Menu Na skróty
Jak stworzyć statut federacji – na co zwrócić uwagę
Statut, oprócz ustawy Prawo o stowarzyszeniach, stanowi podstawowy dokument regulujący działalność federacji. Zgodnie z prawem powinien odpowiadać warunkom określonym w art. 10 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, a w szczególności określać:
- nazwę federacji odróżniającą ją od innych federacji, stowarzyszeń, organizacji i instytucji,
- teren działania i siedzibę,
- cele i sposoby ich realizacji,
- sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków,
- władze, tryb dokonywania wyborów, uzupełniania składu oraz ich kompetencje,
- sposób reprezentowania federacji oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności uchwał,
- sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich,
- zasady dokonywania zmian statutu,
- sposób rozwiązywania się związku.
Warto pamiętać, że federacja, tak samo jak stowarzyszenie, jest samorządna i „samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności” (art. 2 ust. 2 ustawy Prawo o stowarzyszeniach). W związku z tym, prócz podstawowych wymogów, jakie muszą zostać opisane w statucie, mogą też pojawić się zapisy specyficzne np. związane z dodatkowymi władzami statutowymi.
Specyfika federacji polega na tym, że jej członkami są osoby prawne, reprezentowane przez osoby fizyczne. Zatem pisząc statut federacji warto poświęcić chwilę na dyskusję poświęconą zasadom członkostwa, a także wyborom i utracie członkostwa we władzach federacji.
Członkostwo w federacji
Poniżej przedstawiono przykłady statutowych regulacji członkostwa w federacji.
Federacja o zasięgu powiatowym – na podst. statutu Forum Organizacji Pozarządowych Powiatu Pruszkowskiego
Przykład
- Członkiem zwyczajnym Forum mogą być organizacje pozarządowe lub inne osoby prawne: a. działające na rzecz mieszkańców powiatu pruszkowskiego, b. niemające celów zarobkowych, c. niebędące partiami lub fundacjami utworzonymi przez partie polityczne.
- Członkiem wspierającym Forum mogą być inne osoby, które udzielają Forum pomocy finansowej, rzeczowej lub intelektualnej.
- Członkiem honorowym Forum może być osoba fizyczna, która wniosła wybitny wkład w realizację celów Forum.
- Osoba prawna działa w Forum przez swojego pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie, zgodnie ze wzorem ustalonym przez Zarząd.
Federacja o zasięgu regionalnym – na podst. statutu Śląskiego Forum Organizacji Pozarządowych KAFOS.
Przykład
Członkiem zwyczajnym KAFOS może być stowarzyszenie, fundacja lub inna osoba prawna o charakterze niezarobkowym działająca w obszarze pożytku publicznego, popierająca cele KAFOS oraz deklarująca czynne uczestnictwo w realizacji jego celów i zadań.
Federacja o zasięgu ogólnopolskim – na podst. statutu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.
Przykład
Członkiem zwyczajnym OFOP może być stowarzyszenie bądź inna osoba prawna, działająca nie dla zysku, niebędąca jednostką organizacyjną administracji publicznej, związkiem zawodowym, partią polityczną, kościołem lub związkiem wyznaniowym albo związkiem jednostek samorządu terytorialnego, która złoży pisemną deklarację przystąpienia do OFOP, zobowiąże się do przestrzegania Statutu OFOP i Karty Zasad Działania Organizacji Pozarządowych oraz zostanie przyjęta uchwałą Zarządu.
Wybór władz
Kto jest wybierany do władz (zarządu i komisji rewizyjnej) i kiedy może stracić władzę?
Prócz samych zapisów związanych z byciem członkiem federacji warto także, o czym pisano już wcześniej, przyjrzeć się uważnie zapisom statutowym związanym z wyborem do władz oraz z utratą członkostwa we władzach.
Wybory do zarządu i komisji rewizyjnej odbywają się z pośród pełnomocników członków zwyczajnych. Czasem jednak statuty federacji przewidują dodatkowe regulacje, np. by zostać członkiem zarządu federacji trzeba być członkiem zarządu organizacji członkowskiej.
Przykład
Zarząd składa się z od 3 do 7 członków wybieranych spośród przedstawicieli (pełnomocników) członków zwyczajnych przez Walne Zebranie Członków Forum.
Przykład
Do składu władz KAFOS mogą być wybrane tylko osoby fizyczne rekomendowane przez upoważnionych przedstawicieli członków zwyczajnych.
Ważne jest także, jakie są przyczyny utraty członkostwa we władzach. Standardową przyczyną jest złożenie rezygnacji przez osobę, która nie chce dłużej być w zarządzie, komisji rewizyjnej czy innym ciele statutowym, a także ustanie członkostwa organizacji, której się jest przedstawicielem. Jednak w przypadku federacji przestaje się zasiadać we władzach organizacji, jeśli osoba zostanie pozbawiona uprawnień do reprezentowania członka zwyczajnego.
Przykład
Jan Kowalski reprezentuje Stowarzyszenie X. Został wybrany do zarządu Federacji Y. Jednak Stowarzyszenie X odwołało Jana Kowalskiego z funkcji reprezentanta (pełnomocnika) organizacji w Federacji Y. Powodem było zaangażowanie w wieloletni, rozbudowany projekt, utrudniający pełnienie tego dotychczasowego obowiązku. Jan Kowalski przestał być reprezentantem, w federacji zmniejszyła się liczba członków zarządu w Federacji Y. Teraz Federacja musi postąpić zgodnie ze swoim statutem – wybrać kogoś na miejsce Jana Kowalskiego.
Przykładowe statuty
- przykładowy statut federacji typu terytorialnego, działającej na terenie powiatu.
- przykładowy statut federacji terytorialnej – Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.
Przygotowując statut federacji warto zapoznać się ze statutami już zarejestrowanych i działających związków stowarzyszeń. Na stronie http://bazy.ngo.pl/ można znaleźć listę prawie 500 federacji lokalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych. Większość z nich udostępnia swoje statuty na stronach internetowych. Można też skorzystać z ofert organizacji wspierających, które konsultują statuty nowo tworzonych organizacji.
