Poradnik - ngo.pl

Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl. Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Prośba o wpłatę darowizny na Twój portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Prośba o wpłatę darowizny na Twój portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Reklama

Najważniejsze, przydatne dla organizacji pozarządowych, informacje o podatku od towarów i usług VAT.

1

Co to jest VAT?

VAT – z ang. Value Added Tax, to podatek od tzw. wartości dodanej, zwany potocznie podatkiem VAT. Co oznacza tu „wartość dodana”? Żeby to wyjaśnić, posłużmy się przykładem.

Przykład

Organizacja pozarządowa prowadzi szkołę dla uzdolnionych dzieci z domów dziecka. W ramach działalności gospodarczej organizacja prowadzi warsztat stolarski, w którym młodzież wytwarza oryginalne stoły i inne meble z drewna. Meble sprzedawane są w sklepie z artykułami regionalnymi. Szkoła kupuje materiały u dostawcy materiałów stolarskich, który zaopatruje się w dobrze wysuszone drewno w sprawdzonym tartaku. Gotowe meble odbiera od szkoły właściciel znanego już w okolicy sklepu z meblami regionalnymi, do którego zjeżdżają się klienci z całej okolicy.

W tym przykładzie łańcuch dostawców produktów i usług wygląda następująco:

Tartak ->Dostawca materiałów stolarskich ->Organizacja pozarządowa ->Właściciel sklepu ->Klient

Na każdym etapie w tych łańcuchu „dostawca produktu lub usługi” poprzez swoją pracę wytwarza swoją wartość dodaną:

  • Tartak – ścina, suszy drewno i w efekcie dostarcza suche drewno – gotowy materiał do sklepu stolarskiego.
  • Dostawca materiałów stolarskich – pośredniczy w sprzedaży drewna i innych materiałów stolarskich.
  • Organizacja pozarządowa – wytwarza meble.
  • Właściciel sklepu – sprzedaje meble.
  • Klient – kupuje meble.

Tylko ostatni w tym łańcuchu – klient – nie wytwarza już żadnej wartości dodanej, gdyż jest ostatecznym odbiorcą produktu – w tym przykładzie mebli.

Każdy z uczestników tego łańcucha usług powinien zapłacić podatek tylko od „swojej wartości dodanej”, czyli włożonej przez siebie pracy. „Faktyczny” podatek do zapłacenia przez poszczególne ogniwa tego łańcucha to różnica powstająca w wyniku odjęcia od wartości VAT należnego wartości VAT naliczonego.

Reklama
2

Co to jest VAT naliczony i VAT należny?

VAT naliczony – to podatek VAT związany z zakupem usługi czy produktu (został naliczony przez tego, od kogo kupujemy usługi czy produkty).

VAT należny – to podatek VAT, który dotyczy naszej sprzedaży usług czy produktów (podatek ten „należy się” urzędowi skarbowemu od nas).

Przykład

Organizacja pozarządowa prowadzi szkołę dla uzdolnionych dzieci z domów dziecka. W ramach działalności gospodarczej organizacja prowadzi warsztat stolarski, w którym młodzież wytwarza oryginalne stoły i inne meble z drewna. Meble sprzedawane są w sklepie z artykułami regionalnymi. Szkoła kupuje materiały u dostawcy materiałów stolarskich, który zaopatruje się w dobrze wysuszone drewno w sprawdzonym tartaku. Gotowe meble odbiera od szkoły właściciel znanego już w okolicy sklepu z meblami regionalnymi, do którego zjeżdżają się klienci z całej okolicy.

W naszym przykładzie, jeśli szkoła zakupi materiały stolarskie za 1000 zł netto, to otrzyma za ten zakup fakturę VAT, na której będzie widniał podatek VAT naliczony w kwocie 230 zł (23% od kwoty netto).

W naszym przykładzie, jeśli uczniowie szkoły zrobią dwa piękne stoły i szkoła sprzeda je właścicielowi sklepu, to wystawi fakturę sprzedaży VAT na kwotę 1500 zł netto (w cenie po 750 zł netto za jeden stół) + 345 zł VAT (23%) należny.

