Kto i po co tworzy federację?
Menu Na skróty
Co to jest federacja
Organizacje pozarządowe mogą wzajemnie ze sobą współpracować w formie:
- sieci – oparta na luźnych, nieformalnych zasadach, tworzona głównie w celu wymiany informacji;
- koalicji – dzielą się nie tylko informacjami, ale także własnymi środkami i zasobami, a członkostwo w niej jest bardziej stabilne niż w sieci;
- federacja – budowana przez organizacje tworzące wzajemne powiązania wokół konkretnego i dalekosiężnego celu, przyjmuje sformalizowaną strukturę i zasady działania zawarte w statucie oraz innych oficjalnych dokumentach.
Federacja to podmiot posiadający osobowość prawną, zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym jako związek stowarzyszeń stworzony przez organizacje pozarządowe (a nie osoby fizyczne).
Zasady powoływania i działania federacji są określone w ustawie - Prawo o stowarzyszeniach.
Najczęściej w nazwach federacji spotyka się słowa: związek, forum, partnerstwo, wspólnota.
Zgodnie z art. 6 ustawy o sporcie także co najmniej trzy kluby sportowe mogą utworzyć związek sportowy w formie stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń.
Typy federacji, zadania federacji, korzyści z ich tworzenia
Wśród działających w Polsce federacji możemy wyróżnić kilka ich typów:
- branżowe – skupione wokół tego samego obszaru problemowego, np. pomocy społecznej (Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS), niepełnosprawności (sejmiki osób niepełnosprawnych), ekologii (Polska Zielona Sieć);
- terytorialne – skupiające organizacje z tego samego terenu (np. gminy, powiatu, województwa, kraju), np. Bytomska Rada Organizacji Pozarządowych, Śląskie Forum Organizacji Pozarządowych KAFOS, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych;
- jednolite – skupiające organizacje o podobnych celach, standardach i modelach działania, np. Federacja Polskich Banków Żywności, Sieć SPLOT.
Do najczęstszych zadań federacji należą:
- rzecznictwo w sprawach organizacji członkowskich, lobbing na rzecz stanowienia prawa i procedur sprzyjających rozwojowi tych organizacji;
- świadczenie usług dla organizacji członkowskich (a także innych organizacji i instytucji), głównie w zakresie prowadzonej przez nie działalności;
- wyznaczanie standardów działania członków federacji, np. uchwalenie karty etycznej stanowiącej podstawę działań organizacji członkowskich.
Członkostwo w federacji daje ich członkom również inne korzyści, np.:
- stały kontakt z organizacjami o podobnym profilu albo terenie działania, a tym samym możliwość wzajemnej pomocy przy rozwiązywaniu problemów lub podejmowania wspólnych projektów;
- poczucie siły i bezpieczeństwa, szczególnie istotne w sytuacji zagrożeń zewnętrznych i pojawiających się trudności – podmioty zrzeszone w federacji stanowią wspólnie dużo większą siłę niż pojedyncza organizacja.
Decyzja o utworzeniu federacji lub o przystąpieniu do już działającej struktury świadczy o gotowości organizacji do prowadzenia współpracy z innymi organizacjami oraz o jej świadomości na temat rangi sektora pozarządowego i konieczności jego wzmacniania.
Federacje to związki stowarzyszeń
Formalnie federacja to związek stowarzyszeń, który mogą utworzyć co najmniej trzy stowarzyszenia. Fundacje i inne organizacje pozarządowe mogą należeć do federacji, ale nie mogą samodzielnie jej powołać. Do tego niezbędne są stowarzyszenia.
Uwaga
Nie jest możliwe stworzenie federacji tylko przez fundacje. W obecnym systemie prawnym brak jest odpowiedniej formy prawnej dla zrzeszenia się fundacji, choć mogą one być członkami federacji założonych przez stowarzyszenia, oczywiście o ile ich statuty przewidują taką możliwość.
Stowarzyszenia zwykłe, grupy nieformalne nie mogą być członkami zwyczajnymi związku stowarzyszeń, ponieważ zabrania im tego ustawa Prawo o stowarzyszeniach (art. 43). Mogą jednak z nimi współpracować lub być członkami wspierającymi.
Statut OFOP przewiduje możliwość, że członkiem wspierającym może być m.in. jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej, czyli np. stowarzyszenie zwykłe. Członek wspierający może uczestniczyć w działaniach programowych federacji i w różnych formach wspierać federacje. Regulacje dotyczące miejsca stowarzyszeń zwykłych i grup nieformalnych określać musi statut federacji w części dotyczącej członkostwa wspierającego.
Założycielami i członkami federacji mogą być także inne osoby prawne, z tym że osoby mające cele zarobkowe mogą być tylko członkami wspierającymi.
