Poradnik - ngo.pl

Zgodnie z Rozdziałem 2 ustawy o sporcie działalność sportową prowadzą mające osobowość prawną kluby sportowe.

Ustawa o sporcie nie precyzuje, jaką formę prawną powinien mieć klub sportowy, nie podaje jego definicji, wskazuje jedynie, że musi posiadać osobowość prawną. Twórcy klubu sportowego mogą sami zdecydować o jego formie prawnej w zależności od swoich potrzeb i możliwości.

Kluby sportowe mogą działać w formie:

• stowarzyszeń lub fundacji zarejestrowanych w KRS (powstają i rejestrują się jak inne stowarzyszenia/ fundacje)
• uczniowskich klubów sportowych,
• stowarzyszeń wpisanych do ewidencji starosty właściwego ze względu na siedzibę klubu (wtedy, gdy nie prowadzą działalności gospodarczej, a co więcej jej prowadzenia nie może przewidywać statut takiego stowarzyszenia, ponieważ wtedy muszą zarejestrować się w KRS),
• spółek kapitałowych, tj. zarejestrowanych w KRS spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek akcyjnych (podmioty te są przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność gospodarczą, wiele piłkarskich klubów pierwszoligowych działa w takiej formie prawnej).

Związki sportowe

Zgodnie z art. 6 ustawy o sporcie co najmniej trzy kluby sportowe mogą utworzyć związek sportowy w formie stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń. Związek stowarzyszeń działa na podstawie art. 22 Prawa o stowarzyszeniach, posiada osobowość prawną i jest rejestrowany w KRS. Przykłady takiego związku to np. Krajowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe (www.lzs.pl) czy Polska Federacja Aikido.

Szczególny przykład związku sportowego są polskie związki sportowe (np. Polski Związek Piłki Nożnej). Powstają one w celu organizowania i prowadzenia współzawodnictwa w danej dyscyplinie sportu. Działają na podstawie Prawa o stowarzyszeniach i podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, jednak do ich utworzenia konieczna jest także zgoda ministra właściwego do spraw kultury fizycznej (obecnie Ministra Sportu i Turystyki). Członkiem polskiego związku sportowego może być klub sportowy, związek sportowy oraz inna osoba prawna, której statut, umowa albo akt założycielski przewiduje prowadzenie działalności w danej dyscyplinie sportu. Klub sportowy należący do polskiego związku sportowego uczestniczy we współzawodnictwie organizowanym przez ten związek.

Działalność tylko w zakresie sportu

Podstawowy warunek istnienia klubu sportowego stanowi realizacja zadań w zakresie sportu, czyli (zgodnie z ustawową definicją) „wszelkich form aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne [np. rekreacyjne] lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej [uczestników], rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach”.

O ile jednak organizacje rejestrujące się w KRS mogą dodatkowo podejmować wszelkie działania zgodne z prawem, o tyle uczniowskie kluby sportowe oraz inne kluby decydujące się na rejestrację w starostwie muszą prowadzić działalność wyłącznie w zakresie sportu. Podjęcie aktywności pozasportowej, nawet merytorycznie wysoce uzasadnionej (np. ekologicznej), powoduje konieczność wpisania podmiotu do KRS (wynika to z art. 4 w związku z art. 2 ust. 1 ustawy o sporcie oraz z rozporządzenia ministra sportu i turystyki w sprawie ewidencji klubów sportowych.

Rejestr (ewidencja) starosty

Klub sportowy, który chce posiadać osobowość prawną i status stowarzyszenia, a w swoim statucie nie przewidział prowadzenia działalności gospodarczej, podlega uproszczonej procedurze rejestracji. Oznacza to, że rejestruje się tylko u starosty właściwego ze względu na siedzibę klubu, a nie w KRS (rejestracja przebiega zgodnie z procedurą Kodeksu postępowania administracyjnego).

Krajowy Rejestr Sądowy (KRS)

W rejestrze stowarzyszeń innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym rejestrują się następujące kluby (organizacje) sportowe (zgodnie z procedurą określoną w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz w Kodeksie postępowania cywilnego):

• kluby sportowe w formie stowarzyszenia, których statut przewiduje prowadzenie działalności gospodarczej,
• stowarzyszenia i fundacje o celach sportowych.

Prawne podstawy działalności

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS:

• zasady zakładania – zgodne z ustawą Prawo o stowarzyszeniach,
• nabywanie osobowości prawnej (rejestracja w KRS) zgodne z ustawą o KRS (i Kodeksem postępowania cywilnego),
• prowadzenie działalności zgodne z ustawą Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawą o działalności pożytku publicznego.

Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty (nieprowadzące działalności gospodarczej):

• zasady zakładania zgodne z ustawą Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawą o sporcie,
• nabywanie osobowości prawnej zgodne z ustawą o sporcie (i Kodeksem postępowania administracyjnego),
• prowadzenie działalności zgodne z ustawą Prawo o stowarzyszeniach, ustawą o sporcie oraz ustawą o działalności pożytku publicznego.

Rejestracja

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS:

• rejestracja w KRS bezpłatna w rejestrze stowarzyszeń, płatna w rejestrze przedsiębiorców,
• sąd rozpoznaje wniosek o zarejestrowanie stowarzyszenia w ciągu 7 dni od daty złożenia wniosku.

Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty (nieprowadzące działalności gospodarczej):

• rejestracja w ewidencji starosty – bezpłatna dla UKS, a dla stowarzyszenia płatna 10 zł,
• starosta wydaje decyzję nie później niż w ciągu miesiąca od dnia złożenia wniosku, a w sprawie szczególnie skomplikowanej w ciągu 2 miesięcy.

Założyciele i członkowie

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS i stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty:

• min. 7 założycieli (osoby fizyczne),
• obywatele polscy (cudzoziemcy na wyjątkowych zasadach),
• osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych,
• osoba prawna jedynie jako członek wspierający, nie ma prawa głosu na posiedzeniach władz stowarzyszenia.

Cele i formy działań

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS:

• możliwy jest każdy cel zgodny z prawem,
• cel niezarobkowy,
• cele specyficzne dla stowarzyszenia, np.:

cel sportowy (patrz: niżej),

lub wspieranie własnych członków (np. Stowarzyszenie Miłośników Gry w Krykieta, którego głównym celem jest wspieranie rozwoju umiejętności i zainteresowań członków stowarzyszenia)

cele mogą być nierealne, nierzeczywiste (np. Stowarzyszenie Ikarów, którego cel stanowi opanowanie przez ludzi umiejętności latania na tej samej zasadzie co ptaki),

• możliwość prowadzenia nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego,
• działania mogą być adresowane do: członków organizacji, osób spoza organizacji, członków organizacji i osób spoza organizacji.

Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty (nieprowadzące działalności gospodarczej):

• cele wyłącznie w zakresie kultury fizycznej (sportu, wychowania fizycznego, rehabilitacji ruchowej),
• cel niezarobkowy
• cel sportowy, np.:

rozwijanie różnych form kultury fizycznej

kształtowanie pozytywnych cech charakteru i osobowości w środowisku dzieci, młodzieży i dorosłych, jak również tworzenie dogodnych warunków w tym zakresie

integrowanie środowisk uczniowskich, rodzicielskich i nauczycielskich na terenie swego działania

prowadzenie działalności w sferze kultury fizycznej, w dziedzinie rekreacji i rehabilitacji ruchowej

• możliwość prowadzenia nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego,
• działania mogą być adresowane do: członków organizacji, osób spoza organizacji, członków organizacji i osób spoza organizacji.

Władze

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS i Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty:

• walne zebranie członków,
• komisja rewizyjna,
• zarząd.

Majątek i źródła finansowania

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS i Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty:

• na etapie tworzenia nie jest potrzebny majątek (to ludzie stanowią „kapitał”),
• źródła finansowania: administracja centralna i samorządowa (np. dotacje), organizacje grantodawcze, osoby fizyczne i prawne (np. darowizny, zbiórki publiczne), składki członkowskie,
• 1% podatku (jeśli uzyskają status OPP),
• działalność odpłatna pożytku publicznego.

Księgowość

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS

• księgi rachunkowe,

• konieczność rachunkowego wyodrębnienia działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej.

Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty (nieprowadzące działalności gospodarczej):

• księgi rachunkowe,

• konieczność rachunkowego wyodrębnienia działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego (także działalności gospodarczej, jeśli zarejestrują się w KRS).

Podatki, ulgi i zwolnienia

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS i Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty:

• obowiązek płacenia podatku dochodowego od osób prawnych,

• możliwość korzystania ze zwolnienia w przypadku realizacji celów, wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Sprawozdawczość, kontrola

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS i Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty:

• organem nadzoru jest starosta powiatu, na terenie którego mieści się siedziba stowarzyszenia,
• brak corocznych obowiązków sprawozdawczych z prowadzonej działalności statutowej (sprawozdanie merytoryczne),
• coroczny obowiązek sprawozdawczy wobec urzędu skarbowego (sprawozdanie finansowe).

Tworzenie związków stowarzyszeń

Stowarzyszenie zarejestrowane w KRS i Stowarzyszenie sportowe lub uczniowski klub sportowy (UKS) zgłoszone do ewidencji starosty:

• stowarzyszenia lub kluby sportowe, w liczbie co najmniej 3, mogą utworzyć związek stowarzyszeń lub związek sportowy,
• związek stowarzyszeń działa w formie stowarzyszenia, natomiast związek sportowy działa w formie stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń.

Dodatkowe uprawnienia

Klub sportowy może ustanawiać i finansować okresowe stypendia sportowe dla zawodników.

Stowarzyszenie zarejestrowane w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego to jedna z form prowadzenia działalności społecznej.

Stowarzyszenie jest zakładane na zebraniu założycielskim przez co najmniej 7 osób, które stają się członkami założycielami stowarzyszenia. Na zebraniu założycielskim podejmują one uchwały o: powołaniu organizacji, przyjęciu statutu, wyborze władz (art. 9 i 10 ustawy Prawo o stowarzyszeniach). Mogą też wybrać komitet założycielski.

Następnie zarząd składa wniosek z wymaganymi załącznikami o rejestrację stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego. Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS.