Podatek VAT do zapłacenia do urzędu skarbowego = VAT należny – VAT naliczony

Szkoła zapłaciła w fakturze zakupu materiałów stolarskich podatek VAT w wysokości 230 zł (podatek VAT naliczony), a sama doliczyła do swojej faktury sprzedaży stołów podatek VAT w wysokości 345 zł (podatek VAT należny).

W rezultacie szkoła musi odprowadzić podatek VAT do urzędu skarbowego w wysokości: 345 zł - 230 zł = 115 zł.

W kolejnym etapie w naszym przykładzie właściciel sklepu sprzeda stoły w cenie 1107 zł za każdy: jest to cena brutto wraz z podatkiem VAT, który tu wynosi 207 zł (przy cenie 900 zł netto za jeden stół). Tak więc właściciel sklepu odprowadzi następujący podatek:

Podatek VAT należny = 2 stoły *207 zł (podatek VAT od ceny 1 stołu) = 414 zł

Podatek VAT naliczony (od faktury zakupu stołów od szkoły) = 345 zł

Podatek VAT, który właściciel sklepu musi odprowadzić do urzędu skarbowego: 414 zł – 345 zł = 69 zł.

3

Kto płaci VAT? Kiedy fundacja/stowarzyszenie powinna zapłacić VAT?

Zgodnie z ustawą o VAT (art. 5) opodatkowaniu podatkiem VAT podlega „odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju”. Brak jest zwolnienia podmiotowego dla organizacji pozarządowych, czyli oznacza to, że nie są one automatycznie zwolnione z płacenia VAT tylko z racji bycia organizacją pozarządową.

W przypadku organizacji odpłatność za usługi czy dostawę towarów występuje w ramach odpłatnej działalności statutowej i/lub działalności gospodarczej. W tych dwóch przypadkach należy rozpatrywać obowiązek opodatkowania VAT usług świadczonych przez organizację, czyli naliczenia podatku VAT należnego. Usługi świadczone przez organizację prowadzącą nieodpłatną działalność statutową z tego tytułu nie podlegają opodatkowaniu VAT. Należy zwrócić uwagę, że „odpłatność” nie oznacza wyłącznie faktycznego przepływu gotówki (pobrania zapłaty za usługę), ale wiąże się także np. z usługami barterowymi.

W przypadku działań organizacji opodatkowaniu VAT mogą też podlegać otrzymane dotacje czy darowizny, gdy mają one bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez organizację (art. 29), pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Obowiązek zapłacenia VAT może powstać, gdy organizacja świadczy odpłatne usługi /sprzedaje coś lub gdy otrzymana dotacja, darowizna ma bezpośredni wpływ na cenę tej usługi/sprzedaż. Trzeba przy tym pamiętać, że ustawa o VAT nie rozróżnia pojęcia działalności: statutowej odpłatnej, statutowej nieodpłatnej, gospodarczej. Tak więc organizacja może np. nie prowadzić działalności gospodarczej, i może ją dotyczyć obowiązek rozliczania VAT.

4

Rejestracja organizacji jako podatnik VAT

VAT, czyli podatek od towarów i usług jest podatkiem pośrednim, pobieranym na każdym kolejnym etapie obrotu towarami lub usługami. Aby uniknąć nakładania się podatku, stosuje się mechanizm odliczenia kwoty pobranej w poprzednich etapach sprzedaży. Ogólna zasada stanowi, że VAT płaci się wyłącznie od wartości dodanej, czyli od różnicy między przychodem ze sprzedaży a poniesionymi kosztami. W efekcie do urzędu skarbowego wpłaca się różnicę pomiędzy VAT-em otrzymanym od klientów (podatek należny) a zapłaconym w cenie kupowanych towarów i usług (podatek naliczony).

Podatek VAT do zapłacenia do urzędu skarbowego = VAT należny – VAT naliczony

Kto jest podatnikiem VAT?

Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest podatnikiem podatku VAT, może jednak korzystać ze zwolnienia:

  • podmiotowego, przysługującego zgodnie z art. 113.1 ustawy o VAT przedsiębiorcom, którzy osiągnęli w ciągu roku obroty poniżej 200 tys. zł ze sprzedaży
  • lub przedmiotowego, związanego z prowadzoną działalnością, co wynika z art. 43 ust. 1 ustawy o z VAT

Rejestracja organizacji jako podatnik VAT

Każdy przedsiębiorca (a więc także organizacja prowadząca działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego) musi się zarejestrować jako podatnik VAT, w momencie gdy jego obrót przekroczy 200 tys. zł ze sprzedaży objętej VAT (jeśli nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego). Wówczas, przed dniem wykonania pierwszej czynności objętej opodatkowaniem podatkiem VAT, obowiązany jest złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne (druk VAT-R). Następnie naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika i potwierdza jego zarejestrowanie jako „podatnika VAT czynnego”.

Po złożeniu zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R organizacja otrzymuje od urzędu potwierdzenie zarejestrowania jako podatnika VAT (VAT-5). Organizacja staje się czynnym podatnikiem VAT. Należy tu dodać, że będąc czynnym podatnikiem, organizacja nalicza VAT przy sprzedaży, wystawia faktury z wyszczególnionym podatkiem i jednocześnie ma prawo do odliczania podatku zawartego w zakupach związanych z prowadzoną sprzedażą objętą podatkiem VAT.

5

Przekroczony limit VAT. Od kiedy płacimy podatek?

Zgodnie z przepisami zwolnienie z podatku VAT (podatku od towarów i usług) obowiązuje w przypadku, gdy w danym roku przychód ze sprzedaży objętej podatkiem VAT nie przekroczy 200 tys. zł. w roku. Przekroczenie tego limitu powoduje utratę zwolnienia. Organizacja ma obowiązek zarejestrowania się jako aktywny podatnik VAT i – oczywiście musi odprowadzać ten podatek. Również w organizacjach pozarządowych prowadzących sprzedaż towarów albo usług w ramach działalności gospodarczej lub odpłatnej działalności pożytku publicznego ma zastosowanie to zwolnienie. Zatem dopóki organizacja nie przekroczy 200 tys. zł przychodu ze sprzedaży (objętej podatkiem VAT) może z niego korzystać.

Jeśli organizacja rozpoczyna działalność w danym roku to limit dla tego roku wylicza się zgodnie z proporcją – w zależności od terminu rozpoczęcia działalności (gospodarczej lub odpłatnej). Przykładowo: jeśli organizacja rozpoczęła działalność w lipcu 2020 r. to limit zwolnienia z VAT wynosi:

200 tys. zł – >12 miesięcy

x tys. zł – > 6 miesięcy (licząc od maja do grudnia)

x=200 tys. zł / 12 mies. * 6 mies. = 100 tys. zł

Czyli przykładowa organizacja straci zwolnienie jeśli w 2020 r. (w pierwszym roku działania) jej przychód ze sprzedaży objętej podatkiem VAT przekroczy 100 tys. zł.

Kiedy się rejestrować?

Zgodnie z przepisami organizacja staje się VAT-owcem w momencie przekroczenia limitu. Wtedy musi złożyć deklarację VAT-R (rejestrując się jako aktywny płatnik VAT). Od tego momentu musi za każdy miesiąc przesyłać oraz elektroniczne rozliczenie (dawniej oddzielną deklaracje) i zestawienia dokumentów związanych z rozliczeniem VAT w formie ściśle określonym Jednolitym Pliku Kontrolnym: JPK_VAT (plik JPK_V7M albo JPK_V7K) . Termin składania JPK_VAT oraz zapłaty ewentualnego podatku to 25 dzień następnego miesiąca.

6

Rezygnacja ze zwolnienia z VAT lub utrata zwolnienia

Rezygnacja ze zwolnienia

Organizacja może zrezygnować ze zwolnienia VAT-owskiego, jeśli uzna, że bardziej opłaca się jej korzystać z odliczana podatku zapłaconego w cenie nabytych towarów. Może się tak stać gdy dokonuje sprzedaży głównie dla firm lub gdy sprzedaż organizacji objęta jest obniżoną stawką VAT (np. usługi hotelowe).

