Poradnik - ngo.pl

Darowizna to pieniądze lub rzeczy, które należą do nas i które przekazujemy komuś inne­mu, nie chcąc nic w zamian. Tak podpo­wiada nam intuicja. Oficjalna definicja z kodeksu cywilnego (art. 888) potwier­dza to, mówiąc, że darowizna to „forma umowy, w której darczyńca zobowią­zuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swe­go majątku”. Podkreślmy: o darowiź­nie mówimy wtedy, kiedy dzielimy się swoją własnością, czyli przekazujemy pieniądze z własnej kieszeni lub sprzę­ty, które do nas należą.

Podstawowe cechy darowizny (określone art. 26 ust 1 pkt 9 i ust 7 - ustawy o pdof):

• możemy ją przekazać organizacji działającej na rzecz określonych w ustawie celów społecznych,
• przekazywana jest w roku podatkowym, z którego się rozliczamy,
• o kwotę darowizny pomniejszana jest podstawa do opodatkowania,
• obowiązek sprawozdania przekazanych darowizn, jeśli były podstawą do odliczenia podatkowego u darczyńcy.

Darczyńcami mogą być osoby fizycz­ne i osoby prawne (firmy, spółki itd.). Stowarzyszenia i fundacje korzystają z ofiarności zarówno jednych, jaki i dru­gich. Mogą także – jako osoby prawne – same przekazać darowiznę innej organi­zacji.

Darowizny może otrzymać każda fundacja i zarejestrowane stowarzy­szenie, w tym również stowarzyszenie zwykłe.

Darowiznę można przekazać na do­wolnie wybrane działanie statutowe organiza­cji pozarządowej (np. dokarmianie dzieci, opłaty za telefon, zakup sprzętu komputerowe­go itd.). Jeśli jednak darczyńca chciałby skorzystać z ulgi z racji przekazania darowizny, wówczas podstawą przyjmowania da­rowizny przez organizację są cele, dla których została ona powołana (zapi­sane w jej statucie). Cele, na które moż­na przekazać darowiznę podlegającą odliczeniu od podstawy opodatkowa­nia, muszą mieścić się w spisie określo­nym w art. 4 Ustawy o działalności po­żytku publicznego i o wolontariacie. Jest to bardzo szeroka lista i w praktyce trud­no znaleźć organizację, której cele statu­towe by poza nią wykraczały.

Darowiznę może otrzymać każda organizacja pozarządowa: fundacja, stowarzyszenie, stowarzyszenie zwykłe. Nie muszą one mieć statusu organizacji pożytku publicznego. Trzeba jednak pamiętać, że darowizna może być przeznaczona tylko na określone cele społeczne, które realizuje dana organizacja i ma je zapisane w statucie, regulaminie. Informacje o tym, jakie to cele znajdziemy w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 4).

Darowizny od osób fizycznych:

Zapisy Ustawy o podatku od osób fizycznych (art. 26 ust. 1 pkt 9) dotyczące możliwości odliczenia darowizny od podatku dochodowego (od 01.01.2004 r.) określają, iż można odliczyć darowizny:

1. przekazane na cele zawierające się w sferze zadań publicznych (określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie),   
   - organizacjom, (m.in. stowarzyszeniom i fundacjom), o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, 
   - prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych (niekoniecznie posiadającym status organizacji pożytku publicznego) określonych w tej ustawie.
2. przekazane na cele kultu religijnego

Od podstawy opodatkowania można odliczyć darowizny w kwocie nie wyższej niż 6% uzyskanego dochodu.

Należy pamiętać, iż w przypadku gdy przedmiotem darowizny są pieniądze, to powinna ona być udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanej organizacji.
Zaś w przypadku darowania rzeczy lub usług - dokumentem potwierdzającym przekazanie tej darowizny oraz dokumentami potwierdzającymi faktyczne wydatki związane z tą darowizną.

Darowizny od osób prawnych:

Zapisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 18 ust 1 pkt 1 i 7) dotyczące możliwości odliczenia darowizny od podatku dochodowego (od 01.01.2004 r.) określają, iż można odliczyć darowizny:

1. przekazane na cele zawierające się w sferze zadań publicznych (określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie),
   - organizacjom, (m.in. stowarzyszeniom i fundacjom) o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy,
   - prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie.
2. przekazane na cele kultu religijnego

Od podstawy opodatkowania można odliczyć darowizny w kwocie nie wyższej niż 10% *uzyskanego* dochodu.

