Poradnik - ngo.pl

Powstanie, rejestrację i wydawanie czasopisma oraz odpowiedzialność z tym związaną reguluje Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe.

W celu rejestracji czasopisma należy podjąć określone kroki opisane poniżej.

Czasopismo rejestrujemy w Sądzie Okręgowym właściwym ze względu na miejsce jego wydawania. Musimy zadbać, aby nasze pismo miało oryginalny tytuł – aby nie myliło się z innymi czasopismami i nie powielało niczyjego tytułu. W przypadku gazet o zasięgu lokalnym tytuły mogą się powtarzać w innych miejscowościach (jednak nie można tu wykluczyć roszczeń ze strony posiadaczy identycznego tytułu – najlepiej więc wybrać tytuł oryginalny, inny od wszystkich występujących na rynku).

W sądach okręgowych można przeglądać rejestry tytułów w celu wykluczenia plagiatu. Jeśli nie sprawdzimy tej okoliczności i zgłosimy tytuł, który już został zarejestrowany, sąd oddali nasz wniosek o rejestrację. Stracimy wtedy czas i pieniądze.

Chodzi o formę prawną wydawcy. Może to być spółka, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, fundacja lub stowarzyszenie zarejestrowane w KRS itd. - w uproszczeniu – może to być osoba fizyczna albo osoba prawna. Należy to wskazać we wniosku o rejestrację czasopisma.

Stowarzyszenie zwykłe, niezarejestrowane w KRS, nie ma osobowości prawnej. Nie może złożyć wniosku o rejestrację czasopisma, gdyż w świetle prawa jest – w uproszczeniu – grupą osób powiązaną towarzysko, z racji wspólnego hobby, zainteresowań itd. W takim wypadku musimy albo zostać stowarzyszeniem rejestrowym, albo wytypować spośród siebie jedną osobę, która będzie wydawcą. Przekształcenie w stowarzyszenie rejestrowe wymaga pewnych czynności biurokratycznych, nakłada też na nas więcej obowiązków formalnych. Wytypowanie jednej osoby wymaga z kolei dużego zaufaniu do tej osoby, która ponadto musi być świadoma, że rola wydawcy oznacza odpowiedzialność cywilną i karną za wydawanie czasopisma.

Wniosek o rejestrację zgodnie z Prawem prasowym powinien zawierać:

• tytuł dziennika lub czasopisma oraz siedzibę i dokładny adres redakcji
• dane osobowe redaktora naczelnego tj. imię/ imiona, nazwisko, data i miejsce urodzenia, dokładny adres zamieszkania, nr PESEL, a w przypadku jego braku imiona rodziców
• określenie wydawcy (fundacja, stowarzyszenie, spółka), jego siedziba i dokładny adres

Uwaga! Wydawca i redaktor naczelny to dwa podmioty, które muszą pojawić się przy rejestracji czasopisma. Redaktorem naczelnym jest osoba fizyczna, która będzie pełnić tę funkcję. Osoba ta może być też wydawcą, lub może nim być fundacja, spółka, stowarzyszenie – albo inna osoba fizyczna.

• częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma

Do wniosku o rejestrację czasopisma/ dziennika należy dołączyć:

• w przypadku np. fundacji lub stowarzyszenia – odpis z Krajowego Rejestru Sądowego (można go pobrać bezpłatnie i wydrukować ze strony internetowej: https://ems.ms.gov.pl),
• jeżeli wydawca jest osobą fizyczną i nie prowadzi działalności gospodarczej, to powinien dołączyć do wniosku odpis lub urzędowo poświadczoną kserokopię dowodu osobistego (może to zrobić kierownik sekretariatu sądowego – § 196 regulaminu sądowego),
• pisemne oświadczenie redaktora naczelnego o (przykładowej) treści (propozycję brzmienia sporządzono na podstawie treści ustawy):

Oświadczam, że jestem obywatelem polskim, mam pełną zdolność do czynności prawnych i nie jestem pozbawiona/y praw publicznych. Oświadczam też, że nie zostałem skazana/y za zbrodnie przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym Rzeczypospolitej Polskiej w sytuacji, gdy od zakończenia odbywania kary nie upłynął okres 10 lat oraz za występki tego samego rodzaju w sytuacji, gdy od zakończenia odbywania kary nie upłynął okres 3 lat, a także nie zostałem skazana/y za przestępstwo popełnione z niskich pobudek, ani nie byłam/em co najmniej trzykrotnie karana/y za przestępstwa określone w ustawie Prawo prasowe.

• pisemne oświadczenie redaktora naczelnego, że nie korzysta z immunitetu procesowego, a w przypadku korzystania przez niego z tego immunitetu, wskazanie redaktora, który ponosi odpowiedzialność określoną w przepisach.
• opłata stała za wpis do rejestru wynosi 100 zł w znakach opłaty sądowej lub przelewem bankowym na rachunek sądu.