Przykład

Fundacja prowadzi sprzedaż zwolnioną, jej obrót nie przekroczył kwoty 200 tys. zł. Jednak organizacja chce zrezygnować ze zwolnienia i być czynnym podatnikiem podatku VAT. Może to zrobić pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o swym zamiarze właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Musi to nastąpić przed początkiem miesiąca, w którym organizacja rezygnuje ze zwolnienia.

Rezygnacja ze zwolnienia powinna być także złożona na formularzu VAT-R w części C1 tego zgłoszenia organizacja zaznacza odpowiedni kwadrat i wpisuje datę, od której rezygnuje ze zwolnienia.

Utrata zwolnienia

Organizacja (jeśli nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego) traci zwolnienie z chwilą przekroczenia limitu obrotu, czyli 200 tys. zł rocznie. To samo dotyczy organizacji, która rozpoczęła sprzedaż w trakcie roku, a jej wartość sprzedaży przekroczyła powyższą kwotę w proporcji do okresu prowadzonej działalności.

Przykład

Organizacja rozpoczęła działalność 1 lipca, więc kwota zwolniona od podatku VAT wynosi 100 tys. zł (200 tys. zł : 2). Organizacja z chwilą przekroczenia kwoty 100 tys. zł obrotu traci zwolnienie podmiotowe. Przed dniem utraty zwolnienia organizacja powinna złożyć zgłoszenie rejestracyjne – VAT-R. W części C1 tego zgłoszenia zaznacza odpowiedni kwadrat i wpisuje datę, od której traci prawo do zwolnienia.

W praktyce nie zawsze ten moment jest łatwy do wychwycenia, w szczególności, gdy organizacja wykonuje dużo transakcji na niewielkie kwoty. Często zdarzają się problemy z precyzyjnym ustaleniem momentu przekroczenia limitu obrotu, natomiast formularz VAT-R należy złożyć już na dzień przed utratą zwolnienia. Dlatego praktyka podpowiada rezygnację ze zwolnienia, gdy obrót zbliża się do granicy limitu zwolnionego z VAT.

7

Rozliczenie – obowiązki organizacji będącej podatnikiem VAT

Organizacja pozarządowa zarejestrowana jako czynny podatnik VAT jest obowiązana rozliczać się w formie elektronicznej sporządzając i przesyłając specjalny jednolity plik kontrolny JPK_VAT. 

Obecnie Plik JPK_VAT zawiera w sobie cześć deklaracyjną (dawniej oddzielna deklaracja VAT-7) i zestawienia wszystkich dokumentów rozliczających VAT (faktur zakupów, faktur i zestawień sprzedaży, raportów z kas fiskalnych) z rozliczanego miesiąca albo kwartały. 
Rozliczenie to musi być spełnione w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu (plik  JPK_V7M) albo kwartale (plik JPK_V7K. JPK_VAT wysyłany jest w ściśle określonej formie elektronicznej  i musi być podpisany przez upoważnioną przez organizację osobę płatnym podpisem elektronicznym.

8

Zgłoszenie osób podpisujących rozliczenie VAT - JPK_VAT

JPK_VAT musi być podpisany przez osobę uprawnioną do reprezentowania organizacji. Organizacja może również wyznaczyć pełnomocnika do podpisywania deklaracji i zestawień danych podatkowych, w tym także składanych elektronicznie (w praktyce jest to ogólne upoważnienie do wyliczenia podatków i sporządzania deklaracji podatkowych). Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji i zestawień danych podatkowych (i ewentualne jego odwołanie) składa się w urzędzie skarbowym właściwym w zakresie ich rejestracji. 
Natomiast pełnomocnictwo do podpisywania i składania deklaracji (w tym JPK_VAT) elektronicznie – druk UPL-1 (ewentualnie odwołanie pełnomocnictwa – druk OPL-1) należy złożyć do urzędu skarbowego właściwego w sprawach ewidencji podatników.

