek inny, niż standardowy. Obsługą projektu zajmuje się także najczęściej inne biuro w urzędzie pracy i tam należy skierować dokumenty.
Organizacje podpowiadają, że poszczególne biura nie przekazują sobie wniosków, więc może być tak, że nikt sam z siebie z nami się w takiej sprawie nie skontaktuje. Staże w ramach projektów są organizowane zwykle dla określonych grup osób bezrobotnych – np. określony wiek lub płeć.
Przykładowy wzór wniosku w przypadku stażu organizowanego w ramach EFS: http://puplodz.pl/system/attachments/attaches/000/000/102/original/wniosek-o-zorganizowanie-stazu-efs.pdf
Co bierze pod uwagę urząd, rozpatrując wniosek?
Urzędy w pierwszej kolejności sprawdzają wnioski od strony formalnej – czy wniosek nie zawiera braków i czy ma wszystkie wymagane załączniki. Jeżeli wniosek jest wypełniony nieprawidłowo, najczęściej zostaje organizacji odesłany, dlatego lepiej wyjaśnić wszystkie wątpliwości jeszcze przed jego złożeniem.
Merytoryczna ocena wniosku dotyczy głownie zawartego we wniosku programu stażu – urzędnicy sprawdzają, czy staż rzeczywiście wpłynie na kompetencje zawodowe stażystów, jakie kwalifikacje będą mieli szans zdobyć, czy są to umiejętności pożądane na rynku pracy. Mogą też kwestionować zaproponowany plan zawodowy.
Organizator stażu nie ma, wynikającego z przepisów prawa, obowiązku zatrudnienia stażysty po zakończeniu stażu, ale pytanie o taką możliwość znajduje się we wniosku. Organizacje zaznaczają, że urzędy dużą wagę przywiązują do tego, czy stażysta po zakończeniu stażu znajdzie w niej zatrudnienie. Warto uważać z przedwczesnymi deklaracjami, ponieważ w niektórych urzędach taki zapis można później odnaleźć w samej umowie.
Ile trwa rozpatrzenie wniosku?
Urząd ma miesiąc na rozpatrzenie wniosku. Jeżeli wniosek rozpatrzony jest pozytywnie, podpisujemy umowę z urzędem.
Co znajduje się w umowie?
Staż odbywa się według programu określonego w umowie. Przykładowe wzory umów można znaleźć na stronach urzędów pracy:
http://www.pup.cieszyn.pl/www/akademia/efs/do_pobrania/zyskpra/orgs/3_wzor_umowy.pdf
Nadzór nad odbywaniem stażu przez bezrobotnego sprawuje starosta, organizacja musi się więc liczyć z możliwością kontroli.
Kiedy staż może zostać przerwany?
Staż może zostać przerwany na wniosek organizacji lub z inicjatywy urzędu pracy, jeżeli stażysta nie stawi się w pracy podczas więcej niż jednego dnia i nie usprawiedliwi swojej nieobecności. Staż może zostać przerwany również wtedy, kiedy stażysta narusza obowiązki zawarte w regulaminie pracy, szczególnie wtedy, gdy znajduje się pod wpływem alkoholu, narkotyków lub środków psychotropowych.
Staż może jednak zostać zakończony również wtedy, kiedy stażysta wprawdzie usprawiedliwił swoją nieobecność, ale jego nieobecność powoduje, że zrealizowanie programu stażowego jest niemożliwe.
Umowa stażowa może także zostać rozwiązana przez urząd pracy, jeżeli organizacja nie realizuje programu stażu albo nie wywiązuje się ze zobowiązań przewidzianych umową.
Jakie obowiązki wobec urzędu pracy ma organizacja?
Jeżeli stażysta przerwał staż, nie przyszedł do pracy i nie usprawiedliwił swojej nieobecności, organizacja ma obowiązek natychmiast poinformować urząd pracy (maksymalny termin to siedem dni). Urząd pracy należy informować także o innych istotnych zdarzeniach związanych z przeprowadzaniem stażu.
Maksymalnie do piątego dnia każdego miesiąca organizacja musi dostarczyć do urzędu pracy listę obecności podpisaną przez stażystę z poprzedniego miesiąca.
