Poradnik - ngo.pl

Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl. Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Prośba o wpłatę darowizny na Twój portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Prośba o wpłatę darowizny na Twój portal ngo.pl prowadzony przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Reklama

Najważniejsze rzeczy, które trzeba wiedzieć z ustaw: Prawo o stowarzyszeniach, Ustawy o fundacjach i Ustawy o pożytku.

1

Nie wystarczy jedna ustawa

Nie ma jednego aktu prawnego, który regulowałaby całość zagadnień związanych z funkcjonowaniem organizacji pozarządowych. Oprócz podstaw „założycielskich”, opisanych niżej, ważne są małe fragmenty ustaw i rozporządzeń, które regulują różne aspekty, np. ustawa o podatku dochodowym – opisuje kwestię zwolnień podatkowych; ustawa o podatku VAT – zasady płacenia tego podatku; ustawa o finansach publicznych – niektóre szczegóły w realizacji projektów, dofinansowanych z publicznych pieniędzy; ustawa o prawie autorskim – zasady np. zawierania umów o dzieło z autorami projektów lub wykorzystania zdjęć, kodeks pracy – kwestie zatrudniania itd.

Na poziomie ogólnym funkcjonowanie sektora pozarządowego opisują trzy ustawy.

Reklama
2

Prawo o stowarzyszeniach

Stowarzyszenia powinny zapoznać się z ustawą - Prawo o stowarzyszeniach. W akcie tym podkreślono, że stowarzyszenia są „narzędziem” do realizacji wolności obywatelskich: prawa do zrzeszania się oraz prawa do równego, bez względu na przekonania, czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i prawa do wyrażania zróżnicowanych poglądów, a także realizacji indywidualnych zainteresowań. Ponadto ustawa ta opisuje zasady powoływania, funkcjonowania i zamykania stowarzyszeń.

Ważne zapisy tego aktu to m.in.:

  • zdefiniowanie stowarzyszenia jako „dobrowolnego, samorządnego, trwałego zrzeszenia o celach niezarobkowych”
  • wskazanie, że stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków, ale ma też prawo do zatrudniania pracowników (w tym członków)
  • zasada, że stowarzyszenie jest zakładane przez 7 osób, które uchwalają statut i wybierają zarząd oraz komisję rewizyjną
  • określenie obowiązkowej zawartości statutu
  • nałożenie obowiązku posiadania kontroli wewnętrznej (zazwyczaj tzw. komisji rewizyjnej) i zarządu
  • prawo stowarzyszeń do zbierania składek członkowskich, korzystania z darowizn, spadków, dochodów własnych, zbiórek publicznych, a także do otrzymywania dotacji i do prowadzenia działalności gospodarczej
  • prawo do zakładania stowarzyszeń zwykłych, które nie podlegają rejestracji w KRS tylko w ewidencji starosty.
3

Ustawa o fundacjach

Fundacje powinny zapoznać się z ustawą o fundacjach. Opisuje ona zasady powoływania i funkcjonowania oraz zamykania fundacji, a także wskazuje cele, dla których fundacje mogą być powoływane. Cele te powinny być zgodne z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto powinny być społecznie lub gospodarczo użyteczne (w szczególności chodzi tu o: ochronę zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświatę i wychowanie, kulturę i sztukę, opiekę i pomoc społeczną, ochronę środowiska oraz opiekę nad zabytkami).

Ważne zapisy tego aktu to m.in.:

  • wskazanie roli fundatora, który w tzw. oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji (w formie aktu notarialnego) opisuje cel fundacji oraz jej składniki majątkowe (np. pieniądze lub nieruchomości), a także ustala statut
  • prawo fundacji do prowadzenia działalności gospodarczej
  • wskazanie, że pracami fundacji kieruje zarząd
  • obowiązek składania co rok sprawozdań ze swojej działalności odpowiedniemu ministrowi, wybranemu ze względu na główne cele fundacji (wzór sprawozdania określa rozporządzenie z 8 maja 2001 w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji).
4

Ustawa o pożytku

Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje podlegają ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w skrócie określanej jako „ustawa o pożytku”. Bywa ona nazywana konstytucją III sektora, gdyż wprowadziła podstawowe definicje: organizacji pozarządowej i wolontariatu. Określono w niej również zasady współpracy z administracją publiczną i wprowadzono pojęcie pożytku publicznego.

Ważne zapisy tego aktu to m.in.:

  • definicja organizacji pozarządowej 
  • definicja działalności pożytku publicznego, którą jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie
  • wskazanie, że administracja publiczna współpracuje w zakresie zadań publicznych z organizacjami pozarządowymi w różnych formach, w tym zlecania zadań oraz konsultacje aktów prawnych
  • obowiązek uchwalania programu współpracy między samorządem a organizacjami pozarządowymi, w którym opisane są lokalne zasady współpracy
  • wprowadzenie pojęcia działalności odpłatnej i nieodpłatnej pożytku publicznego
  • wprowadzenie pojęcia organizacji pożytku publicznego (OPP), określenie jej obowiązków i przywilejów, w tym możliwości ubiegania się o 1% podatku dochodowego od osób prywatnych
  • opisanie funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego (na poziomie gminy, powiatu, województwa oraz kraju) - ciała konsultacyjnego, w którym uczestniczą organizacje pozarządowe oraz przedstawiciele administracji publicznej
  • wprowadzenie pojęcia wolontariusza.
5

Inne ważne ustawy

W codziennym działaniu organizacja pozarządowa będzie musiała stosować się również do zapisów innych ustaw. Warto tu wymienić:

Przeczytaj też

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    ustawa o pożytku publicznym

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    ustawa o pożytku publicznym

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    Aktywność obywatelska

  • Rafał Kowalski, poradnik.ngo.pl

    Prawo i obowiązki

  • Aktywność obywatelska

  • Rafał Kowalski, ngo.pl (opr.)

    Aktywność obywatelska

  • Współpraca z administracją

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    ustawa o pożytku publicznym

  • Prawo i obowiązki

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    Pożytek publiczny i (1%) 1,5%

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    Aktywność obywatelska

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    Prawo i obowiązki

  • Rafał Kowalski, ngo.pl

    Pożytek publiczny i (1%) 1,5%

  • Potrzebujesz pomocy w innej formie? Masz konkretne pytanie?

    Komentarze

    Redakcja www.ngo.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w portalu www.ngo.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych wymaga zgody Redakcji portalu.