Na czym polega kontrola ministra wobec fundacji?
Menu Na skróty
Najważniejsze informacje na temat kontroli ministerstw wobec fundacji.
Organ nadzoru
Organem nadzoru dla fundacji jest minister wskazany przez fundatora w statucie fundacji.
Wskazanie właściwego ministra z reguły zawierać powinien statut. Jeżeli wskazania takiego nie ma, właściwego ministra powinien wyznaczyć sąd, umieszczając stosowny zapis w rejestrze fundacji.
Fundacje korzystające ze środków publicznych i prowadzące działalność na terenie całego kraju podlegają również nadzorowi starostów powiatów, na terenie których prowadzą działalność (art. 15a ustawy o fundacjach).
Organ nadzoru ma możliwość przeprowadzenia kontroli. Kontrola ministra/starosty powinna dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy działania fundacji zgodne są z prawem i statutem?
- Czy działania te zgodne są z celem, dla którego fundacja została ustanowiona?
Na czym polega kontrola
Kontrola ministra/starosty polega na:
1. Badanie sprawozdań, które fundacja zobowiązana jest przesyłać corocznie do ministra (art. 12 ust. 2 ustawy o fundacjach).
Sprawozdanie obejmuje okres roku kalendarzowego i składa się je każdego roku z działalności za rok ubiegły. Przyjmuje się, że sprawozdanie z działalności fundacji za dany rok kalendarzowy należy złożyć do końca roku kalendarzowego następującego po roku sprawozdawczym, czyli np. za rok 2023 należy je złożyć do końca 2024 r.
więcej o sprawozdaniu fundacji: Sprawozdanie z działalności fundacji i sprawozdania merytoryczne innych organizacji oraz Sprawozdania fundacji w 2023 roku
2. Żądanie udzielania niezbędnych wyjaśnień
O tym wymogu ustawa o fundacjach wprawdzie nie mówi, wydaje się jednak, że dodatkowych informacji można żądać, gdy sprawozdanie nie zawiera danych wymaganych przepisami lub gdy trzeba te dane uzupełnić. Minister nie może wprawdzie zmusić fundacji do przesłania wyjaśnień, ale jeżeli to możliwe lepiej te wątpliwości wyjaśniać, bo w interesie obu stron jest wyjaśnienie sprawy.
Jakich informacji należy udzielać ministrowi? Powinny one dotyczyć kwestii wymienionych we wzorze sprawozdania.
Co grozi fundacji, jeśli nie prześle żądanych informacji?
Ustawa nie przewiduje żadnych sankcji. Trzeba jednak pamiętać, że brak informacji to również informacja. Jeżeli minister lub starosta nie otrzymają od nas żadnych informacji, przekażą sprawę sądowi. Sąd zaś dysponuje środkami, aby zmusić nas do wyjaśnień.
Jakie środki nadzorcze może stosować minister/starosta?
Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem, minister lub starosta mogą (art. 14 ustawy o fundacjach):
- wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia uchybień w działalności zarządu,
- albo żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu fundacji,
- wreszcie, po bezskutecznym upływie powyższego terminu albo w razie dalszego uporczywego działania zarządu fundacji w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji, minister lub starosta może wystąpić do sądu o zastosowanie dalszych, ostrzejszych środków (zawieszenie zarządu i wyznaczenie zarządcy przymusowego).
Jakie środki może zastosować sąd?
- sąd, na wniosek organu kontroli, może wstrzymać wykonywanie uchwał, które pozostają w sprzeczności z celami fundacji, postanowieniami statutu lub innymi przepisami prawa, do czasu rozstrzygnięcia sprawy,
- sąd, na wniosek organu kontroli, może zawiesić zarząd fundacji i wyznaczyć zarządcę przymusowego.
Pamiętajmy też o obowiązku udostępnienia do publicznej wiadomości sprawozdania z działalności fundacji. Każdy ma prawo wglądu do tego sprawozdania. W ustawie nie została wskazana forma upublicznienia, może być to, np. publikacja w prasie, na stronie internetowej, wyłożenie w siedzibie.
