Poradnik - ngo.pl

W statucie muszą się znaleźć następujące, najważniejsze informacje o stowarzyszeniu:

1. Nazwa stowarzyszenia, odróżniająca je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji
2. Siedziba i teren działania
3. Cele i sposoby ich realizacji
4. Informacje o członkach stowarzyszenia (m.in. sposób nabycia i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członka)
5. Informacje o władzach (m.in. rodzaje, sposób ich wyboru, uzupełniania składu, kompetencje, tryb pracy)
6. Informacja o wynagradzaniu członków zarządu za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją (jeśli stowarzyszenie przewiduje taką możliwość)
7. Sposób podejmowania decyzji, czyli warunki ważności uchwał
8. Źródła majątku, czyli informacje o tym, skąd stowarzyszenie będzie miało pieniądze na działalność (sposób uzyskiwania środków i płacenia składek członkowskich)
9. Sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności zaciągania zobowiązań majątkowych
10. Zasady wprowadzania zmian w statucie
11. Sposób rozwiązania się stowarzyszenia

Oprócz w/w informacji statut może zawierać także inne regulacje, np. możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez stowarzyszenie, opis oddziałów terenowych.

W statucie wpisujemy nazwę naszego stowarzyszenia. Nie trzeba co prawda używać słowa „stowarzyszenie”, „towarzystwo”, „bractwo”, ale często określenia te są używane dla podkreślenia charakteru organizacji. Pamiętajmy, że pewne nazwy są zastrzeżone dla innych podmiotów np. bank, spółka, spółdzielnia. Nazwa powinna odróżniać nas od innych stowarzyszeń i organizacji. Warto więc sprawdzać czy nie ma już innych organizacji o takiej samej nazwie.

Niekiedy spotykamy w statutach stowarzyszeń tzw. nazwę skróconą.

W statucie wpisuje się tylko nazwę miejscowości, w której będzie mieścić się siedziba organizacji. Ale już we wniosku do sądu rejestrowego będzie potrzebny dokładny adres pod którym znajduje się stowarzyszenie. Pod adresem rejestrowym nie musi być prowadzona działalność organizacji, tam mogą być przechowywane dokumenty organizacji. Nie ma potrzeby, aby w statucie wpisywać pełny, dokładny adres tej siedziby. Jest to mało praktyczne rozwiązanie, ponieważ jeśli zmieni się adres siedziby organizacji, trzeba będzie też zmienić jej statut.

Wiele stowarzyszeń ma na początku problem ze znalezieniem takiego adresu. Często siedziba stowarzyszenia jest w mieszkaniu jednego z członków stowarzyszenia, który zgodził się na bezpłatne użyczenie lokalu. Właściciel zawiera wtedy ze stowarzyszeniem umowę użyczenia lokalu. Umowy może zażądać od stowarzyszenia urząd skarbowy. W przyszłości, jeśli organizacja się rozwinie, pozyska pieniądze, może wynająć czy kupić lokal, w którym będzie prowadzić swoją działalność a także mieć w nim swoją siedzibę.

Tu znajdziesz informacje o umowie użyczenia: https://poradnik.ngo.pl/umowa-o-wspolpracy-umowa-uzyczenia-umowa-najmu

Większość stowarzyszeń wpisuje do statutu, że działa na terenie całej Polski. Jeśli jednak chcemy, możemy ograniczyć swoje działania, np. do jednego województwa albo powiatu czy miasta.

W niektórych statutach łączy się te obie możliwości i jako teren działania określa się cały kraj, jednocześnie dla podkreślenia lokalnego charakteru organizacji i skoncentrowania działań na określonym terenie, podaje się informacje o konkretnym mieście, powiecie czy województwie. 

Warto też zawrzeć zapis o możliwości działania poza granicami kraju.

Cele to kluczowe informacje o tym, co chce osiągnąć stowarzyszenie i po co powstało. Działania, które będzie prowadzić, aby te cele osiągnąć,  to sposoby realizacji celów statutowych.