Zgodnie z ustawą Prawo o stowarzyszeniach obywatele polscy, którzy korzystają z pełni praw publicznych oraz posiadają pełną zdolność do czynności prawnych (ukończyli 18 lat i nie są ubezwłasnowolnieni), mogą zakładać stowarzyszenia, a więc także stowarzyszenia sportowe lub uczniowskie kluby sportowe. Takie same prawo mają cudzoziemcy zamieszkali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – mogą zrzeszać się w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich.

Małoletni poniżej 16 lat może należeć do stowarzyszenia, jeśli wyrażą na to zgodę jego rodzice lub opiekunowie, nie ma jednak biernego ani czynnego prawa wyborczego. Natomiast małoletni w wieku 16–18 lat sam decyduje o przynależności do stowarzyszenia oraz korzysta z pełni praw wyborczych, ale w składzie zarządu danej organizacji większość muszą stanowić osoby pełnoletnie.

Cudzoziemiec mieszkający poza terytorium Polski może wstąpić do stowarzyszenia, którego statut przewiduje taką możliwość.

Osobie prawnej wolno być tylko członkiem wspierającym stowarzyszenia, ustawa jednak nie definiuje członkostwa wspierającego. Powinien to regulować statut (oczywiście, w sposób zgodny z prawem).

W przypadku uczniowskiego klubu sportowego (UKS) ważne są także przepisy ustawy o sporcie, która stwierdza, że członkami takiego klubu mogą być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. Pracą uczniowskich klubów sportowych kierują trenerzy lub nauczyciele wf, ponieważ kluby te przeznaczone są dla najmłodszych zawodników i na ogół powstają przy szkołach oraz miejskich ośrodkach sportu i rekreacji.

Zebranie założycielskie

Pierwsza czynność konieczna dla założenia UKS lub stowarzyszenia sportowego to zwołanie zebrania założycielskiego. Musi wziąć w nim udział co najmniej 7 osób posiadających pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionych praw publicznych.

Oto przykładowy przebieg zebrania założycielskiego:

1. Powitanie i przedstawienie celu zebrania przez osobę z tzw. grupy roboczej
2. Ustalenie sposobu głosowania (tzn. czy uchwały są podejmowane w głosowaniu jawnym czy tajnym, zwykłą większością czy bezwzględną większością głosów, pamiętajmy, że uchwały o powołaniu stowarzyszenia i przyjęciu statutu powinny być przyjęte jednogłośnie)
3. Wybór przewodniczącego (prowadzi spotkanie) i protokolanta (rejestruje przebieg spotkania - sporządza protokół z zebrania) – kandydaci mogą zgłosić się sami lub zostać zgłoszeni przez inne osoby
4. Podpisanie listy członków założycieli (listę dobrze jest przygotować wcześniej, w praktyce można dać ją do podpisania już w momencie, gdy osoby przychodzą na spotkanie, a w tym punkcie przewodniczący powinien tylko sprawdzić czy na pewno wszyscy członkowie podpisali się na wszystkich egzemplarzach listy)
5. Podjęcie uchwały o powołaniu stowarzyszenia (uchwała nr 1)
6. Dyskusja nad statutem, ewentualne zgłoszenie i zatwierdzenie poprawek oraz uwag
7. Podjęcie uchwały o przyjęciu statutu (uchwała nr 2)
8. Zgłoszenie kandydatów i wybór zarządu stowarzyszenia – podjęcie uchwały o wyborze zarządu (uchwała nr 3)
9. Zgłoszenie kandydatów i wybór komisji rewizyjnej stowarzyszenia – podjęcie uchwały o wyborze komisji rewizyjnej (uchwała nr 4)
10. Zgłoszenie kandydatów i wybór komitetu założycielskiego stowarzyszenia - podjęcie uchwały o wyborze komitetu założycielskiego (uchwała nr 5)
11. Zamknięcie zebrania

Z zebrania założycielskiego należy przygotować protokół oddający przebieg spotkania.

Co powinien zawierać statut UKS lub stowarzyszenia sportowego nieprowadzącego działalności gospodarczej

Uchwalenie statutu to najważniejsza czynność w trakcie powoływania stowarzyszenia, które w statucie określa swój ustrój, organizację, sposób i cele działania. Przyjmuje się, iż statut ma charakter prawny umowy zawartej przez osoby zawiązujące stowarzyszenie, do której przystępują dalsi członkowie.

Artykuł 10 ustawy Prawo o stowarzyszeniach określa, jakie niezbędne elementy winien zawierać statut takiego stowarzyszenia lub uczniowskiego klubu sportowego. Są to:

• nazwa organizacji, 
• siedziba i teren działania,
• cele i sposoby ich realizacji,
• informacje o członkach organizacji (m.in. sposób nabycia, przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członka),
• informacje o władzach (m.in. rodzaje, sposób ich wyboru, kompetencje, tryb pracy),
• informacja o wynagradzaniu członków zarządu za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją (jeśli podmiot przewiduje taką możliwość),
• sposób podejmowania decyzji, czyli warunki ważności uchwał,
• źródła majątku, czyli informacje o tym, skąd organizacja będzie miała pieniądze na działalność (sposób  uzyskiwania środków i płacenia składek członkowskich),
• sposób reprezentowania organizacji, w szczególności zaciągania zobowiązań majątkowych,
• zasady wprowadzania zmian w statucie,
• sposób rozwiązania się organizacji.

