Co to jest statut? Kto go pisze i od kiedy obowiązuje? Co to jest działalność statutowa?
Menu Na skróty
Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument – „konstytucja” stowarzyszenia – to pisemnie potwierdzony zbiór informacji o stowarzyszeniu, który określa jego ustrój, organizację i sposób działania.
Rola statutu w stowarzyszeniu
Statut wraz z ustawą - Prawo o stowarzyszeniach stanowi bazę do działania stowarzyszenia. Wszelkie aktywności podejmowane przez stowarzyszenie muszą być zgodne ze statutem (muszą z niego wynikać) i nie mogą mu zaprzeczać. Statut powinien być napisany prosto, logicznie, bez nadmiernych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działanie.
W statucie szuka się odpowiedzi m.in. na takie pytania jak:
- Dla kogo działa stowarzyszenie?
- Jakie są jego cele?
- Jakie działania może prowadzić?
- Jakie kompetencje mają władze?
- Skąd może pochodzić majątek?
Statut to źródło informacji dla członków i władz stowarzyszenia, ale także dla osób spoza organizacji np. dla potencjalnych darczyńców, sponsorów. Z tego dokumentu powinni dowiedzieć się np. czym zajmuje się stowarzyszenie, w jaki sposób działa, kto podejmuje decyzje i kto może podpisać umowę lub inne zobowiązanie, czy prowadzi działalność gospodarczą i jakiego rodzaju. Z tego też powodu powinien być to dokument jasny, przejrzysty i łatwo dostępny. Choć nie jest to obowiązkowe, dobrą praktyką jest upublicznienie aktualnego statut na stronie internetowej organizacji.
Kto pisze statut, gdzie się go rejestruje i od kiedy obowiązuje
Pierwszy statut jest najtrudniejszy do napisania. Osoby planujące założyć stowarzyszenie mają swój pomysł i wizję i zwykle od razu chcą działać. Ale zanim będzie można wizję wcielać w życie, trzeba jeszcze dopełnić wielu formalności. Czeka nas więc przygotowanie statutu, następnie uchwalenie go podczas zebrania założycielskiego stowarzyszenia, zalegalizowanie poprzez złożenie wniosku o wpis do sądu rejestrowego (Krajowego Rejestru Sądowego właściwego dla siedziby stowarzyszenia) - wreszcie uzyskanie tego wpisu.
Statut powstaje najczęściej poprzez kompilowanie różnych części innych statutów (statutów innych organizacji). Nie ma w tym nic złego ponieważ większość statutów jest do siebie bardzo podobna. To co je różni to „metryczka” organizacji (nazwa, miejscowość w której jest siedziba) oraz cele i sposoby ich realizacji. Cała reszta informacji to pewna powtarzalna ilość rozwiązań, które można przyjąć lub zmodyfikować.
Czy jakieś rozwiązania – które podpatrzyliśmy u innego stowarzyszenia, lub sami wymyśliliśmy - przyjmą się w naszej organizacji, czas pokaże.
Szczegółowe wytyczne co musi zawierać statut stowarzyszenie są zawarte w art. 10 ust. 1 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach. W statucie muszą się więc znaleźć następujące, podstawowe informacje o stowarzyszeniu:
- Nazwa organizacji
- Siedziba i teren działania
- Cele i sposoby ich realizacji
- Informacje o członkach stowarzyszenia (m.in. sposób nabycia, przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członka)
- Informacje o władzach (m.in. rodzaje, sposób ich wyboru, kompetencje, tryb pracy)
- Informacja o wynagradzaniu członków zarządu za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją (jeśli stowarzyszenie przewiduje taką możliwość)
- Sposób podejmowania decyzji, czyli warunki ważności uchwał
- Źródła majątku, czyli informacje o tym, skąd stowarzyszenie będzie miało pieniądze na działalność (sposób uzyskiwania środków i płacenia składek członkowskich)
- Sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności zaciągania zobowiązań majątkowych
- Zasady wprowadzania zmian w statucie
- Sposób rozwiązania się stowarzyszenia
Statut może też zawierać inne niż powyższe regulacje - np. o oddziałach lub działalności gospodarczej. Od 20 maja 2016 roku stowarzyszenie może wynagradzać członków zarządu za czynności związane z pełnioną funkcją. Organizacja, która chce skorzystać z tej możliwości musi najpierw zapisać ją w statucie.