W praktyce zgłoszenie pełnomocnictwa na druku UPL-1 i wysłanie deklaracji podatkowej lub pliku JPK_VAT nie powinno odbywać się tego samego dnia. System e-deklaracje (poprzez który składa się elektroniczne pełnomocnictwa) nie przyjmie deklaracji, dopóki urząd nie wprowadzi danych osoby wymienionej w zgłoszeniu UPL-1.

Na zgłoszeniu UPL-1 należy zgłosić każdą osobę, która w imieniu organizacji będzie składała jakąkolwiek deklarację podatkowe lub Jednolity Plik Kontrolny. Dotyczy to także członków Zarządy organizacji, upoważnionych już w KRS do reprezentowania organizacji. System e-deklaracje nie przyjmie deklaracji podpisanej przez osobę która wcześniej nie została zgłoszona na zgłoszeniu UPL-1.

Należy pamiętać, że organizacja będąca osobą prawną lub jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej ma obowiązek wyznaczenia osób, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot. Organizacja musi te osoby zgłosić do US, podając ich imiona, nazwiska i adresy. Zgłoszenia tego należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty. W podatku VAT terminy płatności podatku są tożsame z terminami składania deklaracji VAT.

W przypadku zmiany osoby odpowiedzialnej organizacja powinna jej dane zgłosić do urzędu w terminie 14 dni od daty wyznaczenia.

9

Kiedy organizacja może być zwolniona z VAT?

Ustawa o podatku od towarów i usług nie przewiduje zwolnienia dla organizacji pozarządowych, co oznacza, że nie są one automatycznie zwolnione z płacenia VAT czy rozliczania VAT tylko z racji bycia organizacją pozarządową.

Organizacje pozarządowe mogą na zasadach obowiązujących wszystkich innych podatników, korzystać z tzw. zwolnienia podmiotowego, jeśli w czasie roku wartość sprzedaży (przychodów) objętej podatkiem VAT nie przekroczyła wysokości:

  • 200 000 zł od 2017 roku.

Jeśli więc organizacja dokonuje sprzedaży np. w ramach działalności odpłatnej i wartość sprzedaży objętej VAT w danym roku nie przekroczy kwoty powyższych limitów wówczas może korzystać ze zwolnienia z rozliczania VAT od dokonanej sprzedaży.

Uprawnienie do powyższego zwolnienia muszą być odpowiednio zarejestrowane w US. Organizacja by korzystać z tego zwolnienia nie może być zarejestrowana w US jako aktywny podatnik VAT.

Przykład

Organizacja miała w 2016 r. przychód, objęty podatkiem VAT, wysokości 160 tysięcy złotych. Dlatego była zobowiązana do rozliczania tego podatku i wysyłania deklaracji vatowskich do urzędu skarbowego. W 2017 r. jej przychody będą takie same, czyli niższe niż próg zwolnienia podmiotowego z rozliczania podatku VAT, który w 2017 roku wynosi 200 tysięcy złotych. Organizacja może wysłać do urzędu skarbowego, zawiadomienie, że ponowie będzie korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Będzie wtedy podmiotowo zwolniona z VAT od początku kolejnego miesiąca po założeniu tego zawiadomienia.

Jeśli organizacja straciła prawo do tego zwolnienia lub sama z niego zrezygnowała może z niego znów skorzystać, rejestrując to w US, po upływie okresu, w którym zawarty będzie pełny rok kalendarzowy (od 01 stycznia do 31 grudnia) od rejestracji jako aktywny podatnik podatku VAT.

Co ważne, zwolnienie podmiotowe nie może być zastosowane jeśli organizacja:

  1. świadczących usługi: prawnicze, w zakresie doradztwa, jubilerskie.
  2. dokonuje dostaw: wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej i wyrobów tytoniowych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, - nowych środków transportu, - terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę. (art. 113 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług).

Organizacja może być zwolniona z rozliczania podatku VAT ze względu na rodzaj prowadzonej działalności.