Oczywiście statut może zawierać postanowienia wykraczające poza wskazane elementy. Taki dodatkowy punkt statutu, ważny w działalności klubu sportowego z uwagi na pobieranie opłat startowych, opłat za obozy treningowe czy za bilety wstępu na imprezy, może być np. wyodrębnienie działalności odpłatnej oraz nieodpłatnej pożytku publicznego. Ważne jednak, aby postanowienia takie nie naruszały prawa i zasad współżycia społecznego.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

Zakładanie klubu sportowego. Co zmienia nowelizacja prawa o stowarzyszeniach

Powołanie uczniowskiego klubu sportowego (UKS) lub klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku stowarzyszeń, które rejestrują się w KRS. W inny sposób i w innym rejestrze następuje ich rejestracja.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o sporcie oraz par. 1 rozporządzenia ministra sportu i turystyki w sprawie ewidencji klubów sportowych, uczniowskie kluby sportowe oraz kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, podlegają wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Oznacza to, że kluby te, pomimo że są stowarzyszeniami tworzonymi na podstawie ustawy Prawo o stowarzyszeniach, nie podlegają rejestracji w KRS, a nabywają osobowość prawną z chwilą wpisu do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu.

Rejestracja klubu sportowego w ewidencji starosty

Wpisu do ewidencji klubów sportowych starosta dokonuje na podstawie wniosku założycieli klubu. Przepisy nie określają, jak ma wyglądać taki wniosek i co powinien zawierać. To starostwa określają indywidualnie jego kształt. Zgodnie z ustawą o sporcie do wniosku załącza się: statut; listę założycieli zawierającą ich imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania oraz własnoręczne podpisy; informację o adresie siedziby klubu sportowego.

Z praktyki wynika, że przy rejestracji klubów sportowych w starostwach wymagane są następujące dokumenty:

1. Wniosek. 

2. Protokół z zebrania założycielskiego wraz z:

• uchwałą o powołaniu klubu,

• uchwałą o zatwierdzeniu statutu,

• uchwałą o wyborze komitetu założycielskiego,

• uchwałą o wyborze zarządu oraz uchwałą o wyborze organu kontroli wewnętrznej (komisji rewizyjnej).

1. Lista założycieli zawierająca:

• imię i nazwisko,

• datę i miejsce urodzenia,

• numer PESEL,

• miejsce zamieszkania,

• własnoręczny podpis.

1. Lista obecności na zebraniu założycielskim z własnoręcznymi podpisami (minimum 7 osób).

2. Informacja o adresie tymczasowej siedziby klubu.

3. Statut klubu w trzech egzemplarzach.

4. Dowód wniesienia należnej opłaty skarbowej.

Najlepiej zapytać w starostwie o dokumenty wymagane do rejestracji klubu. Niektóre urzędy na swoich stronach internetowych zamieszczają odpowiednie informacje i wzory dokumentów do wypełnienia.

Wpis (lub odmowa wpisu do ewidencji) następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Opłaty

Wpis do ewidencji klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, podlega opłacie skarbowej w wysokości 10 zł.

Natomiast uczniowskie kluby sportowe są zwolnione z tej opłaty. Wynika to z art. 2 ust. 1 pkt. 1 lit. g ustawy o opłacie skarbowej, zgodnie z którym nie podlega opłacie skarbowej dokonanie czynności urzędowej (np. wydanie decyzji) oraz wydanie zaświadczenia w sprawach nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz ochrony zdrowia. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Edukacji Narodowej (gdy wydawano tę opinię, kultura fizyczna znajdowała się w gestii MEN) zawartym w piśmie z 27 listopada 2007 roku (nr DP-KS-022-629/07), działalność uczniowskich klubów sportowych spełnia wymogi przepisów ustawy o opłacie skarbowej, zatem urzędowe czynności i zaświadczenia wydane na wniosek UKS są zwolnione z opłat.

Postępowanie po otrzymaniu decyzji o wpisie klubu do ewidencji

Jeśli na zebraniu założycielskim dokonano wyboru jedynie komitetu założycielskiego i zarządu, po otrzymaniu decyzji o wpisie klubu do ewidencji należy zwołać walne zebranie i dokonać wyboru organu kontroli wewnętrznej (komisji rewizyjnej) na zasadach określonych w statucie. Następnie w ciągu 14 dni trzeba przesłać na adres starostwa protokół z walnego zebrania oraz odpisy podjętych uchwał.

Możliwy jest też wybór komisji rewizyjnej od razu na zebraniu założycielskim.

Ponadto, klub sportowy powinien uzyskać REGON, NIP oraz założyć konto bankowe.

Jak długo trwa rejestracja klubu sportowego w ewidencji starosty?

Wpis uczniowskiego klubu sportowego lub stowarzyszenia sportowego nieprowadzącego działalności gospodarczej do ewidencji starosty następuje w drodze decyzji administracyjnej (art. 4 ust. 4 ustawy o sporcie).

Zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego decyzję wydaje się bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu jednego miesiąca od daty wpłynięcia wniosku. W sprawach szczególnie skomplikowanych termin ten może zostać przedłużony do dwóch miesięcy. Od decyzji można się odwołać w ciągu 14 dni od momentu jej otrzymania. Wniosek za pośrednictwem starosty należy złożyć do Samorządowego Kolegium Odwoławczego właściwego ze względu na siedzibę klubu.