Należy pamiętać, iż w przypadku gdy przedmiotem darowizny są pieniądze, to powinna ona być udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanej organizacji.
Zaś w przypadku darowania rzeczy lub usług - dokumentem potwierdzającym przekazanie tej darowizny oraz dokumentami potwierdzającymi faktyczne wydatki związane z tą darowizną.

Darowizny są jednym ze źródeł finansowania działalności stowarzyszeń i fundacji. Darczyńca, kierując się zasadą hojności, może w ten sposób przekazać organizacji nieodpłatnie np. pieniądze, nieruchomość, rzecz. Wygodną, a czasem konieczną jej formą jest umowa pisemna.

Przez umowę darowizny darczyńca (np. sympatyk danej organizacji, firma, instytucja) zobowiązuje się do bezzwrotnego świadczenia na rzecz obdarowanego (np. fundacji, stowarzyszenia). Oznacza to, że darczyńca przekazuje z własnego majątku np. pewną kwotę pieniędzy na określony cel. Za tę darowiznę darczyńca nic nie otrzymuje w zamian – nie ma bezpośrednich korzyści materialnych wynikających z jej przekazania.

Na czym to polega

• Przedmiotem umowy darowizny (czyli tym, co możemy poprzez nią przekazać) mogą być różne świadczenia, a zwłaszcza: pieniądze, nieruchomości, przedmioty ruchome (np. samochód, komputer), jak również rzeczy istniejące lub mające powstać w przyszłości, czy też określone prawa (np. prawo użytkowania wieczystego), a także zwolnienie obdarowanego z długu, jaki ma wobec darczyńcy.
• Umowa darowizny jest nieodpłatna, a więc nie może zawierać zapisów świadczących o otrzymaniu przez darczyńcę od obdarowanego świadczenia, które ma być ekwiwalentem za otrzymanie darowizny.
• Umowa darowizny może przewidywać „obciążenie obdarowanego poleceniem”, tj. obowiązkiem konkretnego działania, np. przeznaczenia przez obdarowanego darowanej rzeczy na konkretny cel (a nie ogólnie na organizację). Polecenie to może mieć na względzie interes osoby trzeciej (np. pomoc dla osoby samotnej), interes społeczny (np. wykorzystanie przekazanych środków na określoną akcję charytatywną), a nawet interes samego obdarowanego (np. zakup komputera).
• Zgodnie z Kodeksem cywilnym darczyńca powinien złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności). W praktyce przyjmuje się jednak, że brak tej wymaganej formy (czyli zawarcie zwykłej umowy pisemnej lub ustnej) nie powoduje nieważności darowizny, jeśli darczyńca zgodnie z deklaracją przekazał/wydał już obdarowywanemu to, co jemu obiecał, np. firma obiecała przekazanie samochodu i fundacja już go otrzymała .
• Czasem jednak forma aktu notarialnego jest wymagana, np. przy darowiźnie nieruchomości zawsze należy sporządzić akt notarialny – inaczej umowa będzie nieważna, nawet jeśli nieruchomość tę przekazano już obdarowanemu.
• Z umowy darowizny wynikają obowiązki dla darczyńcy. Przede wszystkim musi on przekazać obiecaną darowiznę. Odpowiada też za wady rzeczy darowanej, ale tylko jeśli sam o nich wiedział i umyślnie o tym nie powiadomił. Z tej odpowiedzialności zwalnia darczyńcę to, że wady te były takie, że obdarowany mógł je łatwo zauważyć. Jeżeli np. na pierwszy rzut oka widać, że darowany dom ma dziurawy dach, to darczyńca nie odpowiada za szkodę, ale jeśli ten dom miałby ukrytą wadę konstrukcyjną, to ma obowiązek poinformować o tym obdarowanego bez zbędnej zwłoki.
• Darczyńca może odwołać darowiznę, jeżeli umowę zawarto, ale nie została ona jeszcze wykonana (np. przed przekazaniem obiecanego lokalu) i odwołanie to wynika ze zmiany stanu majątkowego darczyńcy (np. z powodu choroby, utraty majątku), z powodu której nie może on dać darowizny.
• Darczyńca (lub jego spadkobiercy) mogą odwołać darowiznę, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego „rażącej niewdzięczności" (np. ciężko naruszył obowiązki rodzinne wobec darczyńcy).
• Darczyńca odwołuje darowiznę poprzez złożenie pisemnego oświadczenia, a także np. w testamencie.