Sąd okręgowy powinien w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku zarejestrować nowe czasopismo lub uzasadnić odmowę. Jeżeli organ rejestracyjny nie rozstrzygnął wniosku o rejestrację w ciągu 30 dni od jego zgłoszenia, można rozpocząć wydawanie gazety.

Warto zarejestrować również domenę internetową o nazwie tytułu oraz – ewentualnie, znak towarowy (najlepiej za pośrednictwem kancelarii patentowej). To ostatnie jest kosztowne, czasochłonne i w zasadzie ma znaczenie tylko w niewielu sytuacjach. Rejestracja domeny www wydaje się w dzisiejszych czasach istotniejsza. Czasopismo może być wydawane także w Internecie – lub ukazywać się tylko tam.

Od gazet w formie elektronicznej (rodzaj e-booka) i stron internetowych czasopism, na których prezentowane są treści wprost przeniesione z wydania papierowego lub elektronicznego, należy odróżnić portale internetowe i strony www. Podlegają one obowiązkowi rejestracji, jeżeli strona/ portal spełnia przesłanki określone w art. 7 ust. 2 pkt. 2 ustawy Prawo prasowe, tj. ukazuje się periodycznie za pomocą dźwięku lub dźwięku i obrazu, lub na podstawie art. 7 ust 1, zgodnie z którym prasa to publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, a w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe. Rejestracji portali internetowych ciągle towarzyszą emocje – decyzje sądów są niejednolite, a specjaliści w zakresie prawa prasowego także spierają się między sobą o zasady rejestracji portali, komentują wyroki sądów itd. (patrz: http://prawo.vagla.pl/node/7447).

Po zarejestrowaniu tytułu należy wystąpić z wnioskiem do Biblioteki Narodowej (Al. Niepodległości 236, 00-937 Warszawa) o nadanie znaku ISSN (Międzynarodowy Numer Wydawnictw Ciągłych). Więcej: https://www.bn.org.pl/dla-wydawcow/issn/tryb-uzyskania-numeru-issn

Posiadanie znaku ISSN wpływa na:

• wielkość podatku VAT (jeśli prowadzimy działalność gospodarczą). Stawka podatku VAT na czasopisma jest niższa niż stawka podstawowa – aby jednak móc z niej korzystać, nasz periodyk musi być pełnoprawnym czasopismem, to jest przede wszystkim posiadać rejestrację,
• otrzymanie kodu kreskowego, czyli znaku ułatwiającego obrót, na sprzedaż egzemplarzową. Numer ISSN stanowi stały element kodu kreskowego, wymaganego przez większość odbiorców (sieci handlowe, hurtownie, Ruch, Kolporter itd.). W praktyce więc brak znaku ISSN pozbawi nas możliwości szerokiego kolportażu pisma.

Nasza rejestracja straci moc, jeśli zaprzestaniemy wydawać czasopismo. Zgodnie z art. 23 Prawa prasowego rejestracja dziennika lub czasopisma traci ważność w razie niewydawania gazety przez okres roku od dnia nabycia uprawnień lub przerwy w jej wydawaniu przez okres roku, jeżeli redakcja nie wystąpiła o zachowanie rejestracji.

Jeśli zatem z jakiegokolwiek powodu zawieszamy wydawanie gazety, to aby nie utracić prawa do tytułu, musimy złożyć odpowiedni wniosek.

Wniosek o zachowanie ważności rejestracji powinien zawierać:

• dane wnioskodawcy,
• tytuł i numer rejestru,
• wskazanie daty ukazania się ostatniego numeru periodyku; do wniosku należy dołączyć kopię strony tytułowej.

W praktyce nie ma sensu wyrejestrowywanie czasopisma. Jeśli go faktycznie nie wydajemy, to nie mamy żadnych obowiązków związanych z samym istnieniem tytułu, a po roku naszej bezczynności – rejestracja wygaśnie z urzędu.

• odpowiedzialność karna za wydawanie niezarejestrowanego czasopisma; za czyn taki grozi kara grzywny, a w razie jej nieuiszczenia sąd zamieni grzywnę na karę aresztu;
• odpowiedzialność cywilna za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego – ponosi ją autor, redaktor lub inna osoba, która spowodowała opublikowanie materiału, co nie wyłącza odpowiedzialności wydawcy,
• odpowiedzialność cywilna postała w wyniku naruszenia dóbr osobistych, niezamieszczenia sprostowania oraz innych wypadkach przewidzianych w Prawie prasowym,
• odpowiedzialność karna za publikację materiałów prasowych stanowiących przestępstwo (np. nawołujących do przemocy, zawierających groźby), za ujawnienie zastrzeżonych danych informatora oraz w innych określonych prawem przypadkach.