W ewidencji klubów sportowych zawarte są następujące informacje:

1. data wpisu;
2. numer ewidencyjny;
3. imiona i nazwiska oraz daty urodzenia członków komitetu założycielskiego;
4. nazwa, siedziba oraz adres klubu sportowego;
5. imiona, nazwiska i funkcje osób wchodzących w skład zarządu i organu kontroli wewnętrznej;
6. informacje o statucie: data jego uchwalenia, data zmiany statutu;
7. dane osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych;
8. cel działania;
9. teren działania;
10. data wykreślenia klubu sportowego z ewidencji;
11. inne uwagi.

Zgłaszanie zmian w ewidencji

Informacje te muszą być aktualizowane, co pociąga za sobą obowiązek zgłaszania w starostwie każdej zmiany dotyczącej statutu klubu, składu władz oraz adresu siedziby. Należy je zgłaszać w terminie 14 dni od chwili zaistnienia, czyli podjęcia stosownej uchwały. Po złożeniu przez klub odpowiedniego wniosku starosta niezwłocznie wprowadza nowe dane do ewidencji.

Za dokonanie zmian w ewidencji prowadzonej przez starostę płaci się 10 zł. Uczniowskie kluby sportowe nie powinny tej opłaty ponosić (zgodnie ze stanowiskiem MEN).

Wyciąg z ewidencji

Wyciąg z ewidencji klubów to podstawowy dokument, podobnie jak wypis z KRS-u dla stowarzyszeń rejestrowych, dlatego jeden jego egzemplarz powinien być na stałe w klubie. Taki dokument często jest wymagany jako załącznik do wniosków, np. w konkursie ofert.

Wniosek o wydanie wyciągu z ewidencji uczniowskich klubów sportowych lub klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej, składany jest przez zarząd klubu do starosty, w którego ewidencji się znajduje. Przepisy nie określają wzoru wniosku, każdy powiat może określić własne wymagania.

Przepisy nie określają także jednolitego wyglądu wyciągu z ewidencji, nie zawierają wskazań, co powinno się w nim znajdować. I tak jedni starostowie ograniczają się do informacji, że klub został zarejestrowany w ewidencji pod konkretnym numerem, inni zaś dodają, kto jest uprawniony do występowania w imieniu klubu lub kto wchodzi w skład zarządu.

Wydanie wyciągu z ewidencji jest bezpłatne dla uczniowskich klubów sportowych, natomiast klub sportowy działający w formie stowarzyszenia, którego statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, musi ponieść opłatę skarbową w wysokości 17 zł. Wydanie kopii takiego zaświadczenie kosztuje 5 zł.

Sprawozdanie finansowe organizacji pozarządowych

Każda organizacja, a więc i klub sportowy, i uczniowski klub sportowy, ma obowiązek (na ogół do 31 marca danego roku) sporządzić sprawozdanie finansowe za rok ubiegły. Ma też obowiązek złożyć deklarację CIT.

Sprawozdanie merytoryczne

Sprawozdanie merytoryczne to informacje o działalności statutowej organizacji. Ma ono na celu pokazać, jakie działania podjęła ona w ciągu roku, służyć też może ich ocenie, ewaluacji.

Kluby sportowe, które działają jako fundacje, co rok muszą przygotować sprawozdanie z działalności merytorycznej. Jego wzór został określony w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji. Zatwierdzone przez zarząd sprawozdanie należy przesłać do właściwego ministra, wskazanego w statucie klubu (będzie to minister właściwy ze względu na kulturę fizyczną).

Choć stowarzyszenia (w tym także UKS-y i kluby działające w formie stowarzyszeń) nie mają takiego obowiązku, wyraźnie wynikającego z przepisów to dobrą praktykę stanowi przygotowanie sprawozdania merytorycznego. Często jest ono wymagane przez sponsorów itp. Może też służyć wewnętrznej ewaluacji działań.

Trzeba pamiętać, że każda organizacja, która ma status organizacji pożytku publicznego (niezależnie od tego, czy jest fundacją, czy stowarzyszeniem), musi co roku sporządzać sprawozdanie merytoryczne i przekazać je do Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.

Sprawozdanie z wykorzystania dotacji (z realizacji zadania publicznego)

Te kluby, które korzystają z dotacji lub wykonują działania w ramach zadań publicznych, muszą rozliczyć się z otrzymanych funduszy. Po zakończeniu realizacji projektu (zadania publicznego) przygotowują i wysyłają sprawozdanie ze swoich działań. Robią to według wzoru określonego przez sponsora, a w przypadku rozliczania dotacji z pieniędzy publicznych – przez ministra pracy i polityki społecznej.

Sprawozdawczość organizacji pożytku publicznego (OPP)

Organizacje sportowe o statusie OPP mają obowiązek sporządzania i przekazywania sprawozdań do różnych urzędów.

Kluby zarejestrowane w ewidencji prowadzonej przez starostów (jako UKS-y i stowarzyszenia), mogą prowadzić działalność odpłatną, której nie muszą nigdzie rejestrować, umieszczają jedynie odpowiedni zapis w statucie (jeśli dokonały zmiany statutu, zgłaszają ten fakt do ewidencji). Jednak jeśli chcą podjąć działalność gospodarczą muszą zarejestrować się w KRS.