Celem stowarzyszenia może być prawie każda działalność zgodna z obowiązującym prawem. Co więcej, cele stowarzyszenie nie muszą być realne, możliwe do osiągnięcia (np. poszukiwanie Atlantydy) czy też z pożytkiem dla tzw. ogółu społeczeństwa. Celem statutowym stowarzyszenia może być także wspieranie własnych członków czy też rozwój konkretnych zainteresowań jego członków.

Możemy również utworzyć stowarzyszenie, którego celem będzie działalność związana z obronnością, bezpieczeństwem państwa lub ochroną porządku publicznego. W takim przypadku członkowie założyciele muszą, zgodnie z wymaganiami art. 45 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach, uzgodnić zakres tej działalności z Ministrem Obrony Narodowej bądź z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

Sposób sformułowania celów w statucie wpływa m.in. na możliwość otrzymania dotacji, korzystanie ze zwolnień podatkowych, przyjmowanie darowizn, itp.

Szczegółowość opisu celów

Cele powinny być w miarę szeroko określone, a jednocześnie w miarę możliwości konkretne i zrozumiale. Dzięki temu osoba czytająca je może sobie łatwo wyobrazić, co organizacja chce osiągnąć, w jakich kierunkach działać. Niekiedy zdarza się, że w statucie wpisywane są cele zaczerpnięte wprost z katalogu celów przedstawionych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Nie oznacza to jednak, że koniecznie trzeba używać dosłownego sformułowania z ustawy.

Trzeba zachować tzw. złoty środek. Pisać szeroko, aby co roku nie zmieniać statutu, ale jednak konkretnie. Jeśli na początku będziemy skupiać się tylko na jednym lub dwóch celach nic złego się nie stanie, nikt nie będzie mógł tego kwestionować.

Cele zapisane w statucie, a zwolnienie z podatku dochodowego

Stowarzyszenie, jako osoba prawna, podlega obowiązkom podatkowym. Jednym z takich obowiązków jest obowiązek płacenia podatku dochodowego, opisany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Może jednak korzystać ze zwolnienia podatkowego, wynikającego z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (zwanej dalej PDOP), jeżeli celem statutowym stowarzyszenia jest działalność:

• naukowa, naukowo-techniczna,
• oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,
• kulturalna,

oraz działalność w zakresie:

• kultury fizycznej i sportu,
• ochrony środowiska,
• wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę,
• dobroczynności,
• ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
• rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz
• kultu religijnego.

W praktyce oznacza to, że środki pozyskane przez stowarzyszenie będą podlegały zwolnieniu podatkowemu (dochód będzie zwolniony z podatku dochodowego), jeżeli zostaną przeznaczone na cele i działania, które zawierają się w wyżej wymienionych dziedzinach, będących celami statutowymi stowarzyszenia (czyli wynikającymi z zapisów statutu).

Cele zapisane w statucie, a darowizny

Dla stowarzyszeń ważna jest też możliwość otrzymywania wsparcia w formie darowizn, przekazywanych zarówno przez osoby fizyczne jak i firmy. Osoby, które chcą w ten sposób wesprzeć działania, np. kulturalne czy charytatywne, wybranego stowarzyszenia, mogą skorzystać z odliczenia podatkowego. Możliwość taką daje ustawa o podatku dochodowych od osób fizycznych oraz ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Darowizna będzie podlegała odliczeniu podatkowemu, jeżeli zostanie przekazania przelewem bankowym, stowarzyszeniu na rzecz realizacji jego celów statutowych zawierających się w katalogu celów wymienianych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Cele te częściowo pokrywają się z wymienionymi wcześniej w związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Jest to np.:

• pomoc społeczna,
• działalność charytatywna,
• ochrona i promocja zdrowia,
• nauka, edukacja, oświata i wychowanie,
• kultura sztuka ochrona dóbr kultury i tradycji,
• upowszechnianie kultury fizycznej i sportu,
• ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego.

