Poradnik - ngo.pl

Wraz z ustawą Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawą o fundacjach jest to podstawa działania – wyznacza granice, jest bazą, na której stowarzyszenie/fundacja opiera swoją aktywność. Wszelkie działania, prowadzone przez stowarzyszenie/fundację, muszą być zgodne ze statutem (muszą z niego wynikać) i nie mogą mu zaprzeczać. Powinien też być napisany w miarę prosto, logicznie, bez zbędnych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działania.

Oprócz zapisów ustawy Prawo o stowarzyszeniach, ustawy i fundacjach to informacje umieszczone w statucie są dla nas najważniejsze. Często w statutach umieszcza się zapis: „Stowarzyszenie działa w oparciu o zapisy ustawy Prawo o stowarzyszeniach i postanowień niniejszego statutu”, „Fundacja działa w oparciu o zapisy ustawy o fundacjach i postanowienia niniejszego statutu”.

„Postanowienia” statutu to klucz do sprawnego działania. W statucie szuka się odpowiedzi m.in. na takie pytania jak: Dla kogo działa organizacja? Jakie są nasze cele? Jakie działania możemy prowadzić? Jakie kompetencje mają nasze władze? Skąd może pochodzić majątek naszej organizacji? Statut mówi o tym, jaką działalność statutową prowadzi organizacja.Statut to również źródło informacji dla innych, np. dla potencjalnych grantodawców, sponsorów. Z tego dokumentu dowiedzą się m.in. czym zajmuje się stowarzyszenie/fundacja, co i w jaki sposób może robić, jaka jest jej struktura wewnętrzna, czy prowadzi działalność gospodarczą i jakiego rodzaju, kto może podpisywać umowy w jej imieniu.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

Statut na stronie NGO? Tak!

• W przypadku fundacji statut jest pisany i uchwalany przez fundatora/fundatorów. Fundator może też udzielić pełnomocnictwa, w tym zakresie, innej osobie.
• W przypadku stowarzyszenia statut jest uchwalany przez członków założycieli na zebraniu założycielskim.

Tak uchwalony statut jest jednym z załączników do dokumentów rejestrowych fundacji, stowarzyszenia składanych do Krajowego Rejestru Sądowego.

Kiedy statut organizacji jest prawomocny, czyli od kiedy obowiązuje?

Statut stowarzyszenia, fundacji jest dołączany do wniosku o zarejestrowanie organizacji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Sąd sprawdza, czy wszystkie zapisane w statucie postanowienia są zgodne z prawem. Jeśli tak, rejestruje stowarzyszenie, fundację, rejestrując także ich statut.

Statut jest prawomocny, czyli obowiązuje, od momentu zatwierdzenia go przez KRS, a nie od momentu podjęcia uchwały o przyjęciu (lub o zmianie statutu, jeśli dotyczy to już działającego stowarzyszenia, fundacji) przez członków stowarzyszenia na walnym zebraniu czy też przez fundatora czy inny upoważniony do tego organ. Jest tak zarówno w przypadku nowo rejestrującej się organizacji, jak i wtedy, gdy działająca już organizacja zmienia coś w statucie. Statut w nowym brzmieniu obowiązuje, jest prawomocny od momentu zatwierdzenia go w nowym brzmieniu przez Krajowy Rejestr Sądowy.

O tym, jak można zmienić jakiś zapis statutu (np. rozszerzyć kompetencje zarządu czy wyrzucić informacje o prowadzeniu działalności gospodarczej itd.) decyduje… sam statut. To w statucie powinniśmy mieć zapisaną informację kto może dokonać zmiany i w jaki sposób może to zrobić.

Jeśli statut działającej fundacji lub stowarzyszenia wymaga naniesienia bardzo wielu poprawek, zarówno dotyczących treści, jak i zmian porządkowych (numeracja, kolejność paragrafów), to wygodniej podjąć decyzję o zmianie całego statutu. Opisanie wielu zmian, od merytorycznych przez redakcyjne po zamianę numeracji, stanowi nie lada wyzwanie. Dlatego łatwiej zmienić cały statut, przyjmując, uchwalając nowy dokument. Wówczas fundacja (stowarzyszenie), zmieniając statut, przyjmuje jego zupełnie nowy tekst, choć oczywiście część paragrafów starego i nowego statutu będzie taka sama.