Stażysta może zostać zobowiązany do napisania i złożenia w urzędzie pracy sprawozdań ze stażu – powinno ono zawierać informację o wykonywanych zadaniach i nabytych kwalifikacjach czy umiejętnościach. Sprawozdanie to podpisuje opiekun stażu.
Po zakończeniu stażu wydajemy stażyście opinię. Powinna ona zostać wydana w ciągu siedmiu dni od zakończenia stażu i zawierać informację o tym, jakie zadania realizował i jakie umiejętności nabył w trakcie stażu. Dodatkowo zaświadczenie o odbyciu stażu wydaje bezrobotnemu także starosta.
Przepisy nie obligują organizacji do składania żadnych sprawozdań i raportów związanych ze stażem, jeżeli jednak staż realizowany był w ramach projektu EFS, możemy być także zobligowani do dopełniania różnych dodatkowych formalności przewidzianych w projekcie – takie informacje mogą znajdować się w umowie.
Jak zaplanować pracę stażysty?
Organizacje pozarządowe korzystające z pomocy stażystów zaznaczają, że aby ta współpraca miała sens oraz jednocześnie była „etyczna” (a więc taka, która nie polega wyłącznie na zastępowaniu etatowych pracowników tanią siłą roboczą), musi być spełnionych kilka warunków.
Pierwszy i najważniejszy dotyczy już procesu rekrutacji stażystów. Ważne, żeby stażysta rozpoczął staż w organizacji, w której działanie naprawdę chce się zaangażować, żeby rozwijał umiejętności zgodne ze swoimi kwalifikacjami, a organizacja otrzymała współpracownika, który rzeczywiście realizuje część jej zadań. Jest to szczególnie istotne z tego powodu, że czas stażu nie jest długi i nie ma możliwości długotrwałego przygotowywania stażysty do realizacji działań organizacji.
Jeżeli myślimy o zaangażowaniu do pracy w naszej organizacji stażystów, mamy dwa wyjścia.
Pierwsze to znalezienie konkretnej osoby bezrobotnej, którą chcielibyśmy zaprosić do współpracy przed złożeniem wniosku do urzędu pracy o organizację stażu. W takiej sytuacji nasz wniosek powinien zawierać od razu informację o tym, kogo wybraliśmy. Jednocześnie ta osoba powinna w urzędzie pracy zadeklarować chęć odbycia stażu u nas. Organizacje pozarządowe często korzystają z takiej właśnie formy organizacji stażu, oferując miejsca stażowe współpracującym z nimi wolontariuszom, czasem rekrutując stażystów spośród swoich klientów. Składając taki wniosek, musimy jednak pamiętać, że decyzja o skierowaniu do nas tego konkretnego stażysty zawsze zależy od urzędników.
Drugi sposób to zdanie się na decyzję urzędników. Wówczas we wniosku określamy nasze kryteria, a urząd pracy wskazuje nam osoby, które widziałby w charakterze stażystów w naszej organizacji. Organizacje tłumaczą jednak, że także w takim przypadku przyjęcie stażysty jest efektem uzgodnień pomiędzy organizacją i urzędem. Organizacja może odmówić przyjęcia stażysty, jeżeli kandydat (kandydatka) nie ma jej zdaniem wymaganych kwalifikacji.
Organizacje zwracają uwagę także na to, że kluczowe są kompetencje stażysty. Jeżeli udaje się znaleźć stażystę o kompetencjach potrzebnych organizacji, współpraca jest satysfakcjonująca dla obu stron.
Drugi warunek dobrego stażu wskazywany przez organizacje to przemyślane zaplanowanie pracy stażysty od początku do końca. Stażysta musi szybko zorientować się w powierzanych mu zadaniach, a organizacja ma obowiązek mu w tym pomóc. Organizacje podkreślają, że osoby kierowane na staż to często ludzie z dużym potencjałem, ale czasami również z pewnymi trudnościami, wymagające wsparcia. Trzeba to uwzględnić podczas planowania stażu. Warunkiem udanej współpracy jest także równowaga korzyści organizacji i korzyści osoby odbywającej staż.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149)
Rozporządzenie MPiPS z dnia 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (Dz. U. Nr 142, poz. 1160)