Organizacje są zwolnione z tego obowiązku rozliczania VAT w określonych sytuacjach przewidzianych w przepisach, kiedy organizacja:

  • dostaje dotację
  • dostaje darowiznę
  • zbiera składki członkowskie

Zwracamy jednak uwagę na różne interpretacje przypadków, w jakich mogą znaleźć się organizacje. Czasem dla rozwiania wątpliwości warto zwrócić się o interpretację podatkową (kip.gov.pl).

10

Kiedy organizacja pożytku publicznego jest zwolniona z VAT?

Z posiadaniem statusu OPP wiążą się różne zwolnienia z podatku VAT:

1. Żywność przekazana na rzecz OPP z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje, podlega zwolnieniu z podatku VAT. Darczyńca jest zobowiązany prowadzić szczegółową dokumentację potwierdzającą przekazanie żywności. Także OPP musi prowadzić dokumentację otrzymanej żywności oraz musi ją wykorzystać na cele swojej działalności charytatywnej - w innym żywność nie będzie zwolniona z VAT i będzie musiała go zapłacić OPP.

2. Zwolnienie może też dotyczyć sprzedaży towarów nieobjętych podatkiem akcyzowym oraz takich, które organizacja dostała jako darowiznę rzeczową podczas zbiórki publicznej, bądź zakupiła za pieniądze zebrane podczas zbiórki publicznej.

W przypadku gdy wartość darowanych rzeczy, które organizacja sprzedaje przekracza 2 tys. zł, organizacja musi posiadać dokumentację, dzięki które można zidentyfikować darczyńcę a także potwierdzającą dokonanie darowizny.

Jeśli natomiast sprzedawane są rzeczy zakupione za pieniądze ze zbiórki publicznej, to organizacja może skorzystać ze zwolnienia pod warunkiem, że przedstawi fakturę potwierdzającą nabycie tych przedmiotów.

Przykład

Organizacja mająca status OPP zebrała podczas zbiórki publicznej zabawki, które postanowiła przekazać Domowi Małego Dziecka, z którym współpracuje. Dzięki temu, że organizacja ma status OPP nie będzie musiała od tej darowizny zapłacić podatku VAT.

3. Jeśli organizacja mająca status OPP przeprowadza zbiórkę pieniędzy w formie charytatywnych SMS-ów to opodatkowaniu podatkiem VAT nie podlega ta kwota, którą organizacja otrzyma od operatora. Pomiędzy OPP a operatorem musi być zawarta pisemna umowa na przekazane środków pochodzących ze zbiórki SMS-owej. Dostawca usługi telekomunikacyjnej powinien posiadać kopię zezwolenia na zbiórkę, które otrzymała organizacja. Organizacja nie może świadczyć na rzecz operatora żadnych dodatkowych usług, np. marketingowych, z wyjątkiem informowania o jego udziale w zbiórce i przekazywania danych z tym związanych.

11

Czy są możliwe zwolnienia z VAT działań statutowych prowadzonych przez organizację?

Obowiązek zapłacenia VAT może powstać, gdy organizacja świadczy odpłatne usługi/sprzedaje coś lub gdy otrzymana dotacja czy darowizna ma bezpośredni wpływ na cenę tej usługi/sprzedaż. Przepisy przewidują też zwolnienia z VAT, określa je 43 ustawy.

Zwolnienie składek

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 31 ustawy zwalnia się od podatku VAT usługi oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami/dostawą związaną, realizowane przez:

  • Kościoły i związki wyznaniowe, o których mowa w przepisach o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Polsce oraz w przepisach o stosunku państwa do Kościołów i innych związków wyznaniowych;
  • organizacje powołane do realizacji celów o charakterze politycznym, związkowym, patriotycznym, filozoficznym, filantropijnym lub obywatelskim;

– w zakresie interesu zbiorowego swoich członków, wykonywane na rzecz ich członków w zamian za składki, których wysokość i zasady ustalania wynikają z przepisów statutowych tych podmiotów, pod warunkiem że nie są one nastawione na osiąganie zysków, a zwolnienie nie spowoduje naruszenia warunków konkurencji.

Zwolnienie dotyczące działalności wykonywanej przez organizacje powołane do realizacji celów „o charakterze politycznym, związkowym, patriotycznym, filozoficznym, filantropijnym lub obywatelskim” obejmuje nie tylko usługi, ale i dostawę towarów. 