Czy umowa darowizny zawsze musi być pisemna?

Nie zawsze. Jak wspomniano, czasem forma pisemna tej umowy jest wymagana przepisami (np. akt notarialny na darowany dom) lub jest potrzebna jednej ze stron umowy z jakiegoś względu (np. organizacja dostała od firmy samochód i, aby go zarejestrować, musi mieć pisemną umowę potwierdzającą otrzymaną darowiznę). Ale często nie ma obowiązku, aby na przekazywaną darowiznę zawrzeć umowę pisemną między darczyńcą a organizacją. Na przykład dla darczyńcy przekazującego pieniądze, który chce skorzystać z odliczenia podatkowego, wystarczający jest dowód przelewu bankowego potwierdzający przekazanie darowizny pieniężnej, a w przypadku darowania rzeczy – dokument jej przekazania oraz dokument potwierdzający faktyczne wydatki związane z tą darowizną.

Wzór: umowa darowizny pieniężnej, umowa darowizny rzeczowej

Przede wszystkim organizacja powin­na dobrze określić swoje potrzeby. Pa­miętajmy, że darowizna to nie tylko pie­niądze, może to być też sprzęt, ubrania, oprogramowanie itd., czyli dary rze­czowe.

Poszukiwania warto zacząć od lokal­nego biznesu. Trafne określenie, czego potrzebujemy i w jakiej ilości – pozwo­li stworzyć swoisty ranking potencjal­nych darczyńców. Może też pomóc pod­czas rozmów biznesowych z naszymi dobrodziejami. Tam, gdzie liczy się kon­kret (a tak jest w biznesie), warto przed­stawić dokument potwierdzający, że nasze wyliczenia nie są wzięte „z su­fitu”,lecz mają podstawy w realnych działaniach.

Mimo że istotą darowizny jest bezin­teresowność, warto pamiętać, aby po­dziękować darczyńcy, informując innych o przekazanej przez niego darowiźnie. W lokalnym środowisku taka reklama fi­lantropijnych zachowań często ma wiel­kie znaczenie dla firmy.

I dla firmy-darczyńcy i dla darczyńców indywidualnych (prywatnych) zachę­tą do przekazania darowizny może być informacja o tym, co konkretnie uda­ło nam się zrobić dzięki ich pieniądzom. Chwalimy się tym, zachęcając jednocze­śnie do przekazania kolejnych darowizn, po to, by kontynuować działania.

Dodatkową zachętą jest możliwość od­liczenia darowizny od dochodu. Firma­-darczyńca (osoba prawna) może od­liczyć do 10% dochodu, podlegającego opodatkowaniu, od darowizny przeka­zanej na cele pożytku publicznego oraz cele kultu religijnego. Oso­by prywatne mogą odliczyć do 6% do­chodu.

Organizacja nie płaci podatku docho­dowego od osób prawnych, jeśli otrzy­mana przez nią darowizna zostanie przekazana na jej cele statutowe, które zawierają się w katalogu celów zwolnio­nych z podatku dochodowego od osób prawnych (art. 17 ustawy o pdop).

Jeśli darczyńca chce przekazaną daro­wiznę odliczyć w rocznym zeznaniu po­datkowym, musi mieć dowód jej przeka­zania. Jeśli są to pieniądze – darowizna musi być wpłacona na konto organiza­cji, a darczyńca powinien zachować do­wód wpłaty. Jeśli są to dary rzeczowe – należy mieć potwierdzenie przekazania darów (dokument, w którym powinna być oszacowana ich wartość).

Darczyńca, odlicza przekazaną darowiznę na swoim rocznym zeznaniu podatkowym, wpisując ją w stosownym załączniku. Na załączniku PIT-O darowizny odliczają osoby fizyczne, natomiast dla osób prawnych przewidziany został załącznik CIT-D.