Przepisy nie regulują kwestii, co dzieje się, kiedy klub znajdujący się w ewidencji starosty zgłasza chęć prowadzenia działalności gospodarczej i wpisuje ją do statutu. Wydaje się jednak, że starosta musi w takim wypadku wydać decyzję o wykreśleniu klubu z ewidencji, bowiem dla takiego podmiotu właściwym organem rejestrowym nie jest starostwo, tylko KRS.

Od momentu rejestracji klubu sportowego w KRS w rejestrze przedsiębiorców ma on status klubu sportowego prowadzącego działalność gospodarczą, czyli zarejestrowanego w KRS.

W praktyce nie istnieje mechanizm „przerejestrowania się” do KRS. Podejmując uchwałę o zmianie statutu, wprowadzając możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez klub, obligujemy starostę do wydania decyzji o wykreślenie klubu z ewidencji prowadzonej przez powiat. Klub traci osobowość prawną. Trzeba od początku przejść całą procedurę zakładania organizacji – zwołać zebranie założycielskie, uchwalić statut, zebrać odpowiednie dokumenty, złożyć wniosek rejestracyjny (tym razem do Krajowego Rejestru Sądowego). Oznacza to nową rejestrację i powołanie nowego podmiotu (w praktyce tego samego zarejestrowanego od nowa).

Przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie dotyczą organizacji pozarządowych prowadzących działalność w sferze pożytku publicznego. Będą miały więc zastosowanie do tych klubów sportowych, które odpowiadają definicji organizacji pozarządowej. Dotyczy to sytuacji regulowanych przez omawianą ustawę:

• korzystania z pracy wolontariuszy,
• realizowania zadań publicznych dzięki dotacjom uzyskanym np. z urzędu miasta, gminy, powiatu,
• uzyskiwania statusu organizacji pożytku publicznego,
• prowadzenia działalności odpłatnej pożytku publicznego.

Na przykład jej art. 29 ust. 7 mówi o tym, że minister sportu może w zakresie dofinansowania zadań związanych z przygotowywaniem kadry narodowej do udziału w igrzyskach olimpijskich, igrzyskach paraolimpijskich, igrzyskach głuchych, mistrzostwach świata lub mistrzostwach Europy zlecać polskim związkom sportowym, Polskiemu Komitetowi Olimpijskiemu i Polskiemu Komitetowi Paraolimpijskiemu realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert, o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Osoby zamierzające utworzyć klub sportowy działający w formie stowarzyszenia, już w momencie podejmowania decyzji o założeniu klubu powinny zdecydować się, czy statut będzie przewidywał prowadzenie działalności gospodarczej, czy też nie.

Źródłami przychodów stowarzyszeń – zgodnie z postanowieniami art. 33 ustawy Prawo o stowarzyszeniach – mogą być:

• składki członkowskie,

• darowizny,

• spadki i zapisy,

• dochody z majątku stowarzyszenia,

• ofiarność publiczna,

• przychody z działalności gospodarczej.

Stowarzyszenie, także sportowe, może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia, jak przewiduje to art. 34 Prawa o stowarzyszeniach, służy realizacji celów statutowych i nie może zostać przeznaczony do podziału między członków.

Zgodnie z treścią art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej za działalność gospodarczą uznaje się „zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły”.

Reklamy w klubach sportowych a działalność gospodarcza

Pieniądze oraz produkty otrzymywane przez stowarzyszenie sportowe (niezależnie od tego gdzie jest zarejestrowane – w ewidencji starosty czy w KRS) czy uczniowski klub sportowy w zamian za reklamowanie sponsora stanowią przychód z działalności gospodarczej.

Przychodów tych nie można uznać za darowiznę. W myśl art. 888 par. 1 ustawy Kodeks cywilny przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Natomiast w przypadku reklamy sponsor w zamian za przekazanie uzgodnionej kwoty lub produktów otrzymuje jakąś usługę: promocję swojej marki, prawo do wykorzystania znaku stowarzyszenia itp.

Zanim więc klub zacznie prowadzić aktywność na polu reklamy, powinien zarejestrować działalność gospodarczą.

Darowizny w klubach sportowych a działalność gospodarcza

Klub sportowy działający w formie stowarzyszenia, fundacji, uczniowskiego klubu sportowego może otrzymywać darowizny na cele statutowe. Zachętą dla darczyńcy jest możliwość odliczenia darowizny od dochodu:

• Firma będąca darczyńcą (osoba prawna z tytułu darowizny przekazanej na cele pożytku publicznego (zatem także związane z kulturą fizyczną) może odliczyć do 10% dochodu podlegającego opodatkowaniu.

• Osoby fizyczne mogą odliczyć do 6% dochodu. Jeśli wartość jednorazowej darowizny przekracza 15000 zł lub wartość wszystkich darowizn otrzymanych w danym roku od jednego darczyńcy przekracza 35000 zł, należy do zeznania rocznego dołączyć deklarację CIT-D (dotyczy to zarówno obdarowanej organizacji,  jak i darczyńcy). Z obowiązku składana tej deklaracji zwolnione są organizacje, których przychód za dany rok podatkowy nie przekracza 20000 zł.