W przepisach zaznaczono, że usługi świadczone przez te organizacje muszą być:

  • realizowane w zakresie interesu zbiorowego członków tych organizacji;
  • wykonywane w zamian za składki, których wysokość i zasady ich ustalania są oparte na statucie (wynikać więc może z tego, że możliwość takiego zwolnienia nie będzie dotyczyć fundacji, które co do zasady nie pobierają składek członkowskich; dotyczy natomiast stowarzyszeń);
  • pod warunkiem że podmioty te nie będą nastawione na osiąganie zysków i zwolnienie nie spowoduje naruszenia warunków konkurencji.

Ważny jest tu specyficzny charakter wpłaty, przepis przywołuje tu składki i zastrzega, że nie mogą one naruszać warunków konkurencji. Zwolnieniem objęte będą więc składki na ogólną działalność stowarzyszania, zbierane zgodnie z zapisami statutu. 

Zwolnienie zapisane w art 43 ust 1 pkt 31,  nie może być zastosowane do sprzedaży usług, nawet jeśli te prowadzone są w ramach działalności statutowej organizacji. Nie znajdzie ono zastosowania do usług wykonywanych przez organizacje członkowskie, świadczonych na rzecz podmiotów zewnętrznych (np. w sytuacji prowadzenia przez stowarzyszenie warsztatów hobbystycznych w ramach odpłatnej działalności pożytku publicznego). Wówczas powinniśmy je opodatkować na zasadach ogólnych, zgodnie z obowiązującą stawką VAT czyli trzeba zastosować stawki VAT obowiązujące dla konkretnego typu usług. 

Zwolnienie części usług

Ustawa o podatku od towarów i usług, w art. 43 ust 1, określa szczególne typy usług i sprzedaży towarów, zwolnione z VAT, z których organizacje korzystają na takich samych zasadach jak typowe podmioty gospodarcze.  

Przykłady innych, poza składkami stowarzyszeń, konkretnych działań organizacji zwolnionych z VAT to:

  • opieka medyczna i profilaktyka zdrowia (pkt 18-19a);
  • pomoc społeczna i opieka nad dziećmi w ramach pomocy społecznej (pkt 22);
  • przedszkola i działania oświatowe (pkt 26);
  • usługi związane ze sportem (pkt 32).

Co ważne zwolnienie z VAT powyższych usług wymaga zwykle, określonego oddzielnymi przepisami, potwierdzenia uprawnienia do ich prowadzenia lub wpisu do rejestru przewidzianego dla danego typu usług. I tak na przykład: opieka medyczna musi być wykonywana przez podmioty lecznicze i osoby z konkretnymi zawodami medycznymi, pomoc społeczna wymaga wpisu do rejestru takich placówek prowadzonego przez wojewodę, prowadzenie przedszkola lub szkoły musi być potwierdzone zgodnie z zapisami ustawy Prawo oświatowe. Natomiast usługi związane ze sportem muszą dotyczyć bezpośrednio uprawnia sportu, zgodnie z zapisami ustawy o sporcie.

12

Kiedy od otrzymanej dotacji trzeba zapłacić VAT? Kiedy dotacja jest sprzedażą podlegającą VAT, a kiedy nie jest?

Organizacje dostają dofinansowanie od różnych instytucji – publicznych i prywatnych – na prowadzenie swoich działań statutowych. Większość z nich nie podlega opodatkowaniu VAT, jeśli jest przekazana na realizację celów statutowych, a więc nie jest bezpośrednio związana ze świadczeniem konkretnych usług, również „bezpłatnie”. Z punktu widzenia ustawy o VAT, „bezpłatność” w tym zakresie może oznaczać „obniżenie ceny usługi do 0 zł”, dlatego warto zastanowić się, czy działalność stowarzyszenia/fundacji korzystająca z dofinansowania, nie stanowi przypadku podlegającego opodatkowaniu.