Cele zapisane w statucie, a działania. Cele i działania, a dotacje

Cele zapisane w statucie są osiągane dzięki zastosowaniu konkretnych metod, działań, zwanych sposobami realizacji celów. Stowarzyszenie może podejmować tylko takie działania, na które pozwala mu jego statut. W praktyce trzeba regularnie sięgać do statutu i sprawdzać, czy nasze pomysły na kolejne, nowe działania mają tam swoje umocowanie. Jeśli nie – należy je dopisać do statutu i dopiero po zarejestrowaniu zmiany, wcielać w życie.

Działania organizacji często przyjmują formę projektów. Projekty odpowiadają na jakieś potrzeby lub problemy, które widzimy wokół siebie. Stowarzyszenie może poszukiwać pieniędzy na realizację tych projektów u różnych sponsorów np. firm, fundacji korporacyjnych, samorządów. Jedną z form wsparcia stowarzyszenia czy też jego konkretnych działań, będzie udzielenie mu dotacji. I ten kto wspiera (czy to samorząd czy sponsor „prywatny”) będzie sprawdzał czy działania, które planuje organizacja, są zgodnie z jej statutem. Jeśli tak nie będzie, to wniosek organizacji może zostać odrzucony z przyczyn formalnych.

Niezarobkowość celu

Cel stowarzyszenia nie może mieć charakteru zarobkowego, czyli celem stowarzyszenie nie może być pozyskiwanie funduszy na działalność lub prowadzenie działalności gospodarczej.

Nie wyklucza to możliwości prowadzenia przez stowarzyszenie działalności gospodarczej. Będzie ona jednak opisana w innej części statutu i będzie wymagać wpisu do Rejestru Przedsiębiorców w KRS-ie.

Sposoby realizacji celów to informacja o tym, w jaki sposób, jaki działaniami, będziemy realizowali nasze cele statutowe. W statucie wymieniamy bardzo konkretne działania, jakie będziemy podejmowali np. prowadzenie zajęć plastycznych, czy prowadzenie szkoleń, ale także propagowanie idei gry w krykieta. Czytając ten ostatni przykładowy zapis statutowy jesteśmy w stanie wyobrazić sobie, jakie dokładnie działania mogą być podjęte, żeby np. propagować grę w krykieta – kampania informacyjna w mediach, pokazy gry w krykieta przy okazji imprez plenerowych, itp.

Stowarzyszenie to grupa osób zebranych wokół wspólnego celu. Ludzie ci to członkowie stowarzyszenia.

W statucie stowarzyszenia muszą być zapisane informacje o:

• rodzajach członków stowarzyszenia,
• sposobie nabywania członkostwa (jak można zostać członkiem stowarzyszenia),
• obowiązkach i prawach członków,
• przyczynach utraty członkostwa (w jaki sposób można przestać być członkiem stowarzyszenia).

Rodzaje członków stowarzyszenia

Dwa najważniejsze typy członków to:

• zwyczajni – członkowie, którzy tworzą stowarzyszenie. Muszą to być osoby fizyczne. Mogą być wybierani do władz stowarzyszenia (bierne prawo wyborcze) oraz mogą wybierać władze stowarzyszenia (czynne prawo wyborcze). Mają prawo zabierać głos we wszystkich sprawach dotyczących stowarzyszenia i uczestniczyć w walnych zebraniach członków stowarzyszenia.
• wspierający – członkowie, którzy wspierają stowarzyszenie. Mogą to być zarówno osoby fizyczne jak i prawne (firmy, inne organizacje, itp.). Mogą brać udział w obradach walnego zebrania członków, ale tylko z głosem doradczym. W praktyce członkowie wspierający mogą stanowić np. wsparcie merytoryczne dla stowarzyszenia. Często członkami wspierającymi zostają firmy czy osoby, które systematycznie przekazują pieniądze albo dary rzeczowe na rzecz stowarzyszenia.

Niektóre stowarzyszenia nadają zasłużonym dla organizacji osobom status członka honorowego. W statucie powinniśmy wtedy umieścić informację o tym, kto może zostać takim członkiem i jakie są zasady nadawania tego tytułu.

W jaki sposób można zostać członkiem stowarzyszenia (sposób nabywania członkostwa)

W statucie trzeba zawrzeć informacje jak można zostać członkiem stowarzyszenia (czy jest potrzebny wniosek, czy czyjeś poparcie np. w formie rekomendacji) kto przyjmuje/rozpatruje zgłoszenie, czy jest tryb odwoławczy.