Rada sportu

W jednostkach samorządu terytorialnego mogą działać rady sportu powołane  przez właściwe organy wykonawcze (wójt, burmistrz, prezydent, zarząd powiatu lub zarząd województwa) spośród przedstawicieli organizacji i instytucji realizujących zadania w zakresie kultury fizycznej.

Organ administracji publicznej ustala skład i zasady powoływania członków rady sportu, a także regulamin jej działania. Członkowie rad sportu wykonują swoje funkcje społecznie.

Do zadań rady sportu należy w szczególności opiniowanie:

• strategii rozwoju gmin, powiatów i województw w zakresie kultury fizycznej,

• projektu budżetu w części dotyczącej kultury fizycznej,

• programów rozwoju bazy sportowej na danym terenie, w tym w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie dotyczącym terenów wykorzystywanych na cele kultury fizycznej,

• projektów uchwał w sprawie zasad wspierania sportu.

Rada sportu stanowi ciało odrębne od gminnej czy powiatowej rady działalności pożytku publicznego – jest organem opiniodawczo-doradczym skupiającym przedstawicieli organizacji pozarządowych i administracji. Nie ma przeszkód, by ta sama osoba była członkiem rady działalności pożytku publicznego oraz rady sportu.

Choć zgodnie z przepisami ustawy o sporcie powołanie rady sportu jest fakultatywne (wcześniej, na mocy ustawy o kulturze fizycznej, było obowiązkowe), powstają one w licznych samorządach.

Program współpracy organizacji pozarządowych z samorządem to jeszcze inny dokument, nie musi odwoływać się do tego, jakie zadania pełni rada sportu powołana na danym terenie.

Sportowe stypendia samorządowe

Zgodnie z art. 31 ustawy o sporcie  organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (rada, sejmik) określa w drodze uchwały szczegółowe zasady, tryb przyznawania i pozbawiania oraz rodzaje i wysokość stypendiów, nagród i wyróżnień sportowych. Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać i finansować dla zawodników okresowe stypendia sportowe oraz nagrody i wyróżnienia za osiągnięte wyniki. Ponadto samorząd może finansować stypendia lub nagrody dla trenerów prowadzących szkolenie sportowców osiągających wysokie wyniki we współzawodnictwie krajowym lub międzynarodowym. Wysokość stypendiów i nagród uzależniona jest od zasad określonych w uchwale rady, od osiągniętego wyniku sportowego oraz znaczenia danej dyscypliny sportu dla gminy (powiatu, województwa).

Samorządy coraz chętniej korzystają z tej formy pomocy dla osób osiągających wyniki w sporcie. Wielkość wsparcia zależy jednak od kondycji finansowej konkretnej jednostki samorząd oraz mechanizmu przyjętego w uchwale.

Klub sportowy także może na podstawie własnych zasad ustanawiać i finansować stypendia sportowe dla swoich zawodników.

Osoby korzystające ze stypendiów sportowych (zarówno klubowych, jak i samorządowych) traktowane są jako osoby zatrudnione, co wynika z art. 33 ustawy o sporcie. Okres otrzymywania stypendium na podstawie zaświadczenia wydanego przez płatnika zalicza się do okresu zatrudnienia. Jak każdy dochód, stypendia sportowe podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Otwarte konkursy ofert

Otwarte konkursy ofert to podstawowy mechanizm przekazywania organizacjom pozarządowym i innym podmiotom środków publicznych na realizację zadań. Do uczestnictwa w konkursach uprawnione są m.in. następujące grupy podmiotów:

• organizacje pozarządowe (w szczególności fundacje i stowarzyszenia, a zatem także kluby sportowe działające w takiej formie, niezależnie od tego, czy prowadzą działalność gospodarczą, czy też nie),

• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy o sporcie, które: nie działają w celu osiągnięcia zysku, wykorzystują całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Małe zlecenia (małe granty)

Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie wprowadziła w art. 19a uproszczoną procedurę przekazywania dotacji, tzw. małe granty. Na ofertę organizacji pozarządowej (czyli także klubu sportowego działającego jako stowarzyszenie, fundacja, uczniowski klub sportowy (niezależnie od tego, czy prowadzą działalność gospodarczą czy też nie) lub spółki non-profit, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego może zlecić danemu podmiotowi,  z pominięciem otwartego konkursu ofert, realizację zadania publicznego o charakterze lokalnym lub regionalnym, spełniającego łącznie następujące warunki:

• wysokość dofinansowania lub finansowania zadania publicznego nie przekracza kwoty 10000 zł;

• zadanie publiczne zostanie zrealizowane w okresie nie dłuższym niż 90 dni.

Wspieranie sportu – fakultatywna uchwała

Rada gminy (sejmik wojewódzki) może dodatkowo określić w odrębnej uchwale warunki i tryb finansowania zadań w zakresie rozwoju sportu na swoim terenie. Uchwała taka nie jest obowiązkowa, dotyczy wszystkich klubów sportowych – zarówno tych działających dla zysku, jak i non-profit. Samorząd określa w niej własną procedurę wspierania sportu (może być inna niż konkurs), a także ewentualnie własny wzór wniosku oraz minimalny zakres umowy i sposób sprawozdawczości. W uchwale wskazuje cel publiczny z zakresu sportu, który zamierza osiągnąć.