Przykład

Nasze Stowarzyszenie organizuje niedługo nowy spektakl. Spektakl jest elementem naszych działań teatralnych w gminie. Mamy na pokrycie części jego kosztów małe dofinansowanie z dotacji z urzędu miasta z przeznaczeniem na projekt działań teatralnych, ale na pokrycie reszty jego kosztów musimy sprzedawać bilety. Czy dotacja nie powinna być również opodatkowana VAT?

Dofinansowanie z urzędu miasta jest przeznaczone na realizację działań statutowych organizacji, która w ramach odpłatnej działalności statutowej zdobywa potrzebne środki do realizacji swoich celów. Nie ma bezpośredniego wpływu dotacji na obniżenie ceny biletów wstępu na spektakl, tak więc dotacja ta nie podlega opodatkowaniu VAT.

Przykład

Organizacja lokalna zorganizowała dowóz dzieci do trzech szkół w gminie. Cena jednego przejazdu została skalkulowana na poziomie 2 zł netto + VAT. Gmina postanowiła dofinansować przejazdy dzieci i co miesiąc przekazuje organizacji dotację na pokrycie odbytych przejazdów. Dzięki temu cena biletu dla jednego dziecka zmniejszyła się o połowę i wyniosła w sprzedaży 1 zł netto + VAT. Organizacja, która sprzedaje bilety, musi odprowadzić podatek VAT należny od każdego sprzedanego biletu oraz podatek VAT od otrzymanego dofinansowania, gdyż dofinansowanie to miało bezpośredni wpływ na obniżenie ceny sprzedaży biletu.

Uwaga

Problem opodatkowania podatkiem VAT dotacji pojawia się w sytuacji, gdy dotacja bezpośrednio wpływa na obniżenie ceny usługi świadczonej przez organizację.

Takie dofinansowanie podlega opodatkowaniu VAT (zgodnie ze stawkami odpowiednimi dla danych towarów czy usług), jeśli jest bezpośrednio związane z dostawą towarów lub świadczeniem usług.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na moment powstania obowiązku opodatkowania. W przypadku sprzedaży biletów jest to miesiąc, w którym została dokonana sprzedaż (obowiązek zapłaty podatku jest w miesiącu kolejnym). W przypadku otrzymania dotacji, jest to moment otrzymania środków finansowych na konto organizacji. Czyli jeśli organizacja bilety sprzedała w czerwcu, ale środki dofinansowania otrzymała na swoje konto bankowe w lipcu, to zgodnie z zasadą obowiązek opodatkowania dotacji powstaje w lipcu, a więc do 25 sierpnia organizacja musi zapłacić podatek VAT do urzędu skarbowego.

13

Kiedy u darczyńcy, darowizny podlegają zwolnieniu z VAT?

Przekazywanie darowizn rzeczowych jest często wygodną formą pomocy przedsiębiorców dla organizacji. Stąd z zadowoleniem przyjęto zmiany (od stycznia 2009 r.) dotyczące przekazywania żywności przez producentów.

Uwaga

Zwalnia się z opodatkowania VAT przekazanie żywności przez producenta na rzecz organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Zmiana ta może ośmielić do działań charytatywnych właścicieli zakładów produkcyjnych (np. piekarzy), którzy dotychczas chcąc pomóc placówce prowadzącej dożywianie, musieli „dokładać” do swojej pomocy rzeczowej zapłatę podatku VAT. Od 2009 r. taka pomoc rzeczowa jest zwolniona z podatku VAT, przy czym obowiązkiem darczyńcy jest prowadzenie szczegółowej dokumentacji potwierdzającej spełnienie warunków tej darowizny.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na różne interpretacje definicji „producenta”, który niewątpliwie jest wytwórcą ofiarowanej darowizny żywności. Ale pojawiają się głosy, że może wystarczy, że jest producentem żywności, niekoniecznie tej, którą przekazuje i też może skorzystać z tego zwolnienia? W tym przypadku na szczęście interpretacje idą w kierunku rozszerzenia, a nie zawężenia pierwotnego rozumienia.

Potrzebujesz pomocy w innej formie? Masz konkretne pytanie?

Komentarze

Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w portalu www.ngo.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych wymaga zgody Redakcji portalu.