Sprawdź, o co pytają czytelnicy poradnik.ngo.pl:

Co zrobić jeśli statut jest do wymiany?

Procedura zgłoszenia nowego statutu w KRS wygląda niemal tak samo jak w przypadku zmiany kilku paragrafów. Z tą różnicą, że w formularzu zgłoszenia zmian KRS-Z20 w polu C.5 pkt 45 wpisuje się jedynie datę uchwalenia nowego statutu. Ponadto wypełnia się pole C.8 pkt 48 „Zmiana celu działania podmiotu”, nawet jeśli cele nie zostały zmienione. Dodatkowo wypełnia się formularz KRS-ZK, wpisując w części II sposób reprezentacji podmiotu, nawet jeśli i to pozostaje bez zmian. Taka konieczność wynika z faktu, że cały statut został zmieniony, więc sąd, badając wniosek, traktuje dokument jako nowy statut i nie porównuje go z treścią poprzednio obowiązującego statutu.

Tak, zawsze po tym jak zmienimy statut (nawet, jeśli są to zmiany tylko porządkujące, np. zmieniamy numerację, dopisujemy jeden paragraf, usuwamy dwa inne, itd.) musimy zgłosić tę informację do sądu (art. 11 ustawy o fundacjach, art. 21 ustawy - Prawo o Stowarzyszeniach). Zgłoszenia dokonujemy na odpowiednich formularzach w ciągu 7 dni od daty dokonania zmiany (art. 22 ustawy o KRS).

Wniosek o zmianę statutu składa się z:

• formularza KRS-Z20 - w nim wpisujemy kiedy i co się zmieniło w statucie a także o ile uległy zmianie nowe brzmienie bądź nowe cele organizacji. Uwaga! Jeśli zmieniamy sposób reprezentacji czyli zapisy o tym, kto w imieniu stowarzyszenia/fundacji podpisuje umowy, formularze, itd. to składamy również formularz KRS-ZK.
• jednolitego tekstu statutu.
• dokumentów potwierdzających zmianę (np. uchwała o zmianie statutu a dla stowarzyszenia także protokół z walnego zebrania członków na którym podjęto uchwałę o zmianie i lista obecności członków na tym zebraniu).
• opłat jeśli są wymagane.

Ponadto jeśli zmiana statutu zmieniła także inne informacje, które muszą być zgłoszone do KRS (np. zmiana siedziby) oczywiście także je zgłaszamy.

Działalność statutowa to działalność organizacji pozarządowej (fundacji, stowarzyszenia) – zgodna z jej statutem, w którym wymienione są cele działalności oraz wskazane sposoby ich realizacji.

To, jaki rodzaj działalności statutowej organizacja może prowadzić, wynika z opisu w statucie (sprawdzamy zapisy mówiące o celach i sposobach ich realizacji).

Działalność statutowa może być prowadzona jako nieodpłatna działalność pożytku publicznego oraz jako odpłatna działalność pożytku publicznego.

Statut nowo powstałego stowarzyszenia jest uchwalany na przez członków założycieli, statut nowo powstałej fundacji zazwyczaj jest uchwalany przez fundatora. Tak uchwalony statut załączamy do wniosku o rejestrację stowarzyszenia/fundacji. Sąd sprawdza czy wszystkie zapisy są zgodne z prawem. Jeśli tak rejestruje organizację wpisując ja do rejestru i tym samym zatwierdza nasz statut. Od tej chwili statut jest prawomocny – obowiązujący.

