Poradnik - ngo.pl

W praktyce nie piszemy tylko komunikatów prasowych, skierowanych do dziennikarzy. Zdarzy się na pewno, że będziemy pisali informację adresowaną do konkretnej grupy odbiorców lub ktoś nas poprosi o napisanie gotowego tekstu na jakiś temat. Coraz popularniejsze są portale internetowe, które umożliwiają zamieszczanie samodzielnie i bezpłatnie gotowych artykułów (np. branżowe – portal organizacji pozarządowych ngo.pl lub lokalne – miejskie, gminne). W takiej sytuacji musimy od razu napisać dobry tekst, który jest czymś innymi niż informacja prasowa. Poniżej kilka wskazówek, dotyczących pisania newsów opracowanych przez redakcję ngo.pl (oczywiście można – a nawet trzeba – stosować je również w przypadku komunikatów prasowych).

1. Dążymy do krótkich informacji – szczególnie jeśli piszemy do internetu (użytkownicy często czytają tylko to, co mieści się na „jednym ekranie”). Zasada ta odnosi się do większości tekstów o charakterze newsowym i relacji:

• Unikamy powtórzeń informacji, np. jeśli w pierwszym zdaniu podajemy miejsce zdarzenia, nie ma potrzeby, abyśmy informację tę – jeśli nie wnosi ona nic nowego – powtarzali w następnych zdaniach lub akapitach.
• Unikamy zdań wielokrotnie złożonych. Takie konstrukcje są niestrawne w internecie i tekście, którego zadaniem jest szybka i konkretna informacja. Mogą także wprowadzać wątpliwości, co do interpretacji naszych informacji, czynić je niezrozumiałymi.
• Unikamy kwiecistego stylu, nagromadzenia przymiotników i innych określeń, rozbudowanych, literackich porównań. Takie konstrukcje zachowajmy dla esejów, dłuższych artykułów, opracowań.

2. Informacje nie powinny być podawane chaotycznie. Lepiej je pogrupować według jakiegoś logicznego klucza. W relacji warto ustrukturyzować przekaz, zbierając np. relacjonowane wypowiedzi w tematyczne grupy, a nie po kolei opisywać, co kto powiedział lub co się zdarzyło. Artykuł to nie protokół czy sprawozdanie!

3. Staramy się pisać jasno i poprawnie. Zwięzłość w żadnym wypadku nie może oznaczać posługiwania się zbitkami słownymi, co często charakteryzuje język gazet:

• Unikamy utartych sformułowań typu: „palący problem”, „zasypać gradem pytań”. Stosowanie tego typu konstrukcji powoduje, że czytelnik, znający już takie struktury, nie spodziewa się niczego zaskakującego i nie wczytuje się. Sprawiamy, że nasz tekst staje się przewidywalny i banalny.
• Unikamy skrótów myślowych. Mogą być niejasne lub po prostu niepoprawne. Czasami są to uproszczenia typu: „program zorganizował konkurs”, „klub opowiedział o swoich działaniach”.
• Unikamy urzędowego stylu, choć większość komunikatów lub innych oficjalnych, także prasowych, jest napisana takim właśnie językiem. Jeśli wykorzystujemy takie informacje w naszym tekście, spróbujmy je przerobić.

4. Staramy się pisać atrakcyjnie. Pomimo że piszemy tekst o charakterze informacyjnym, próbujmy odwołać się do wyobraźni czytelnika:

• Znajdźmy charakterystyczny i niezwykły szczegół, który pozwoli zapamiętać właśnie ten tekst spośród kilkudziesięciu innych.
• Dla odbiorców atrakcyjne są ważne, znane osoby. Można przytoczyć ich nazwiska, wypowiedzi, poprosić o kilka słów komentarza.
• Na atrakcyjność tekstu wpływa też ciekawy komentarz, może być to po prostu osobista refleksja lub skonfrontowanie z innymi, podobnymi zdarzeniami, porównanie ze statystykami, z politycznymi obietnicami itp.
• W wypadku, gdy omawiamy zjawisko lub zdarzenie mało znane, staramy się dotrzeć do pogłębiających wiedzę informacji ogólnych.
• Nie obawiajmy się języka prostego, nawet potocznego. On jest bardziej atrakcyjny dla odbiorców niż naukowe wywody. Np. zamiast sformułowania typu: "Dnia 5 maja br. odbyło się spotkanie organizacji w celu omówienia…" lepiej będzie użyć: "W maju spotkali się przedstawiciele organizacji, aby omówić…"

5. W treści artykułu jedną z ważniejszych rzeczy jest teza, główna myśl, ogólny przekaz. Należy dołożyć starań, aby ją wyjaśnić i udokumentować (np. przytaczając czyjeś wypowiedzi). Czasami – zwłaszcza w przypadku konferencji – jest to trudne zadanie. Prezentujemy wtedy wiele różnych punktów widzenia. Starajmy się je wówczas zróżnicować, aby odbiorca nie miał wrażenia, że czyta ciągle to samo. Często tezę umieszcza się w tytule.

6. W dłuższych tekstach stosujemy śródtytuły.

Śródtytuły powinny oddzielać fragmenty tekstu, stanowiące całości. Decydując się na zastosowanie śródtytułów, warto pamiętać o podstawowej zasadzie redakcyjnej: konsekwencji i spójności, czyli np. wszystkie śródtytuły powinny być zdaniami albo wszystkie równoważnikami zdań.