Dobrą praktyką może być np. okres stażu w czasie którego obie strony „sprawdzają” się nawzajem.

Praktycznym rozwiązaniem jest też oddanie tego zadania, jakim jest zajmowanie się sprawami członkostwa, zarządowi stowarzyszenia, a nie walnemu zebraniu członków, które zwykle spotyka się raz w roku.

Jakie są prawa i obowiązki członka

W tym miejscu piszemy o prawach jakie przysługują członkom stowarzyszenia oraz o ich obowiązkach. Przykładowo członkowie zwyczajni mają czynne i bierne prawo wyborcze, czyli mogą być wybierani do władz stowarzyszenia i mogą sami wybierać władze stowarzyszenia.

Podstawowym obowiązkiem członka stowarzyszenia, wynikającym wprost z art. 2 ust. 3 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach, jest praca społeczna na rzecz stowarzyszenia. W statutach często jest to formułowane jako czynny udział w działalności stowarzyszenia. Nie wymienia się wszystkich możliwych form tego zaangażowania, może być to zarówno pomoc przy organizacji zajęć plastycznych, jak i wypełnienie i zawiezienie wniosku do KRS. Jednak obowiązek uczestniczenia w zebraniach walnego zebrania członków, czyli przynajmniej minimalnego zaangażowania w „życie” stowarzyszenia, powinien być wymieniony wprost. Innym takim obowiązkiem jest płacenie składek członkowskich.

W statucie możemy określić więcej praw i obowiązków.

Pamiętajmy! Stowarzyszenie jest podmiotem demokratycznym, co m.in. oznacza, że członkowie tego samego "typu”, nie mogą mieć innych praw. Np. nie możemy uprzywilejować grupy członków założycieli i zapisać w statucie, że te osoby nie płacą składek lub że ich głos w głosowaniach liczy się podwójnie.

Jakie mogą być powody utraty członkostwa, czyli jak można przestać być członkiem stowarzyszenia

Jedna z podstawowych cech charakteryzująca stowarzyszenie to dobrowolność. Nikt nie może być zmuszony, aby zostać członkiem stowarzyszenia i nikomu nie można zabronić rezygnacji z członkostwa.

Statut powinien zawierać wytyczne jak można zrezygnować z członkostwa (np. złożyć pisemną rezygnację) oraz przyczyny, z powodu których można być pozbawionym członkostwa – zostać „wyrzuconym” z organizacji. Ważne jest, kto podejmuje w organizacji taką decyzję i czy jest przewidziany jakiś tryb odwoławczy. W statucie powinna być informacja do kogo można się odwołać i w jakim terminie oraz w jakim terminie odwołanie powinno zostać rozpatrzone. Zazwyczaj odwołania składa się do najwyższej władzy, czyli walnego zebrania członków, które obraduje nad nimi na najbliższym zwołanym walnym zebraniu. Od decyzji walnego zebrania nie ma odwołania.

W statucie stowarzyszenia muszą być zapisane informacje o:

1. organach (władzach), jakie musi mieć stowarzyszenie (czyli o walnym zebraniu, zarządzie, komisji rewizyjnej),
2. sposobie wyboru członków władz stowarzyszenia i uzupełnianiu ich składu,
3. liczbie członków zarządu i komisji rewizyjnej, czasie, na jaki są wybierani,
4. kompetencjach poszczególnych organów, czyli o tym, kto za co odpowiada, co może zrobić,
5. trybie pracy – jak często zbierają się władze, jak podejmują decyzje.