Co się dzieje w przypadku, kiedy coś zmieniamy w statucie stowarzyszenia czy fundacji? Oczywiście zmian dokonujemy zgodnie z zapisami statutu (podjęcie uchwały o zmianie statutu), po czym zgłaszamy je do Krajowego Rejestru Sądowego. I tak jak w przypadku nowej organizacji tak i teraz sąd sprawdza czy zmienione paragrafy są zgodne z prawem. Jeśli tak zatwierdza zmianę i informuje o tym wnioskodawcę, czyli naszą organizację. I ten nowy zmieniony statut obowiązuje znowu od tego momentu zatwierdzenia.

A jeśli nic nie zmieniamy w statucie, działamy już jakiś czas i potrzebne nam potwierdzenie, że to statut naszego stowarzyszenia, fundacji np. składamy wniosek o dotację i potrzebne jest złożenie oryginału statutu bądź poświadczonej kopii statutu to co wtedy zrobić? Można potwierdzić aktualność statutu w sądzie.

Statut oryginalny powinien być podpisany przez członków zarządu zgodnie ze sposobem reprezentacji (każda strona statutu powinna być zaparafowana, podpisy są składane na końcu).

Poza tym warto by został on uwierzytelniony przez sąd. Występujemy z wnioskiem o uwierzytelnienie statutu do Krajowego Rejestru Sądowego, koszt takiego poświadczenia to zgodnie z art. 64 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wynosi 40 zł.

Zazwyczaj stowarzyszenie/fundacja ma jeden egzemplarz tak poświadczonego statutu. Jeśli zatem do złożenia dokumentów wymagane jest przedłożenie statutu możemy dołączyć kopię poświadczoną za zgodność z oryginałem przez zarząd stowarzyszenia. W takim wypadku kopiujemy uwierzytelniony przez sąd statut , na pierwszej stronie przybijamy pieczątkę „za zgodność z oryginałem” a osoby zarządzające (zgodnie ze sposobem reprezentacji) się pod nią podpisują.

Możemy też uwierzytelniony statut poświadczyć u notariusza choć będzie się wiązało z kosztami (taksa notarialna). Jeśli chcemy poświadczyć tekst statutu stowarzyszenia/fundacji u notariusza to robimy kopię i do notariusza zabieramy obydwa dokumenty (oryginał i kopię).

Wszystkie działania stowarzyszenia/fundacji muszą być zgodne ze statutem, zatem de facto korzystamy z niego przez cały czas. Jeśli chodzi o dokument jako całość to jest nam on potrzebny najczęściej jako załącznik do składanego wniosku. Warto na etapie wymyślania założeń do projektu/wniosku sprawdzić czy na pewno nasz statut pozwala na prowadzenie takiej działalności.

Ponadto do zapisów statutowych odwołujemy się zawsze, jeśli w stowarzyszeniu/fundacji zdarzy się sytuacja nadzwyczajna, np. odwołanie wszystkich członków zarządu.

Cel fundacji to jedno z najważniejszych postanowień jej statutu. Fundacja może jednak zmienić swój cel, o ile przewiduje to jej statut. Taką możliwość daje organizacjom artykuł 5 ustawy o fundacjach. Kompetencja do wprowadzenia zmian powinna należeć do konkretnego organu lub do fundatora.

Jeśli zatem w statucie fundacji znajduje się informacja o możliwości zmiany celu organizacji, to tym samym wolno podjąć decyzję o zmianie tego zakresu statutu. Możliwość zmiany celu organizacji przewiduje formularz aktualizacyjny KRS-Z20, w którym w części C8 pole 48 znajduje się miejsce na wpisanie nowego celu fundacji.

Zmiana celów fundacji może dotyczyć zarówno ich konkretyzacji, rozszerzenia, jak i ograniczenia. Pamiętajmy jednak, że zmiana celów fundacji nie może prowadzić do przekształcenia fundacji w nowy podmiot o zupełnie odmiennym zakresie działania, ponieważ przeznaczony przez fundatora majątek winien służyć celowi, dla którego fundacja powstała.

Zdarza się, że w statutach pojawia się zastrzeżenie, że można zmienić wszystko z wyjątkiem celu fundacji.