Wywiad to jedna z form współpracy z mediami. Wywiady udzielane do prasy różnią się od tych dla radia lub telewizji. Należy o tym pamiętać!

• Przygotuj się – zbierz jak najwięcej wiadomości na temat, o którym będziesz mówić. Zastanów się, jakie pytania może ci zadać dziennikarz/-karka i przygotuj sobie odpowiedzi. Jeśli wiesz, o jakie sprawy będzie pytał Cię dziennikarz (często umawiając się, mówi o czym będzie chciał porozmawiać) – ustal stanowisko swoje lub organizacji. Twoje oświadczenie powinno zawierać jak najwięcej faktów, liczb – to mu doda wiarygodności.
• Przygotuj materiały pomocnicze (raporty, dokumenty, ulotki), aby w razie potrzeby poprzeć swoją tezę.
• Posługuj się językiem potocznym – unikaj sformułowań technicznych i skomplikowanej terminologii, której czytelnicy nie zrozumieją. Możesz „poćwiczyć” wcześniej wypowiedź.
• Mów zwięźle – wypowiedzi powinny być w miarę możliwości jasne i krótkie.
• W czasie wywiadu możesz zastrzec, że twoja wypowiedź może zostać opublikowana (przytoczona w dokładnym brzemieniu lub sparafrazowana), ale pod warunkiem, że nie zostanie ujawnione Twoje imię i nazwisko. W artykule pojawi się ona jako wypowiedź osoby z określonego środowiska, pragnącej zachować anonimowość. Możesz także zastrzec, że Twojej wypowiedzi nie wolno w ogóle publikować – dziennikarz nie może wtedy wykorzystać Twojej wypowiedzi w swoim artykule w żadnej postaci, ale może skorzystać z informacji przez Ciebie podanej, o ile zdoła ją potwierdzić (uzyskać) w innym źródle. Jeśli zdecydowanie nie chcesz, aby Twoje nazwisko lub informacje pochodzące od Twojej organizacji zostały wykorzystane w artykule – nie udzielaj wywiadu.
• Bądź wiarygodny/a – mów prawdę, nie ukrywaj informacji, nie udawaj, że wiesz o czymś, jeśli nie znasz odpowiedzi na pytanie – po prostu powiedz to.
• Masz prawo do autoryzacji swoich wypowiedzi. Jeśli w artykule pojawiają się wypowiedzi innych osób (z którymi np. się nie zgadzasz) – nie możesz ich zmieniać. Możesz mieć uwagi tylko do swojej wypowiedzi. Możesz nie zgodzić się na publikację swej wypowiedzi w takim kontekście, jak to zostało przedstawione w artykule – dziennikarz może ją wówczas opublikować, ale powinien zaznaczyć, że nie została ona przez Ciebie autoryzowana. Nie nadużywajmy jednak prawa do autoryzowania – szczególnie, jeśli była to krótka 1-2-zdaniowa wypowiedź.

Zdarza się również, że dziennikarz/-karka prosi nas o przesłanie wypowiedzi w formie tekstowej (np. e-mailem) i później „przerabia” ją na wywiad.

Wywiad to jedna z form współpracy z mediami. Wywiady udzielane do prasy różnią się od tych dla radia lub telewizji. Należy o tym pamiętać!

Nie wszyscy lubią wywiady „do kamery i mikrofonu”, najczęściej z powodu tremy. Można ją opanować, poprzez odpowiednie przygotowanie się do nagrania.

• Dobrze przygotuj się z tematu, o którym masz mówić. Tak, aby mówić krótkimi zdaniami, zwięźle – w nagraniu (zwłaszcza na żywo) trudno wprowadzać poprawki. Jeśli to, o czym mówisz można zilustrować podczas telewizyjnego nagrania (np. pracami plastycznymi podopiecznych), ustal z dziennikarzem odpowiedni „rekwizyt”.
• Bądź sobą – mów językiem potocznym, tak jakbyś rozmawiał ze znajomym, unikaj sformułowań technicznych, skomplikowanej terminologii, wielkich słów, nie bój się gestykulować (ale z umiarem) i używać mimiki.
• Bądź pewny/a siebie – znasz się na temacie, o którym mówisz i prawdopodobnie wiesz o nim więcej niż dziennikarz, który z Tobą rozmawia. Spokojnie odpowiadaj na pytania, wyrażaj się w sposób pewny i szczery, wykorzystaj okazję do zwrócenia się do społeczności (słuchaczy, widzów).
• Nie bój się przerw w wypowiedzi – chwila zastanowienia lub oddechu, która nam wydaje się wiecznością, jest często niezauważalna dla słuchacza/widza. Mów krótko – Twoja wypowiedź powinna być bezpośrednia i na temat. Reporterzy radiowi i telewizyjni potrzebują krótkich nagrań (ok. 30 sekund).
• Bądź wiarygodny/a i uczciwy/a – nie kłam, nie ukrywaj informacji, jeśli nie znasz odpowiedzi na pytanie – po prostu powiedz to.
• Ubierz się tak, aby Twoje ubranie nie odwracało uwagi telewidzów – przecież chcesz, aby skoncentrowali się na tym, co masz do powiedzenia, a nie na tym, jak wyglądasz. Możesz zapytać dziennikarza/-karkę o wskazówki dotycząc ubioru (szczególnie, jeśli pierwszy raz będziesz występować przed kamerami).