Stowarzyszenie musi powołać trzy obowiązkowe władze (art. 11 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach):

• walne zebranie członków - to najważniejszy organ stowarzyszenia – najwyższa władza. Można powiedzieć, że to władza uchwałodawcza. Walne tworzą wszyscy członkowie stowarzyszenia. Jeżeli stowarzyszenie ma wielu członków (np. ma wiele oddziałów), walne zebranie można zastąpić zebraniem delegatów. W statucie określa się, od kiedy mówi się o zebraniu delegatów (np. powyżej 100 członków) oraz określa dokładnie sposób ich wyboru;
• zarząd - to władza wykonawcza, organ odpowiadający za faktyczne, codzienne działania stowarzyszenia, zarządza stowarzyszeniem i reprezentuje je na zewnątrz. Zarząd jest wybierany spośród członków stowarzyszenia;
• organ kontroli wewnętrznej - najczęściej nazywany jest komisją rewizyjną. To taki wewnętrzny „policjant” organizacji – jego zadanie to kontrola pracy zarządu, czyli sprawdzanie, czy działania prowadzone przez zarząd są zgodne ze statutem oraz obowiązującym prawem. Komisja wybierana jest spośród członków stowarzyszenia.

Poza tymi trzema obowiązkowymi organami możemy w stowarzyszeniu powoływać i inne organy np. sąd koleżeński (np. powoływany w dużych stowarzyszeniach, które posiadają oddziały w celu rozwiązywania konfliktów między członkami), rada programowa (rada, która udziela wsparcia merytorycznego i ma głos doradczy).

W stowarzyszeniu wszystkie władze, jako organy kolegialne, podejmują decyzję za pomocą uchwał. W statucie wpisuje się informację o tym, jaka liczba głosów jest potrzebna, żeby przyjąć uchwałę (aby uchwała była prawomocna), informację o sposobie głosowania (czy będzie ono tajne czy jawne) oraz informację ilu członków danego organu władzy musi być obecnych na zebraniu. Każda osoba ma jeden głos. W niektórych stowarzyszeniach daje się prawo rozstrzygnięcia głosowania w przypadku równego rozłożenia głosów np. prezesowi czy przewodniczącemu zebrania. Ma to zwłaszcza znaczenie w sytuacji, gdy w zarządzie lub komisji rewizyjnej zasiada parzysta liczba członków.

Podejmowanie uchwał przez walne zebranie

Większość uchwał przyjmowana jest zwykłą większością głosów, co oznacza, że wystarczy, aby za uchwałą zagłosowało więcej osób niż przeciwko niej. Przy tym rodzaju głosowania nie uwzględnia się głosów osób, które się wstrzymały.

Niektóre decyzje, szczególnie ważne dla przyszłości stowarzyszenia (np. zmiana statutu, rozwiązanie stowarzyszenia), mogą być podejmowane w inny sposób - np. poprzez większość bezwzględną lub większość kwalifikowaną.

W przypadku bezwzględnej większości głosów, uchwała przechodzi wtedy, gdy liczba jej zwolenników jest wyższa niż suma osób, które były przeciw i się wstrzymały.

W przypadku kwalifikowanej większości głosów, ustala się liczbę członków mogących podjąć daną uchwałę ułamkowo lub procentowo, np. 2/3 albo 3/4. Przy czym zawsze musi ona być większa niż połowa.

Podejmowanie uchwał przez zarząd i komisję rewizyjną

W statucie musi znaleźć się informacja, w jaki sposób te władze podejmują decyzje. Podobnie jak w przypadku walnego zebrania, decyzje zapadają w formie uchwał.

Aby stowarzyszenie mogło działać, potrzebuje zasobów. Także środków finansowych. W statucie wpisuje się informacje, jakie mogą być sposoby pozyskiwania środków finansowych oraz sposób ustanawiania składek członkowskich. Należy wpisać różne możliwe źródła finansowani np.: składki członkowskie, spadki, zapisy, darowizny, dotacje, zbiórki publiczne. Jeżeli stowarzyszenie ma prowadzić działalność gospodarczą musi także wpisać dochody z działalności gospodarczej.

Warto wiedzieć, że składki członkowskie są zawsze wymaganym źródłem majątku w stowarzyszeniu - nie można z nich zrezygnować. Dla niektórych organizacji, składki członkowskie mają niewielkie znaczenie, dla innych, niewielkich stowarzyszeń, mogą być jedynym źródłem dochodu. W statucie nie wpisuje się wysokości składek, ponieważ jest to rozwiązanie niepraktyczne. Decyzje, co do ustalenia wysokości kwoty składek członkowskich, najlepiej pozostawić w gestii zarządu lub walnego zebrania członków. W statucie należy zapisać, który organ ma taką kompetencję.