Druk CIT-D jest drukiem przewidzianym zarówno dla wykazania darowizn przekazanych jak i otrzymanych. Skorzysta więc z niego osoba prawna - darczyńca, ale też osoba prawna - obdarowana, w tym obdarowane organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje).

CIT-D jest formularzem składanym w przypadku otrzymania/ofiarowania darowizny. Obowiązek złożenia tej deklaracji dotyczy:

• Organizacji, które otrzymały darowizny od podatników, którzy uzyskali prawo do odliczenia ich od dochodu podlegającego opodatkowaniu.
• Darczyńców, którzy uzyskali prawo do odliczenia przekazanych darowizn od dochodu podlegającego opodatkowaniu.

CIT-D – organizacji otrzymującej darowiznę

CIT-D to załącznik do rocznej deklaracji CIT-8 składanej obowiązkowo po zakończeniu roku. Jeśli jednak darowiznę otrzymał podmiot nieskładający deklaracji CIT-8 wówczas deklaracja CIT-D składana jest samodzielnie (np. organizacje kościelne).

Obdarowana organizacja w CIT-D wykazuje otrzymane od osób prawnych i fizycznych darowizny, które pomniejszają u darczyńców postawę opodatkowania. Wykazuje tu kwotę wszystkich otrzymanych darowizn, nawet drobnych. Duże darowizny od osób prawnych muszą być wykazane z wskazaniem poszczególnych darczyńców, dzieje się tak gdy kwota darowizny jednorazowo przekroczyła 15 tys. lub roczna suma darowizn od jednego darczyńcy przekroczyła 35 tys zł.

Wypełnianie CIT-D:

• W części A i B podajemy urząd skarbowy, do którego składana jest deklaracja oraz dane identyfikacyjne naszej organizacji.
• W części C organizacja, która otrzymała darowizny wykazuje je w łącznej kwocie w polu 21. Darowizny duże (wyżej określone), otrzymane od osób prawnych (np. spółek z o.o. - nie osób prywatnych), wpisuje dodatkowo w kolejnych polach, wykazując sumy darowizn otrzymanych od poszczególnych darczyńców z podaniem ich nazwy i adresu. 
• W części C.4 (pola od 55. do 68.) wskazuje, na jakie cele darowizny zostały przeznaczone. .

Deklaracja pozwala podać dane o trzech podmiotach, od których organizacja otrzymała darowizny duże, jeśli jest ich więcej wtedy należy wypełnić kolejne druki deklaracji.

Ponadto ustawodawca nakłada obowiązek udostępnienia do publicznej wiadomości, poprzez publikacje w internecie, w środkach masowego przekazu lub wyłożenie dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych informacji na temat otrzymanych darowizn.

Stowarzyszenie/fundacja styka się z podatkiem od spadków i darowizn, jeśli udziela pomocy finansowej lub rzeczowej osobom fizycznym (np. podopiecznym, beneficjentom organizacji).

Taka pomoc ze strony fundacji czy stowarzyszenia podlegać będzie zapisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wedle zapisów tej ustawy zwolnione z tego podatku są darowizny otrzymane od tego typu instytucji, których wartość nie przekracza 5 733 zł - jest to suma wszystkich otrzymanych darowizn od jednej organizacji w ciągu 5 lat (art. 9 ust.2). 
Zapisy tej ustawy mówią, iż w przypadku darowizn otrzymanych od osób prawnych i osób fizycznych niespokrewnionych z obdarowanym będą miały zastosowanie zasady opodatkowania określone dla III grupy podatkowej (art. 14). Zwolnione z podatku, w tym przypadku, są darowizny, których wartość nie przekracza 5 733 zł (art. 9 ust. 1). 
Jeżeli jednak wartość darowizny przekracza tę kwotę, to podatek wyniesie:

• 12% od wartości darowizny przekraczającej kwotę wolną - jeżeli wartość darowizny przekracza kwotę wolną nie więcej niż o 11 833 zł;
• 1 420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł (jeśli nadwyżka jest nie większa niż 23 665 zł);
• 3 313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł.

Obowiązek zapłacenia podatku od darowizny ma obdarowany.