Z dotacji przekazanej w tym trybie można finansować  realizację programów szkolenia sportowego, zakup sprzętu sportowego, pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach, pokrycie kosztów korzystania z obiektów sportowych dla celów szkolenia sportowego, stypendia sportowe i wynagrodzenia kadry szkoleniowej – jeżeli wpłynie to na poprawę warunków uprawiania sportu przez członków klubu sportowego, który otrzyma dotację, lub zwiększy dostępność społeczności lokalnej do działalności sportowej prowadzonej przez ten klub.

Z uwagi na wątpliwości prawne, zgłaszane przez niektóre Regionalne Izby Obrachunkowe i NIK (http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-finansowaniu-kultury-fizycznej-i-sportu.html), część samorządów nie podejmuje odrębnej uchwały o zasadach wspierania sportu, zaś kluby sportowe działające w formie organizacji pozarządowej wspierają w formie dotacji udzielanych w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

Czy klub sportowy może dostać dotację?

Czy klub sportowy musi zaksięgować dotację?

Zgodnie z art. 28 ustawy o sporcie kluby sportowe mogą otrzymywać dotację celową z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Ma się to odbywać na zasadach opisanych w ustawie z o finansach publicznych, która w art. 221 stwierdza, że zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a jeżeli dotacja dotyczy innych zadań niż określone w tej ustawie – na podstawie umowy.

Określone w ustawie o sporcie „tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu” wydaje się być zbieżne z celami określonymi w art. 4 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego. Jednak ustawa o sporcie przewiduje, że dotację celową może otrzymać tylko klub sportowy, a ustawa o działalności pożytku publicznego przewiduje szerszy krąg beneficjentów.

Czy dotacja celowa przyznana na podstawie art. 28 ustawy o sporcie ma być udzielana zgodnie z art. 221 ustawy o finansach publicznych (na podstawie umowy z beneficjentem) czy też zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie? Kluczem do odpowiedzi na tak postawione pytanie będzie stwierdzenie, czy zadanie dotowane przez jednostkę samorządu terytorialnego mieści się w katalogu zadań publicznych określonych w art. 4 ust 1 ustawy o działalności pożytku publicznego. W punkcie 17 wymieniono tam „wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu”. Jeśli zestawimy to sformułowanie z art. 2 ustawy o sporcie, który definiuje kulturę fizyczną, to okazuje się, że sfera zadań publicznych obejmuje cały zakres działań wynikających z ustawy o sporcie. Skoro kultura fizyczna oznacza sport, wychowanie fizyczne oraz rehabilitację ruchową, to wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej obejmuje najszerszy zakres działań.

W tym kontekście należy uznać, że dla zadań z zakresu wspierania sportu będzie miała zastosowanie pierwsza część art. 221 ust 2 ustawy o finansach publicznych: „Zlecenie zadań i udzielenie dotacji winno następować w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”. Oczywiście, wymaga to przeprowadzenia konkursu, w którym mogą brać udział nie tylko kluby sportowe, ale także inne organizacje pozarządowe. Wyjątek stanowią dotacje udzielone w trybie art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego, który pozwala zrezygnować z procedury konkursowej.

Kluby sportowe zarejestrowane w ewidencji starosty

Uczniowskie kluby sportowe oraz kluby sportowe, których statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 20 ustawy o pożytku, mogą ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego.

Status uzyskuje się w momencie  rejestracji  w Krajowym Rejestrze Sądowym informacji o uzyskaniu statusu organizacji pożytku publicznego (OPP). Z chwilą uzyskania statusu OPP klub otrzymuje także numer KRS. Oznacza to, że równocześnie znajduje się w dwóch rejestrach: ewidencji starosty jako klub sportowy oraz w KRS jako organizacja pożytku publicznego. W związku z tym zmiany dokonywane w statucie muszą być zgłaszane zarówno w starostwie, jak i w KRS.

Z chwilą rezygnacji przez klub ze statusu OPP lub jego utraty w wyniku decyzji sądu, podmiot zostaje wykreślony z KRS, ale nadal figuruje w ewidencji prowadzonej w starostwie.

Kluby zarejestrowane w KRS

Także kluby działające w formie stowarzyszeń i fundacji zarejestrowanych w KRS mogą ubiegać się o status OPP. Jeśli go uzyskają, wówczas rejestr sądowy uzupełnia się odpowiednią informacją.

Gdy uczniowski klub sportowy (UKS) lub stowarzyszenie sportowe nieprowadzące działalności gospodarczej uzyskuje status organizacji pożytku publicznego, informacja na ten temat jest wpisywana do KRS. Jeśli zmieni się adres siedziby klubu, skład zarządu, organu kontroli wewnętrznej lub statut takiej organizacji, zmianę należy zgłosić do:

1. ewidencji starosty (na mocy §8 ust. 1 w zw. z §5 pkt 4–9 rozporządzenia w sprawie ewidencji klubów sportowych) w ciągu 14 dni od momentu zaistnienia zmiany,
2. Krajowego Rejestru Sądowego, co wynika z art. 53a ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, na podstawie którego podmioty wpisane do rejestru są obowiązane zgłaszać zmiany dotyczące informacji na swój temat, w tym np. zmiany w składzie zarządu.