W statucie musi znaleźć się zapis o tym, kto reprezentuje stowarzyszenie na zewnątrz, czyli kto może m.in. podpisywać umowy, dokonywać przelewów bankowych, składać wniosek o dotację. 

Organem uprawnionym do reprezentacji jest zarząd stowarzyszenia. Dla wygody ustanawia się jednak, że nie cały zarząd, a określone osoby z tego organu, mogą reprezentować stowarzyszenie przed osobami trzecimi.

Konfiguracje tych osób mogą być różnorodne, np. będą to dwie osoby, w tym prezes, albo dwie dowolne osoby z zarządu działające wspólnie. Można ustawić próg kwotowy i wtedy organizację reprezentuje jedna osoba z zarządu, a od jakieś kwoty zobowiązania, np. 20 000 zł, już dwaj członkowie zarządu.

Wyjątkowym dokumentem, który muszą podpisać wszyscy członkowie zarządu, bez względu na sposób reprezentacji określony w statucie, jest sprawozdanie finansowe stowarzyszenia. Zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości, podpisują je (elektronicznie!) wszyscy członkowie zarządu.

W statucie musi być informacja o możliwości i sposobie dokonania zmiany statutu. Ponieważ jest to bardzo ważna decyzja, zawsze podejmuje ją walne zebranie członków. Często ten wybór jest obwarowany specjalnymi regulacjami (np. inny sposób podjęcia decyzji, większe kworum lub brak możliwości zastosowania drugiego terminu na zebranie).

W praktyce najczęściej propozycje zmian w statucie opracowuje grupa członków stowarzyszenia – zarząd, albo np. specjalna komisja/grupa ds. zmiany statutu powołana na wcześniejszym walnym zebraniu. Następnie propozycje zmian rozsyłane są do członków stowarzyszenia wraz z informacją o terminie walnego zebrania. Na zebraniu członkowie mają możliwość zgłoszenia uwag do poprawek lub przedstawienia swoich propozycji. Jeżeli zmian jest bardzo dużo można rozważyć anulowanie starego (aktualnego) statutu i uchwalenie nowego. To jednak oznacza, że sąd będzie sprawdzał cały statut pod względem zgodności z przepisami prawa. 

Zawsze po tym jak zmienimy statut (nawet, jeśli są to zmiany tylko porządkujące, np. zmieniamy numerację, dopisujemy jeden paragraf, usuwamy dwa inne, itd.) musimy zgłosić tę zmianę do sądu rejestrowego. Zgłoszenia dokonujemy na odpowiednich formularzach w ciągu 7 dni od daty dokonania zmiany (art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Cechy charakteryzujące stowarzyszenie to m.in. dobrowolność i samorządny charakter organizacji. Oznacza to, że członkowie, którzy je tworzą mogą również podjąć decyzję o likwidacji stowarzyszenia – samorozwiązaniu stowarzyszenia. Ta decyzja też jest zastrzeżona dla najważniejszej władzy w stowarzyszeniu – walnego zebrania członków. W tym przypadku, podobnie jak przy zmianie statutu, mogą obowiązywać odrębne regulacje dotyczące sposobu podejmowania decyzji.

Często w statucie zapisuje się również informacje, kto zostanie likwidatorem i na jaki cel będzie przeznaczony majątek zlikwidowanego stowarzyszenia. Majątek taki nie może być podzielony pomiędzy jego członków, ale musi być przeznaczony na jakiś cel społeczny np. na stowarzyszenie czy fundację o podobnych celach działania. Jeśli takich zapisów brakuje, decyzję w tych sprawach podejmuje walne zebranie członków.

Warto pamiętać, że nie ma idealnego statutu i tylko w drodze praktyki, czyli stosowania go na co dzień, możemy sprawdzić które zapisy i rozwiązania się sprawdzają, a które nie. Statut można i czasem trzeba zmienić.