Warto pamiętać, że statut można zmienić i prawie każda organizacja po 2-3 latach działania widzi taką potrzebę. Każda taka zmiana wymaga zgłoszenia jej do KRS. Zmiany w statucie będą obowiązywać dopiero po zarejestrowani ich przez sąd.
Najczęściej statut pisze 1-2 osoby, które są najbardziej aktywne czy też doświadczone spośród założycieli stowarzyszenia. Niekiedy osoby korzystają z pomocy prawnika lub specjalisty, który albo pisze albo konsultuje statut. Jest to dobre rozwiązanie pod warunkiem, że założyciele rozumieją proponowane zapisy i ich konsekwencje dla nich i ich organizacji.
Statut, który został przyjęty przez członków założycieli (czego potwierdzeniem jest uchwała o przyjęciu statutu) staje się częścią wniosku składanego do sądu rejestrowego. Zaczyna obowiązywać dopiero po tym, jak sąd zarejestruje stowarzyszenie, a więc nada mu osobowość prawną.
Działalność statutowa stowarzyszenia
Działalność statutowa stowarzyszenia to działalność mająca na celu wykonywanie założeń określonych w jego statucie. Chodzi przede wszystkim o cele stowarzyszenia i sposoby ich realizacji
Działalność statutowa nie może przynosić zysku stowarzyszeniu. Zysk jest możliwy w ramach innej działalności – gospodarczej - w sytuacji, gdy w stowarzyszeniu jest ona prowadzona i zarejestrowana w Rejestrze Przedsiębiorców. Ale nawet wtedy, ta działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy, a zysk z niej jest przeznaczany na działalność statutową.
Działalność statutowa może być realizowana jako nieodpłatna i odpłatna działalność pożytku publicznego. Działalność odpłatna pożytku publicznego to specjalny rodzaj sprzedaży prowadzonej, pod pewnymi warunkami, w zakresie działalności statutowej stowarzyszenia, który nie daje organizacji zysku i jest możliwy bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej. Można powiedzieć, że jest to taka "sprzedaż po kosztach", która odbywa się w ramach działalności statutowej.
Definicję działalności pożytku publicznego oraz podział na działalność nieodpłatną i odpłatną, wprowadziła ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Przykład
Stowarzyszenie wydaje publikację. to Może ją rozdać za darmo, jeśli ma środki finansowe, aby pokryć koszty jej stworzenia i wydania (to będzie jego działalność nieodpłatna pożytku publicznego), albo sprzedawać po kosztach bezpośrednich, czyli takich, które pokryją koszty jej wyprodukowania (działalność odpłatna pożytku publicznego). Jeśli koszt bezpośredni wyprodukowania 1 sztuki publikacji wynosi 10 zł (m.in. wynagrodzenie autora, skład, druk, dystrybucja, itp.), to w ramach odpłatnej działalności można ją sprzedać również za 10 zł.
Przykłady statutów stowarzyszenia
Przykładowy wzór statutu stowarzyszenia
-
Przykład statutu stowarzyszenia - kliknij tutaj
rtf ・128.98 kB
Przykłady statutów istniejących stowarzyszeń (linki do stron internetowych)
Statut Towarzystwa Miłośników Ziemi Cekcyńskiej: http://borowiacy.pl/statut-tmzc/
Statut Stowarzyszenia "Włoszczowa na Obcasach": http://wloszczowanaobcasach.pl/stowarzyszenie/statut
Przykład statutu istniejącego stowarzyszenia mającego status organizacji pożytku publicznego (link do strony internetowej)
Statut Stowarzyszenia na Rzecz Wspierania Dzieci i Młodzieży „Omnibus": https://omnibus.pless.pl/regulaminy
Przykłady statutów istniejących stowarzyszeń posiadających jednostki terenowe (linki do stron internetowych)
Statut Polskiego Związku Głuchych (PZG): https://www.pzg.org.pl/zarzad/statut/
Statut Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich: http://www.sbp.pl
Przykłady statutów istniejących związków stowarzyszeń (federacji) (linki do stron internetowych)
Federacja Organizacji Służebnych MAZOWIA: http://mazowia.org.pl/o-nas/statut
Statut Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (OFOP): http://ofop.eu/
Infografika
ustawa Prawo o stowarzyszeniach
ustawa Prawo o stowarzyszeniach
ustawa Prawo o stowarzyszeniach
ustawa Prawo o stowarzyszeniach
ustawa Prawo o stowarzyszeniach
Prawo i obowiązki
ustawa Prawo o stowarzyszeniach
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
